Hải quan 'soi' gian lận xuất xứ

Đây là những thông tin vừa được ông Nguyễn Phi Hùng, Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đưa ra.

Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh: T.Hòa

6 doanh nghiệp bị nghi vấn

Theo ông Hùng, lợi dụng việc tạo thuận lợi xuất nhập khẩu (XNK) hàng hóa khi Việt Nam ký kết các Hiệp định thương mại tự do (FTA), tội phạm gian lận xuất xứ hàng hóa ngày càng nhiều. Có ít nhất 6 doanh nghiệp có kim ngạch XNK tăng đột biến 6 tháng đầu năm 2019 đang bị điều tra.

Dấu hiệu rõ nhất mà Cục Điều tra chống buôn lậu nhận thấy là những doanh nghiệp này có kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu từ Trung Quốc để xuất đi Mỹ và một số nước tăng đột biến trong năm 2018 và nửa đầu năm 2019. Trong đó, nổi lên là các mặt hàng gỗ ván ép với kim ngạch có doanh nghiệp lên tới 200 tỷ đồng trong năm 2018.

Bước đầu, cơ quan điều tra xác định các doanh nghiệp này sử dụng hợp đồng mua bán ký khống, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất giả nhằm chứng minh nguyên liệu gỗ được sản xuất tại Việt Nam; sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng mua keo, bạch đàn, bột mì cho nhiều tờ khai quay vòng hóa đơn để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Tổng lượng keo, bột mì trong tờ khai vượt quá số lượng trong hóa đơn giá trị gia tăng.

“Chúng tôi đã xác minh, làm việc với chính quyền một số địa phương, buộc họ thừa nhận đã ký khống hợp đồng mua bán keo với các doanh nghiệp để các doanh nghiệp xin C/O xuất gỗ đi nước ngoài. Đa phần các hộ dân khẳng định chưa được cấp đất trồng có số lô, số thửa như ghi trong hợp đồng. Ngoài ra, một số bản kê lâm sản, bản kê khai thác không ghi ngày tháng, không hợp lệ nhưng cơ quan cấp phép vẫn làm thủ tục cho họ cấp C/O”, ông Hùng cho hay.

Ngành Hải quan đã điều tra, phát hiện một số doanh nghiệp câu kết với chính quyền địa phương làm giả giấy xác nhận mua gỗ của nông dân để xuất khẩu.

Dẫn chứng cho thủ đoạn này, ông Hùng đưa ra Cty Hữu Nghĩa ở Lạng Sơn nhập hàng nghìn sản phẩm gia dụng từ Trung Quốc nhưng ghi sản xuất Việt Nam; Có công ty nhập khẩu khóa Việt – Tiệp là nhãn hiệu nổi tiếng của Việt Nam nhưng sản phẩm nguyên chiếc lại có nguồn gốc từ Trung Quốc; Một số sản phẩm phòng chống cháy nổ của nước ta cũng được sản xuất, nhập khẩu từ Trung Quốc. Cty Trần Vượng ở TP.HCM nhập khẩu hàng tỷ đồng mặt hàng loa, âm ly mang nhãn hiệu Nonamax – sản phẩm đã được đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ ở Việt Nam nhưng trên nhãn lại ghi sản xuất tại Trung Quốc.

Sẽ điều tra mở rộng

Theo thông tin của Tổng cục Hải quan, 6 tháng đầu năm 2019, ngành Hải quan đã ban hành 20 quyết định khởi tố, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 51 vụ việc. Tổng cục Hải quan và cục Hải quan các địa phương sẽ điều tra mở rộng thêm dấu hiệu hoàn thuế giá trị gia tăng với số lượng rất lớn, trong đó có những doanh nghiệp được hoàn thuế từ 12-34 tỷ đồng.

Đáng chú ý, lãnh đạo Tổng cục Hải quan cho biết, đơn vị đang điều tra, chuẩn bị trong tháng này báo cáo chi tiết các vụ gian lận xuất xứ Việt Nam, kể cả đối với hàng nhập khẩu của nước ngoài nhưng mang xuất xứ của Việt Nam để lừa dối người tiêu dùng.

Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn cho biết, nhiều đối tượng giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu đi các nước mà Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan như gỗ, sắt thép. Ngành Hải quan đã điều tra, phát hiện một số doanh nghiệp câu kết với chính quyền địa phương làm giả giấy xác nhận mua gỗ của nông dân, nông trường để xuất khẩu ra nước ngoài hưởng lợi. Sau khi chúng tôi chứng minh không có thì chính quyền xã mới chịu ký vào biên bản là không bán gỗ cho doanh nghiệp này.

Trên cơ sở đó, Tổng cục Hải quan đã xây dựng giải pháp căn bản chống gian lận xuất xứ, chống chuyển tải bất hợp pháp, chống giả mạo nhãn mác hàng hóa, theo đó xây dựng, phân tích cơ sở dữ liệu về nhóm doanh nghiệp, nhóm mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, giả mạo nhãn mác hàng hóa để áp dụng biện pháp kiểm tra, giám sát phù hợp.

An Khánh