Hà Nội - 64 năm ngày trở về

Chuẩn bị cho một ngày…

Bằng tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân và dân ta trong suốt 9 năm kháng chiến trường kỳ, đặc biệt là sau thất bại tại Điện Biên Phủ năm 1954, thực dân Pháp buộc phải ký Hiệp định Geneve (21/7/1954) công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia; chấp nhận rút quân khỏi miền Bắc Việt Nam.

Theo Hiệp định Giơnevơ, Hà Nội nằm trong khu vực tập kết 80 ngày của quân đội Pháp. Âm mưu của thực dân Pháp là lợi dụng thời gian này để phá hoại các cơ sở kinh tế, văn hóa, lôi kéo người di cư vào Nam, làm cho Hà Nội trở thành trống rỗng, mọi công việc bị đình trệ.

Trước hoàn cảnh đó, Hà Nội khẩn trương chuẩn bị cho việc tiếp quản với bao công việc phức tạp và khó khăn cả về chính trị, văn hóa, tư tưởng. Công việc đòi hỏi phải chuẩn bị chu đáo, đề phòng, cảnh giác về quân sự, sự phối hợp giữa các lực lượng chính trị và vũ trang, giữa lực lượng kháng chiến ở ngoài và lực lượng kháng chiến trong thành phố, giữa Thủ đô với cả nước.

Bộ Chính trị và Ban Bí thư Trung ương Đảng cử đồng chí Võ Nguyên Giáp, Lê Văn Lương, Xuân Thủy, Tố Hữu trực tiếp lãnh đạo và chỉ đạo công tác tiếp quản Thủ đô. Ngày 17/9/1954, Ủy ban Quân chính TP. Hà Nội được thành lập để tiếp thu và quản lý thành phố.

Hội đồng Chính phủ công bố các chính sách đối với thành phố mới giải phóng, chính sách đối với tôn giáo, các điều kỷ luật của bộ đội, cán bộ và nhân viên khi vào thành phố mới giải phóng; Bộ Tổng Tư lệnh ra lệnh cho các đơn vị bộ đội về giải phóng Hà Nội phải giữ vững trật tự an ninh của thành phố, bảo vệ nhân dân, bảo vệ ngoại kiều, triệt để chấp hành các chính sách và kỷ luật mà Chính phủ đã đề ra, phải nâng cao cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu khiêu khích của bọn phá hoại.

Ngày 30/9/1954, ta và Pháp ký Hiệp định chuyển giao Hà Nội về quân sự; ngày 2/10, ký Hiệp định chuyển giao Hà Nội về hành chính. Theo đó, nguyên tắc chuyển giao là đảm bảo trật tự, an toàn, không được phá hoại và không làm gián đoạn mọi hoạt động của đời sống thành phố.

Theo các văn bản đã được ký kết, từ ngày 2 đến 5/10/1954, các đội hành chính, trật tự của ta vào thành phố, chuẩn bị tiếp quản các cơ quan, công sở, các công trình công cộng.

Đến 16 giờ, ngày 9/10/1954, những tên lính Pháp cuối cùng rút qua cầu Long Biên; quân dân ta hoàn toàn kiểm soát thành phố. Sáng 10/10/1954, Ủy ban Quân chính thành phố và các đơn vị QĐND Việt Nam gồm bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới… chia làm nhiều cánh quân mở cuộc hành quân lịch sử tiến vào Hà Nội. Hai mươi vạn nhân dân Thủ đô Hà Nội hân hoan chào đón đoàn quân chiến thắng.

Tám mươi ngày đấu trí để giữ Hà Nội nguyên vẹn ngày trở về; để trọn vẹn thành quả 9 năm kháng chiến trường kỳ gian khổ. Trái tim cả nước sau gần một thập kỉ như được hồi sinh. Ngày giải phóng Thủ đô không chỉ ghi dấu một chặng đường phát triển của Thủ đô Hà Nội, nó còn là mốc son chói lọi trong lịch sử dựng và giữ nước của cha ông.

Ngày trở về

Hà Nội – ngày trở về của mùa Thu lịch sử. Sáu mươi tư năm, nhưng những hình ảnh của ngày giải phóng chưa bao giờ phai trong tâm trí những ai may mắn được chứng kiến. 15 giờ ngày 10/10/1954, hàng vạn nhân dân Thủ đô Hà Nội trang nghiêm dự lễ chào cờ long trọng do Ủy ban Quân chính Thành phố tổ chức với sự tham gia của các đơn vị quân đội tham gia tiếp quản thành phố. Cờ đỏ sao vàng phấp phới tung bay trên đỉnh Cột Cờ cổ kính. Cả Hà Nội tưng bừng, hân hoan trong niềm vui giải phóng, tự hào về sức mạnh hùng hậu kháng chiến, biết ơn Đảng và Bác Hồ kính yêu.

Hà Nội cùng quân đội nhân dân Việt Nam đã tiếp nhận tuyệt đối an toàn và nhanh gọn toàn bộ các vị trí quân sự của địch ở Hà Nội: sân bay Bạch Mai, sân bay Gia Lâm, Đồn Thủy, khu Thành (Citadel), những vị trí có tầm quan trọng đặc biệt. Ta đã tiếp nhận 129 công sở, công trình lợi ích công cộng, xí nghiệp, bệnh viện, trường học…, trong đó có phủ toàn quyền cũ, phủ thủ hiến Bắc Việt (Bắc Bộ Phủ cũ), Sở Mật thám Liên bang Đông Dương, những cơ quan đầu não, trọng yếu của Pháp.

Trong thư gửi đồng bào Hà Nội sau ngày giải phóng Thủ đô, Bác viết: "Tám năm qua, Chính phủ đã phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhưng lòng Chính phủ luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay, do nhân dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, hòa bình đã thắng lợi, Chính phủ ta lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết".

Lời của Bác thấm trong lời dân tộc. Hà Nội sạch bóng quân thù, Hà Nội hân hoan đón mừng những người con chiến thắng trở về giải phóng Thủ đô. Hà Nội được giải phóng không chỉ là niềm vui mừng của người dân Thủ đô mà còn là một sự kiện lịch sử, một ngày hội lớn của nhân dân cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài. Nhân dân các tỉnh, thành phố trong cả nước đều họp mít tinh, liên hoan chào mừng Thủ đô giải phóng. Bạn bè quốc tế, nhân dân yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới cùng chia vui, đưa tin và giới thiệu về chiến thắng vang dội của Hà Nội.

Thủ đô Hà Nội được giải phóng đã mở ra một thời kỳ mới hết sức vẻ vang trong lịch sử ngàn năm văn hiến của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội ở thời đại Hồ Chí Minh quang vinh. Sáu mươi tư năm hồi ức lại trở về, những câu chuyện của 64 năm về trước, khi Hà Nội hân hoan đón chào đoàn quân chiến thắng trở về giải phóng Thủ đô nhắc nhớ lại lịch sử để chúng ta hiểu hơn những chặng đường gian nan của quân và dân Việt Nam từ 60 ngày đêm toàn quốc kháng chiến, đến 9 năm kháng chiến trường kỳ để viết nên khúc khải hoàn giải phóng Thủ đô vào mùa Thu lịch sử năm 1954.

Hôm nay, tiếp bài ca khải hoàn, Hà Nội đã và đang tiếp tục xây dựng, phát triển, có những đổi thay mạnh mẽ cả về tầm vóc, diện mạo để làm nên một Hà Nội thanh bình, văn minh, hiện đại.

Hà Giao