Hành trình khám phá vùng đất Thất Sơn - Bảy Núi

Núi Ông Két với vồ núi hình mỏ chim két - thắng cảnh Thất Sơn, Bảy Núi được ưa thích. Ảnh: TTH

Chúng tôi đã có một hành trình đáng ghi nhớ từ Châu Đốc đi Núi Sam, thong dong qua quốc lộ 91 cặp biên giới với Campuchia, qua những địa danh nổi tiếng Tịnh Biên, Nhà Bàng, Tri Tôn... tới khi đứng trên núi Tà Pạ nhìn xuống cánh đồng Tri Tôn buổi hoàng hôn phủ một màu hồng rực. Một vùng đan xen văn hóa của 2 dân tộc Kinh và Khmer với nhiều cụm dân cư mộc mạc, giản dị với hệ thống kiến trúc đền chùa Khmer thấp thoáng bên các vườn thốt nốt đang cho khai thác trái làm đường mật. Miếng nước đường thốt nốt ướp lạnh làm dịu cái nắng Nam Bộ, làm vùng biên thùy cuối trời Tây Nam bỗng chốc đã chiếm được cảm mến của khách đường xa. Hầu hết các núi trong vùng đều đã được khai thác du lịch, có đường chỉ dẫn viếng thăm cho du khách và dịch vụ chu đáo. Con đường này không hổ danh là niềm ao ước của người thích du lịch bụi, ưa thiên nhiên hoang dã và ưa thích những câu chuyện huyền bí quanh vùng Thất Sơn - Bảy Núi.

Dãy núi Thất Sơn gồm 37 ngọn lớn nhỏ nhô lên giữa đồng bằng giáp biên giới Tây Nam của Tổ quốc. Những phần nhô cao tính từ đồi, núi thấp đến ngọn cao nhất là đỉnh Thiên Cấm Sơn, cao 710m so với mực nước biển. Dãy núi này phân bố hình cánh cung kéo dài gần 100km từ xã Phú Hữu, huyện An Phú qua xã Vĩnh Tế, thị xã Châu Đốc. Dãy núi tiếp diễn và bao trùm lên gần hết 2 huyện Tri Tôn và Tịnh Biên của An Giang, kéo xuống xã Vọng Thê, Vọng Đông rồi kết thúc ở thị trấn Núi Sập, Thoại Sơn, An Giang.

Tất cả các vùng dân cư phân bố ở vùng núi này đều tập trung quanh các chân núi, nhìn ra phần địa hình bằng phẳng xen kẽ được sử dụng làm đất canh tác. Chính vì vậy, cảnh sắc của vùng Thất Sơn - Bảy Núi lộng lẫy hơn hẳn các vùng khác vì có núi, có cánh đồng phẳng dưới tán cây thốt nốt và các vùng dân cư khiêm cung, nhỏ bé, tạo nên tính cách con người cũng hiền lành, nhường nhịn. Mặt khác, như đã nói, chính sự huyền bí của vùng núi Thất Sơn cũng tác động lên đời sống, lâu dần tạo nên tính cách con người ở đây.

Hiện nay, vùng 7 núi được định danh gồm 7 ngọn: Núi Cấm (Thiên Cấm Sơn), Núi Dài Năm Giếng (Ngũ Hồ Sơn), Núi Cô Tô (Phụng Hoàng Sơn), Núi Dài (Ngọa Long Sơn), Núi Tượng (Liên Hoa Sơn), Núi Két (Anh Vũ Sơn) và Núi Nước (Thủy Đài Sơn).

Có rất nhiều người giờ đây vẫn một mực tin rằng quyền năng của bùa ngải mà các đạo sĩ Thất Sơn chế ra có thể xoay chuyển càn khôn, đỡ đần hoặc là tuyệt hạ những phận người. Hay là Thất Sơn vẫn còn mãnh xà, hổ dữ, còn trăn gió quăng mình qua mấy quả đồi, còn cây cổ thụ ẩn náu oan hồn... Vùng Bảy Núi xưa nay chứa nhiều câu chuyện kỳ lạ, đồn thổi và linh thiêng, có thể vì thế mà vùng đất này càng trở nên hấp dẫn để phát triển du lịch văn hóa tâm linh càng dễ dàng không?

Dân gian có câu: “Tu Phật núi Yên, tu tiên Bảy Núi” là để nói một thời Thất Sơn là nơi tu luyện của nhiều tu sĩ đạo giáo. Họ dựa vào nơi có cánh đồng lớn, có lương thực dồi dào và địa thế hiểm trở, hoang vu của các ngọn núi để ẩn trú. Ngụy trang thêm cho dễ bề ẩn náu, họ phóng tác các câu chuyện ly kỳ về vùng đất này, tạo ra các huyền tích linh diệu để người ta càng ít lui tới, càng hoang vắng càng tốt. Vùng này lại giáp ranh với biên giới sang Campuchia, dễ bề ứng biến nếu có loạn lạc.

Người dân thường không mấy ai lên núi hoặc bén mảng tới các hang đá, điện thờ, am tháp, các vồ (chỏm núi nhô ra có đặt am thờ) nên núi càng huyền bí và càng là mảnh đất màu mỡ để thêu dệt bao nhiêu câu chuyện hoang đường. Chuyện về voi lớn, hổ dữ, bùa ngải, ma dẫn lối quỷ đưa đường... đều được truyền kể rất nhiều nhưng thực tế chưa ai nhìn thấy.

Thuyết về 7 ngọn núi thiêng cũng là do các đạo sĩ khai mở. Họ lấy con số 7 ứng vào thuyết phong thủy để chọn ra 7 ngọn núi linh. Kỳ thực, tổng số 37 ngọn núi, dù có ngọn chỉ cao chưa đầy 50m cũng chỉ là đặc điểm địa lý bình thường hình thành do trồi sụt địa chất và quá trình biển tiến, biển lùi tạo nên. Sau đó, danh sơn Bảy Núi còn là cái tên gắn bó với phong trào Cần Vương của Nam Bộ với tên tuổi của các sĩ phu yêu nước như Thủ Khoa Huân, Phan Xích Long... đều lấy nơi đây làm căn cứ địa, tạo dựng phong trào. Trên Ngọa Long Sơn hiện vẫn còn di tích về căn cứ Ô Tà Sóc - một nơi hiểm yếu thích hợp để dựng căn cứ quân sự thời chiến tranh.

Núi Cô Tô, Tri Tôn, An Giang còn gọi là Phụng Hoàng Sơn - một trong 7 ngọn Thất Sơn trong ánh chiều tà. Ảnh: TTH

Vào mùa nước nổi, cả vùng tả ngạn sông Hậu chìm trong biển nước mênh mông, dãy núi Thất Sơn càng trở nên uy nghi, hùng vĩ. Vào thời khẩn hoang, trên núi hoang vu, sơn lam chướng khí, con người đối diện với thiên nhiên khắc nghiệt càng phải ủy thác tinh thần vào sức mạnh siêu nhiên. Họ tin vào thần linh, tin vào các hiện tượng lạ được thần huyền tạo ra điều khiển vũ trụ, tin vào các thế lực ngoài sức mạnh con người.

Vì vậy, dãy núi Thất Sơn càng được thêu dệt nhiều câu chuyện đẫm màu mê tín dị đoan. Chưa kể nhiều nhân vật lợi dụng vào sự mê tín đó để hù dọa thêm vào nỗi sợ hãi của dân thường. Trước đây, một số đạo sĩ ẩn mình trên núi thường qua núi Tà Lơn của Campuchia để học đạo rồi mới về lại Bảy Núi để tu luyện. Thời thế loạn lạc khiến họ trở thành chỗ dựa tinh thần của các cụm dân cư nhỏ yếu trong vùng.

Có một lý do nữa là vùng núi hoang vu Thất Sơn có nhiều loại thực vật kỳ hoa dị thảo và có nhiều loại dược liệu có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Để nắm được các bài thuốc như giải cảm, chữa rắn độc cắn... các đạo sĩ phải theo học thầy và họ đã chữa bệnh cho dân bằng các bài thuốc này khiến dân chúng càng tôn sùng. Trong lịch sử, vùng đồng bằng sông Cửu Long đã từng tồn tại Phật giáo Hòa Hảo, Tứ Ân Hiếu nghĩa và một số tôn giáo khác đều hành đạo cứu chúng sinh. Và đi cùng lịch sử, Thất Sơn dường như ngày càng được bồi đắp thêm nhiều huyền tích, tạo cho vùng núi này một nét hấp dẫn riêng.

Thúy Hằng