Hạ tầng Tân Sơn Nhất quá tải: Ùn dưới đất, kẹt trên trời

Ngày 21/8, lãnh đạo Tổng Công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) cho biết, đã báo cáo Cục Hàng không Việt Nam những bất cập về hạ tầng kỹ thuật tại Cảng Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất (TSN).

Hạ tầng cũ, quá tải

Theo Ban Không lưu thuộc VATM, sản lượng thông qua sân bay TSN trong năm 2018 đạt 38,5 triệu hành khách, gấp 1,5 lần và vượt xa so với công suất thiết kế 25 triệu hành khách/năm. Tổng số lượt chuyến bay cất hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất trung bình đạt hơn 700 chuyến bay/ngày. Năng lực thông qua đường cất hạ cánh được điều phối 44 chuyến bay/giờ, tức trung bình cứ 1 phút 20 giây lại có một máy bay cất hoặc hạ cánh.

Tăng trưởng hoạt động bay nhanh chóng dẫn đến quá tải từ trên trời cho đến đường cất hạ cánh, đường lăn, nhà ga và sân đỗ sân bay quốc tế TSN tại một số thời điểm, gây không ít khó khăn cho công tác quản lý điều hành bay. Sân bay TSN hiện có hai đường cất hạ cánh song song theo mô hình được xây dựng từ năm 1967, sử dụng theo chế độ khai thác phụ thuộc vào nhau, được coi gần như là một đường cất hạ cánh trong công tác điều hành bay do khoảng cách giữa trục tim hai đường cất hạ cánh không đáp ứng tiêu chuẩn khai thác cất hạ cánh độc lập theo quy định của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO).

Chế độ khai thác hai đường cất hạ cánh phụ thuộc vào nhau chỉ cho phép duy nhất một máy bay được cất cánh hoặc hạ cánh tại sân bay TSN trong cùng một thời điểm. Vào những khung giờ cao điểm có nhiều máy bay đi/đến sân bay TSN, các cơ sở cung cấp dịch vụ không lưu phải áp dụng biện pháp sắp xếp, điều tiết thứ tự của các chuyến bay cất cánh và hạ cánh đảm bảo phân cách an toàn giữa các máy bay. Trong khi đó, diện tích sân bay hiện nay chỉ bằng 20-25% so với năm 1975, bị bao quanh bởi các khu vực dân cư nên khó cải tạo, nâng cấp hạ tầng đường cất, hạ cánh.

Theo VATM, cấu trúc hiện tại của hệ thống đường lăn, sân đỗ tại sân bay TSN đang khiến cho việc di chuyển, lăn ra/vào của các máy bay từ nhà ga, sân đỗ ra đường cất hạ cánh và ngược lại gặp khó khăn: do bố trí phần lớn các bến đỗ nằm sát nhau theo dạng xương cá về hai bên của đường lăn và các đường lăn chính chủ yếu là đường lăn “độc đạo”.

Đặc điểm của hình thức bố trí bến đỗ và đường lăn này dẫn đến việc cơ sở cung cấp dịch vụ không lưu chỉ có thể cho phép duy nhất một luồng các máy bay đẩy lùi, lăn di chuyển từ các bến đỗ ra đường cất hạ cánh cùng lúc để khởi hành hoặc ngược lại trong cùng một thời điểm. Luồng máy bay đi ngược chiều sẽ phải dừng chờ tại các ngã ba, ngã tư giữa các đường lăn. Trường hợp máy bay chuẩn bị khởi hành từ các bến đỗ có thể phải chờ.

Phải bay lòng vòng để chờ

Theo VATM, trên thế giới các sân bay có mật độ hoạt động bay cao trên 200.000 chuyến/năm đều được thiết kế mô hình nhà ga ở giữa với các cặp đường cất hạ cánh song song, khai thác độc lập nằm về hai phía. Hệ thống đường lăn, sân đỗ được xây dựng, bố trí linh hoạt, không tạo ra các luồng máy bay di chuyển ngược chiều, xung đột nhau, cung cấp nhiều lựa chọn lộ trình lăn cho tổ lái cũng như kiểm soát viên không lưu mặt đất để máy bay di chuyển từ bến đỗ ra đường cất hạ cánh và ngược lại.

Ngoài ra, các đường lăn thoát ly cho máy bay hạ cánh tại sân bay TSN được thiết kế trước năm 1975 đã không còn phù hợp với các loại máy bay mới có kích thước và tải trọng lớn hơn nhiều so với các loại máy bay khai thác trước kia. Việc các máy bay thường xuyên trì hoãn, chậm trễ trong quá trình đẩy lùi, di chuyển và xếp hàng để cất cánh trên mặt đất tại sân bay TSN chủ yếu là do năng lực bị giới hạn bởi mô hình cấu trúc cơ sở hạ tầng đường cất hạ cánh, đường lăn và sân đỗ không còn phù hợp.

Vì vậy cùng một thời điểm, kiểm soát viên không lưu phải thực hiện các biện pháp trì hoãn, kéo dài thời gian bay của máy bay trên không trong vùng trời tiếp cận sân bay (bay vòng chờ tại chỗ, bay theo mạch phương thức zic zắc hình chữ U và hình vòng cung...) để chờ hạ cánh là hết sức cần thiết để giải quyết tình trạng “cầu vượt cung”.

Để giải quyết vấn đề tắc nghẽn hoạt động bay trên không cũng như dưới mặt đất, VATM đã nghiên cứu và thực hiện chức năng Quản lý luồng không lưu (ATFM), đồng thời phối hợp với Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam áp dụng mô hình Phối hợp hiệp đồng ra quyết định tại sân bay (A-CDM) để nâng cao năng lực, tối ưu hóa hoạt động của tất cả các cơ quan, đơn vị tại sân bay, giảm tiêu chuẩn phân cách giám sát tối thiểu trong vùng trời tiếp cận sân bay từ 5 dặm biển xuống 3 dặm biển. Dự kiến từ 10/10, sân bay TSN sẽ triển khai áp dụng hệ thống các phương thức bay đi, đến và tiếp cận mới cho phép tàu bay có thể tối ưu hóa hoạt động thông qua việc lấy và giảm độ cao liên tục, sử dụng các đường bay hiệu quả hơn, giảm phân cách giữa các máy bay đi và đến…

Từ ngày 7/11, VATM áp dụng phương án phân chia phân khu kiểm soát mặt đất tại sân bay Tân Sơn Nhất nhằm giảm tải công việc cho kiểm soát viên không lưu mặt đất, nâng cao năng lực thông qua của khu vực hoạt động tại sân bay, giảm tình trạng nghẽn sóng liên lạc và đảm bảo an toàn điều hành bay trong khu bay...

Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đang quá tải Ảnh: Huy Thịnh

Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đang quá tải Ảnh: Huy Thịnh

Đại diện Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) cho biết: Đã hoàn thành xây dựng bổ sung đường lăn E8 song song với đường lăn “độc đạo” cũ E6 ở khu vực nhà ga hành khách quốc tế giúp giảm thiểu xung đột giữa các luồng máy bay ra/vào bến đỗ khu vực này. ACV cũng hoàn thành dự án mở rộng sân đỗ máy bay khu 19,79 ha đất quân sự giúp tăng tổng số vị trí bến đỗ hiện tại lên 105 vị trí.

Huy Thịnh

Nguồn Tiền Phong: https://www.tienphong.vn/kinh-te/ha-tang-tan-son-nhat-qua-tai-un-duoi-dat-ket-tren-troi-1455237.tpo