Hành động chung Nga, Thổ dấy lên lạc quan tại chảo lửa Idlib

Là một phần các hoạt động chuẩn bị cho cuộc tuần tra chung giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ trên đường cao tốc M4, hoạt động trinh sát kỹ thuật tại tuyến đường tuần tra đã được thực hiện ở khu vực Saraqeb, theo Đô đốc Oleg Zhuravlev, người đứng đầu trung tâm Nga về hòa giải các bên ở Syria.

Nga – Thổ thỏa thuận về Idlib

Về phía Nga, cuộc tuần tra chung có sự tham gia của một trung đội cảnh sát quân sự trên ba chiếc xe bọc thép: một xe bọc thép chở quân, xe địa hình Tiger và Typhoon. Phía Thổ Nhĩ Kỳ triển khai ba xe bọc thép Kirpi. Nhiệm vụ tuần tra được Trung tâm điều phối chung Nga-Thổ Nhĩ Kỳ bố trí. Một kênh liên lạc đặc biệt vẫn tiếp tục hoạt động giữa Trung tâm Hòa giải Nga về Syria và quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

Cuộc tuần tra mất khoảng nửa giờ.

Hôm nay, cuộc tuần tra chung giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã diễn ra trên đoạn đường cao tốc M4 thuộc khu vực giảm leo thang Idlib. Họ đã đi dọc theo một tuyến đường rút ngắn vì lý do an ninh. Tuần tra chung không chỉ đảm bảo sự di chuyển an toàn của dân thường dọc theo con đường huyết mạch quan trọng của Syria, mà còn trở thành một sự đảm bảo để ngăn chặn sự tái diễn của cuộc xung đột vũ trang trong khu vực, một đại diện của cảnh sát quân sự Nga đã thông báo với báo chí ngay sau khi cuộc tuần tra diễn ra.

Phe nổi dậy Syria phản đối thỏa thuận Nga - Thổ về Idlib. Ảnh: Reuters.

Vào ngày 5/3, các tổng thống Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, Vladimir Putin và Recep Tayyip Erdogan, đã thông qua Nghị định thư bổ sung về Bản ghi nhớ ổn định tình hình tại khu vực giảm leo thang Idlib, bao gồm hoạt động tuần tra chung giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ dọc theo M4 từ làng Trumba đến làng Ain al-Havr. Đội tuần tra đầu tiên được cho là đã di chuyển dọc theo một tuyến đường được rút ngắn từ Trumba đến thành phố Arikh. Khu vực còn lại của M4 không an toàn cho các đoàn xe quân sự của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đi qua vì nó nằm dưới sự kiểm soát của các nhóm khủng bố Hayat Tahrir al-Sham (HTS) và Đảng Hồi giáo Turkistan (TIP). Trước đó, thủ lĩnh HTS al-Julani cho biết ông không công nhận thỏa thuận Nga - Thổ Nhĩ Kỳ vì không thể tin tưởng được Nga vì họ là người bảo lãnh và thân cận với chính quyền Syria.

Nghi ngại từ lực lượng địa phương

Tuy nhiên, ngay cả việc tuần tra trên tuyến đường rút ngắn này cũng đã bị gây gián đoạn bởi sự phản đối của cả dân thường địa phương và đại diện của nhóm nổi dậy thân Thổ Nhĩ Kỳ Quân đội quốc gia Syria/Mặt trận Giải phóng (SNA / NFL), những người đã tổ chức các cuộc biểu tình rầm rộ và ngăn chặn phong trào tuần tra.

Các nguồn tin địa phương thông tin với trang Al-Monitor rằng một số cư dân trong khu vực cùng với các chiến binh của nhóm SNA/NFL tin họ rằng các cuộc tuần tra chung là bước đầu tiên trong việc đầu hàng và đẩy các khu vực này vào tay chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad.

Như người dân địa phương cho hay, việc mất lòng tin vào Thổ Nhĩ Kỳ, hay việc mất lòng tin đối với một số lực lượng thân Thổ Nhĩ Kỳ có thể xuất phát từ việc các bản đồ quân sự Nga bị rò rỉ cho thấy các khu vực ở phía nam hành lang an ninh dọc theo đường cao tốc M4 – hiện do phe đối lập kiểm soát – dường như cuối cùng cũng sẽ được chuyển sang chế độ Assad.

Mặc dù không có dấu hiệu nào cho thấy có nội dung đó trong Nghị định thư bổ sung cho Bản ghi nhớ Idlib, nhiều nguồn tin ở Moscow hiểu về vấn đề này đã xác nhận với Al-Monitor rằng các khu vực phía nam đường cao tốc M4 sẽ được chuyển sang quyền kiểm soát của ông Assad theo Hiệp định Nga-Thổ Nhĩ Kỳ.

Do đó, bất kể các cuộc tuần tra M4 thành công hay thất bại, phía Nga cùng với lực lượng của Assad sẽ sẵn sàng triển khai một chiến dịch quân sự khác ở Idlib, nhằm vào phía nam cao tốc M4, từ đó dẫn đến việc triển khai lực lượng của chính phủ Syria tới khu vực này và lập nên một khu vực an ninh dọc theo M4 kéo dài về phía nam.

Hiện chưa có cách nào để kiểm soát khu vực phía nam M4, vì phe đối lập và HTS khó có thể đồng ý rời khỏi khu vực nếu không thực sự bị đánh bật ra. Người Nga và người Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng ông Assad có thể tiến quân để chiếm lại các khu vực khác trong tỉnh Idlib khi ông từng thề sẽ mang "mọi inch" của Syria về dưới sự kiểm soát của chính phủ.

Tuy nhiên, việc thực thi các thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ không làm giảm vai trò của Ankara trong việc tạo ra khu vực an ninh của riêng họ ở phía bắc M4. Hiện tại, Ankara đang triển khai một lực lượng tương đương với một nhóm bộ binh cơ giới ở Idlib – số lượng có thể vượt quá số tay súng trong các nhóm cực đoan. Do đó, phía Thổ Nhĩ Kỳ hiện có nhiều cơ hội để gây ảnh hưởng đến HTS hơn so với sau khi ký Bản ghi nhớ Sochi 2018. Do đó, hành động của Thổ Nhĩ Kỳ lúc này có thể có ảnh hưởng hơn nhiều và trong tình huống leo thang căng thẳng, có thể dấy lên một vòng đối đầu mới giữa Ankara và Damascus - và, mở rộng ra cả Moscow.

An Bình