Hành trình hoàn lương của phạm nhân

Từ mức án ban đầu chỉ 24 tháng tù giam vì tội "Trộm cắp tài sản", đến nay Hải đang phải thụ án hơn 20 năm tù giam… Theo Đại tá Nguyễn Trọng Tuấn, Giám thị Trại giam Xuyên Mộc, phạm nhân Hải có lẽ là một trường hợp đặc biệt nhất vì có thời gian bị giam riêng, có lần trốn trại và có tiền án tiền sự thuộc loại… nhiều nhất Việt Nam!

50 tuổi đời, 29 năm tù tội

Nguyễn Hồng Hải là con thứ 2 trong gia đình có 3 chị em. Học đến lớp 11, Hải nghỉ học văn hóa để học sửa xe máy, và cũng từ đó cuộc đời Hải là những chuỗi ngày gây án liên tiếp.

Một buổi sinh hoạt của các phạm nhân Trại giam Xuyên Mộc.

Mới 16 tuổi, Hải đã có hai lần đi trộm cắp tài sản; năm 19 tuổi, Hải bị TAND TP Hà Nội tuyên án 18 tháng tù giam về tội trộm cắp tài sản. Khi vừa hết án trở về, Hải lập tức tái phạm tội cũ và lại lĩnh án 24 tháng tù giam.

Nhưng cũng như lần trước, ra tù Hải cùng một đối tượng khác tiếp tục đi ăn trộm 3 chiếc xe máy ở phố Nguyễn Gia Thiều, Hoàn Kiếm, Hà Nội và bị Công an quận Đống Đa bắt giữ. Trong thời gian bị tạm giam, Hải đã trốn thoát khỏi Trại tạm giam Công an Hà Nội.

Những ngày trốn trại, để có tiền sinh sống, Hải lại dùng ngón nghề quen thuộc của mình. "Ở Hà Nội, tôi trộm cắp chủ yếu là người nước ngoài giàu có, thuê biệt thự sinh sống. Và cứ sau mỗi lần gây án một đêm, tôi lại vào TP Hồ Chí Minh. Tính ra cứ khoảng sau 1-2 tháng, tôi lại ra Hà Nội gây án, mỗi lần tôi thường trộm cắp được tài sản hoặc tiền mặt có giá trị từ 7 đến 9 ngàn USD, đủ sống khoảng hai tháng", Hải bình thản kể lại.

Và dĩ nhiên TP Hồ Chí Minh cũng là nơi Hải không bỏ qua cơ hội "thi triển" ngón nghề của mình. Ngày 23-9-1995, Hải bị bắt giữ khi đang trộm cắp ở Cửa hàng bách hóa tổng hợp TP Hồ Chí Minh (quận 1).

Tại nhà tạm giữ Công an quận 1, Hải đã đánh nhau với các bị can khác và liên tiếp thực hiện 4 lần trốn nhưng đều bị phát hiện. Sau đó, TAND quận 1 đã tuyên phạt Hải 24 tháng tù giam về hai tội trộm cắp tài sản và trốn khỏi nơi giam.

Ngày 6-1-1998, Hải cùng một số phạm nhân khác tổ chức trốn trại nhưng cũng bị bắt lại ngay sau đó. Với tội danh này, Hải tiếp tục bị TAND TP Hồ Chí Minh xét xử, cộng với bản án trước đó của TAND quận 1, Hải phải chịu mức án 5 năm, 3 tháng, 14 ngày.

Hồ sơ tội trạng của phạm nhân Hải "đồ sộ" nhất Trại giam Xuyên Mộc.

Tháng 8-1998, Hải được di lý ra Trại giam Thủ Đức (tỉnh Bình Thuận) để thi hành án; nhưng đúng hai tháng sau Hải cùng một phạm nhân khác đã cưa song sắt nhà giam trốn thoát khỏi trại giam này.

Sau đó, Hải trốn ra Hà Nội và cùng hai đối tượng khác hành nghề trộm cắp. Tối 13-1-1998, sau khi trộm được chiếc xe máy Dream II tại ngõ Bà Triệu, cả 3 định sẽ đưa xe vào TP Hồ Chí Minh tiêu thụ. Nhưng sau đó cả ba bị phát hiện, bắt giữ cùng tang vật.

Tháng 4-1999, Hải bị TAND TP Hà Nội xử phạt 4 năm tù giam về tội trộm cắp tài sản và trốn khỏi nơi giam; tổng hợp hình phạt với bản án ngày 2-6-1995 của TAND TP Hà Nội buộc Hải chấp hành chung hai bản án là 11 năm tù giam. Sau đó, Hải bị đưa về Trại giam Nam Hà để chấp hành án. Nhưng tại đây, năm 2000, Hải lại tìm cách cưa song sắt trốn khỏi trại nhưng không thành.

Tháng 3-2000, TAND huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam tuyên phạt Hải 3 năm tù giam về tội trốn khỏi nơi giam và tổng hợp hình phạt với bản án trước đó của TAND TP Hà Nội buộc Hải phải chấp hành chung hai bản án là 14 năm 9 tháng 11 ngày.

Năm 2001, phát hiện vụ việc trốn thoát của Hải ở Trại giam Thủ Đức trước đó, cơ quan chức năng lại di lý Hải vào Bình Thuận để xét xử tiếp. Ngày 20-12-2002, TAND huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận xử phạt Hải 5 năm tù giam. Án chồng án, tổng cộng Hải phải chấp hành chung cho 3 bán án với thời hạn là 22 năm 11 tháng 25 ngày. Thời gian thụ hình được tính từ ngày 24-3-2000…

Đến cuối tháng 6-2003, Hải được đưa đến thụ án tại Trại giam Xuyên Mộc. Tại đây, Hải tiếp tục gây ra hàng loạt "chiến tích" mới khiến các cán bộ chiến sĩ của trại giam này ngán ngẩm. Đầu tiên, Hải tìm cách phá cùm tính trốn trại nhưng bị phát hiện, ngăn chặn.

Tiếp đó, Hải nhiều lần gây thêm tội Cố ý gây thương tích khiến hai phạm nhân bị thương tích nặng - người bị bỏng, tỷ lệ thương tật 29%; người bị hỏng một mắt, tràn khí màng phổi, tỷ lệ thương tật 15%.

Với các tội trạng này, Hải lãnh mức án 5 năm tù giam (TAND huyện Xuyên Mộc xét xử). Tổng hợp hình phạt và trừ đi thời gian đã thi hành án, Hải phải chịu mức án 19 năm 8 tháng 7 ngày tù (thời hạn tù tính từ ngày 16-6-2009).

"Tôi 50 tuổi nhưng tính đến nay tôi có 'thâm niên" 29 năm tù", Hải tổng kết cuộc đời mình.

Quyết tâm hoàn lương vì lời hứa với Giám thị

Trung tá Đặng Viết Công, Đội trưởng Đội Giáo dục - Hồ sơ, Trại giam Xuyên Mộc cho biết, Hải là phạm nhân trốn trại tất cả 11 lần, với các thủ đoạn là cưa song sắt, mở khóa, đục tường, dỡ ngói leo rào, phá còng tay, lợi dụng lúc đưa đi lấy cung bỏ chạy… Mỗi lần trốn thoát, Hải lại thay tên đổi họ, cụ thể như Nguyễn Văn Thành, Thành Bắc, Nguyễn Văn Huy, Dũng, Ca Rim để tiếp tục phạm tội.

Phạm nhân Nguyễn Hồng Hải.

Trong hành trình phạm tội khắp Bắc chí Nam của mình, các trại giam đều nhận định Hải là một phạm nhân cực kỳ nguy hiểm, manh động táo tợn, thủ đoạn phạm tội rất tinh vi và xảo quyệt… Với hồ sơ đen như vậy nên hơn 10 năm Hải bị giam cách ly.

Tưởng rằng với con người như Hải thì mọi biện pháp cải tạo đều thất bại, nhưng mọi chuyện đã thay đổi. Năm 2013, khi Đại tá Nguyễn Trọng Tuấn về làm Giám thị Trại giam Xuyên Mộc, sau khi xem hồ sơ phạm nhân, Đại tá Tuấn vào nói chuyện, vừa động viên, vừa nói rõ tình hình cho Hải biết, đồng thời còn hứa với Hải rằng nếu có dịp ra Hà Nội công tác thế nào ông cũng ghé thăm gia đình Hải…

Hải nghe vậy cũng không lưu tâm mấy vì chỉ nghĩ rằng đó là lời nói cho vui của vị cán bộ với một phạm nhân như Hải. Bởi thực tế, qua những lần chuyển nhà, địa chỉ không rõ ràng và cả chuyện gia đình giấu cha của Hải về việc đứa con trai hư hỏng, hầu như hàng chục năm Hải cũng như gia đình chẳng biết gì thông tin của nhau.

Nhưng sau cuộc gặp với Giám thị khoảng một tháng, Hải bất ngờ nhận được thư của mẹ và mẹ cũng gọi điện vào nói chuyện, thông báo việc Giám thị Nguyễn Trọng Tuấn đã ra tận nhà ở Hà Nội thắp hương cho người cha đã mất của Hải và động viên bà liên lạc, khuyên nhủ con trai rằng vẫn còn cơ hội, vấn đề là do Hải cố gắng ra sao...

"Thực sự được nghe tiếng của mẹ nói chuyện và nhất là việc Giám thị ra tận nhà như thế khiến tôi vô cùng bất ngờ và ngỡ ngàng. Sau đó, mẹ tôi cũng vào trại để thăm tôi đã khiến tôi suy nghĩ lại mọi việc", Hải rưng rưng.

Ngay sau đó, Hải đã viết thư xin được ra ngoài lao động cải tạo. Nhưng quả thật với một "bề dày" tội trạng của Hải, có lẽ cả hội đồng cán bộ ít ai tin Hải có thể cải tạo, thậm chí còn nghi ngờ Hải kiếm chuyện để trốn trại. Nhưng Giám thị Nguyễn Trọng Tuấn lại nghĩ khác và ông đã quyết định để cho Hải ra ngoài lao động cải tạo.

Nói về điều này, Đại tá Nguyễn Trọng Tuấn chia sẻ: "Tôi vào gặp và nói thẳng với Hải rằng trại áp dụng những hình thức giam giữ riêng với anh vì anh là trường hợp phạm nhân đặc biệt nguy hiểm.

Nhưng bây giờ anh viết đơn như vậy, chúng tôi sẽ xem xét và mẹ anh cũng viết đơn thì trên cơ sở luật định, tôi có thể giải quyết được. Tôi chỉ lưu ý anh một điều rằng anh ra ngoài lao động cải tạo mà thay đổi tốt thì đó là chuyện bình thường nhưng nếu anh trốn trại thì bản thân tôi sẽ là người phải gánh chịu trách nhiệm lớn nhất…".

Chính quyết định "liều lĩnh" ấy của ông Giám thị đã làm Hải cảm động bởi vẫn còn có người tin mình. "Trước đó tôi không sợ gì cả, nhưng bây giờ tôi sợ, điều tôi sợ không phải là đòn roi hay kỷ luật mà tôi sợ đánh mất niềm tin của người đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi thay đổi", Hải nói.

Cứ thế, Hải dần thay đổi tích cực và chăm chỉ lao động cải tạo, chấp hành đúng mọi nội quy của trại. Gần đây, ngày 25-5-2019, Hải đã được Giám thị Trại giam Xuyên Mộc ra quyết định khen thưởng vì đã đạt thành tích trong lao động, học nghề 6 tháng đầu năm 2019.

Hải chia sẻ rằng điều mong mỏi nhất là Hải sẽ lao động cải tạo tốt để mong ngày được về với mẹ, khi mẹ còn sống, bởi mẹ Hải nhiều lần bảo rằng sẽ chờ Hải được ra trại một cách đàng hoàng và dù nhanh dù lâu thế nào mẹ Hải cũng sẽ chờ đứa con trai của mình trở về.

Phú Lữ