Hành trình thức tỉnh trên những cung đường

Mùa hè tháng 7 nóng bỏng của năm 2022 'cởi mở' hơn rất nhiều sau bóng ma dịch bệnh. Jaco Hamman bắt đầu hành trình hơn 17.000km, ròng rã sáu tuần trên chiếc xe máy từ Tennessee tới Alaska. Bạn đồng hành chẳng có gì ngoài chiếc điện thoại, máy định vị GPS, vài đồ cá nhân cơ bản và một tâm trí sẵn sàng khám phá thế giới.

Đi để thay đổi

Dù là nghiên cứu sinh, nhưng Jaco Hamman mang trong mình đam mê dịch chuyển cháy bỏng. Mỗi nơi đặt chân đến, gần gũi như quê nhà hay xa xôi cỡ Yukon (lãnh thổ liên bang nhỏ nhất và xa nhất của Canada), ánh mắt Jaco Hamman đều bắt gặp mọi lứa tuổi đeo ba lô rong ruổi trên những cung đường. Vài chiếc xe cà tàng, in hằn dấu vết thời gian, thi thoảng rít lên âm thanh khó nghe. Lại có mấy chiếc bán tải mới toanh, cùng những vị khách hào phóng mở tiệc, bất kể là đông hay hạ.

Đi để thay đổi tựa cuộc hành hương, tách mình khỏi cõi quen thuộc để đối diện thử thách, và rồi trở về trong trạng thái được tái sinh.

Đi để thay đổi tựa cuộc hành hương, tách mình khỏi cõi quen thuộc để đối diện thử thách, và rồi trở về trong trạng thái được tái sinh.

Ngay cả ác mộng "hàng không trì hoãn" cũng không thể ngăn cản Jaco Hamman bắt đầu một năm dịch chuyển. Trong Hành trình trải nghiệm, Yvette Reisinger tin rằng mơ mộng khám phá thế giới không phải thứ chủ quan, mà bản chất đã hằn sâu trong ADN loài người. Từ khi còn là đứa trẻ, chúng ta tò mò về thế giới xung quanh của vô số mùi hương và âm sắc, lớn lên lại bị thử thách cuốn hút, và muốn tận hưởng thú vui... đi một ngày đàng, học một sàng khôn.

Trước đây, khái niệm du lịch thường gắn với một công thức chung đầy khắt khe, kiểu như một nơi trú chân tầm cỡ vài sao, với tiện ích và dịch vụ đẳng cấp, tọa lạc giữa kinh đô thời trang hay bên bãi biển đẹp như tranh vẽ, đủ để chiều chuộng bản thân sau những lo toan và áp lực của nhịp sống số chốn thị thành. Tuy nhiên, kỷ nguyên du lịch kiểu mới khiến chúng ta muốn thoát khỏi khát khao triệu đô ấy, để kiếm tìm trải nghiệm độc đáo từ du ngoạn khám phá, giúp thay đổi bản thân theo chiều hướng tích cực.

Đi để thay đổi ra đời, ngày càng nở rộ khi con người bị đẩy ra khỏi vùng an toàn, có đủ can đảm cũng như sức khỏe thể chất để vượt qua thử thách cả về mặt tâm sinh lý và cảm xúc. Jaco Hamman từng viết: tôi không muốn thế giới chúng ta coi giá trị thực sự của một nơi bằng số lượng like trên Facebook hay Instagram. Điều tôi cần là sự chuyển dịch sâu đậm, thậm chí lưu lại những "ám ánh" thật bền lâu khi hành trình kết thúc.

Giáo sư Kottle, với “Thay đổi từ những điều cơ bản nhất”, cho rằng du lịch chính là phương thức trị liệu cho bất cứ ai cần "làn gió mới" trong cuộc sống, tạo nên một bản thể tương lai hoàn toàn khác mà ở đó tâm trí đặt giữa ngã ba đường của tôn giáo, tinh thần và văn hóa. Nhiều nhà nhân chủng học coi xu hướng “Đi để thay đổi” tựa cuộc hành hương, khi chúng ta tách mình khỏi cõi quen thuộc, tạm thời gác lại các mối quan hệ gần gũi để đối diện thử thách, cuối cùng trở về nhà trong trạng thái được tái sinh.

Đi để thay đổi bắt đầu từ du lịch mạo hiểm, được phổ biến rộng rãi bởi tổ chức TTC ra đời năm 2016 với mục đích gói gọn trong từ HERO - nghĩa là du lịch với Trái tim, tìm kiếm cơ hội Gắn kết cộng đồng, quyết tâm Vượt qua gian khó, và Cởi mở với mọi thay đổi. Yvette Reisinger lại cho rằng con người sống bằng niềm tin Đi để thay đổi sẽ cần trải qua nghi thức chuyển đổi ba giai đoạn Tách biệt, Chuyển mình và Quy hồi. Trải nghiệm độc đáo này sẽ kéo con người ra khỏi những suy nghĩ thông thường, giúp họ rũ bỏ bản thân cũ kĩ, hình thành sóng mới trên não để hướng tới lối sống lành mạnh hơn.

Trên hành trình du lịch chuyển đổi, mỗi kẻ du hành, đi với bất cứ mục đích nào, đều cần có thái độ khiêm nhường trong văn hóa.

Phỏng đoán, rời bỏ và đầu hàng

Hành trình trên chiếc xe máy cho Jaco Hamman nhiều hơn thế, những sáu trạng thái để thức tỉnh tâm trí u mê nơi đô thị, xoay quanh những trải nghiệm quan trọng bậc nhất của loài người. Mỗi chuyến đi đem lại ý nghĩa sâu sắc, có thể tồn tại nhiều vòng lặp trạng thái tư duy, cảm xúc đa chiều, tựa những cú twist đầy kịch tích trong phim bom tấn, tháo mở nút thắt để tạo nên biến chuyển đầy bất ngờ.

Trước hết, đó là Phỏng đoán để mường tượng viễn cảnh của sự thay đổi. Jaco Hamman trích lại từ "voorpet" rất độc đáo của người Hà Lan, bộc lộ sự phấn khích trước những cuộc dạo chơi, thứ cảm giác hào hứng tăng lên khi lập kế hoạch hoặc mong muốn kỳ vọng tích cực sẽ diễn ra. Mỗi phỏng đoán, trong bất kể tình huống nhất định nào, đều có khả năng hình thành trải nghiệm, ngay cả khi tồn tại ít nhiều định kiến. Mọi chi tiết nhỏ nhặt đều trở nên quan trọng cho những trải nghiệm thú vị.

Trên bình diện là một nhánh triết học nghiên cứu cấu trúc của sự trải nghiệm và ý thức, hiện tượng học coi Phỏng đoán lại trống rỗng, bởi lẽ kỳ vọng có ý thức về những gì sắp tới có thể tiêu tan chỉ trong một khoảnh khắc khó đoán định của tương lai. Thế nên, như Jaco Hamman chia sẻ, kẻ du hành nhất định cần phải cởi mở với những gì ngoài tầm với, không chắc chắn. Đi để thay đổi đồng nghĩa với chấp nhận Rời bỏ, để trái tim thức tỉnh xúc cảm sâu sắc nhất "trói buộc" với trải nghiệm cuộc sống.

Xuất phát từ học thuyết gắn bó, Rời bỏ tựa một "liều thuốc đắng" khiến Jaco Hamman thoát khỏi sự thân thuộc của gia đình, hướng về vùng đất chưa bao giờ đặt chân tới. Thuyết gắn bó đi với ta từ thời thơ bé, chi phối cảm xúc trong từng mối quan hệ, giúp ta trưởng thành. Quyết định mạo hiểm du lịch một mình là minh chứng của Rời bỏ đạt tới một tầm cao mới. Vài người hứng thú, số khác đôi phần ngại ngùng, do dự, nhưng chấp nhận thay đổi suy cho cùng đều đem lại cảm giác mới lạ.

Như hành trình Jaco Hamman trải qua, đó có thể là một chuyến leo núi khám phá thiên nhiên kỳ vĩ, hay lưu trú theo kiểu homestay để tìm hiểu văn hóa bản địa. Điều kì lạ nhất đó là bản thân Jaco Hamman tham gia một khóa thiền để tái tạo năng lượng, cùng các chiến dịch tình nguyện giúp đỡ cộng đồng. Giáo sư Kottle tin rằng, du lịch chuyển đổi luôn đi kèm với chánh niệm, giúp giảm bớt lo lắng để vững tin vào hành trình thay đổi.

Tất nhiên, Rời bỏ đồng nghĩa với chấp nhận rủi ro, đến mức buộc phải Đầu hàng trước vị khách "không mời mà đến", như máy bay hủy chuyến, xe dừng động cơ bất ngờ hay mưa gió liên tục. Các nền văn hóa phương Tây hiện đại coi Đầu hàng là một điều gì đó tiêu cực - như việc giương cao một lá cờ trắng. Đối với tư duy trị liệu, Đầu hàng không có nghĩa là bỏ qua nỗi sợ thất bại, thực chất đang giúp mọi người từ bỏ thói quen ức chế, khám phá cảm giác toàn vẹn và trải nghiệm cùng với những người khác.

Gặp gỡ, quan tâm, rồi trở về

Với “Giả thuyết hạnh phúc”, Jonathan Haidt tin rằng trải nghiệm chuyển đổi tháo gỡ các rào cản phòng thủ, khiến não bộ trở nên linh hoạt hơn để đối phó với thực tế mọi thứ có thể không diễn ra theo đúng kế hoạch. Một khi bản thân tìm đến sự Đầu hàng, tức là tâm trí rộng mở ôm lấy tự do, theo nghĩa được giải phóng. Khi ấy, chúng ta bước vào trạng thái Gặp gỡ của hành trình “Đi để thay đổi” - một lời mời khám phá lại bản thân và hiểu hơn những người xa lạ.

Chúng ta mang theo những định kiến cá nhân trên hành trình du lịch chuyển đổi, trong khi mỗi nền văn hóa đều có những "quy tắc ngầm", phong tục và lối suy nghĩ riêng. Gặp gỡ đồng nghĩa với Quan tâm, chú ý đến từng hành vi cử chỉ để tránh gây ra hiểu nhầm. Trang 31 cuốn “Tâm linh trên từng cung đường”, Jaco Hamman từng diễn tả rằng mỗi kẻ du hành, đi với bất cứ mục đích nào, đều cần có thái độ khiêm nhường trong văn hóa. Đặt chân đến một điểm dừng mới đồng nghĩa với "Tôi không rõ về nơi này", vì vậy "Hãy giúp tôi", rồi hướng dẫn "Tôi nên làm thế nào để tiếp tục chuyến đi an toàn".

Tại mỗi điểm dừng chân, Jaco Hamman nhận ra một nghịch lý: chúng ta muốn đi xa để cảm thấy mình vẫn tồn tại trên đời, chúng ta lao nhanh đến một chốn xa lạ để sống chậm, thoát khỏi bức bối chốn đô thị. Và rồi, chúng ta hô hào khẩu hiệu bảo vệ môi trường nhưng vẫn để lại rác thải gây ô nhiễm. Truyền thông, cùng mạng xã hội, tràn ngập ý tưởng đi đâu, làm gì, cho bất cứ tín đồ du lịch nào. Nhưng tất cả đều bỏ quên mất năm chữ mà Tâm linh trên từng cung đường nhắc tới: du lịch có trách nhiệm.

Dừng chân ở Alaska, chứng kiến sự tấp nập kẻ ra người vào trên những con tàu du lịch sang trọng, Jaco Hamman hiểu rằng nét quyến rũ của mảnh đất băng giá này tạo nên "kho báu xa xôi" của Mỹ, đồng thời trở thành hoài niệm khắc khoải của người Nga. Chặng đường một chiều đã chấm dứt, và giờ đến lúc phải Trở về. Chúng ta hào hứng trong suốt hành trình, để rồi nhận ra mỗi câu chuyện đều cần có kết thúc. Đôi khi, ý niệm này khiến ta nản lòng, vương vấn chút luyến tiếc.

Thức tỉnh là khi chúng ta không quên mảnh đất lúc rời đi, sẵn sàng du lịch trải nghiệm để trưởng thành, rồi quay lại và chia sẻ cho mọi người điều chúng ta học được. Hàng trăm bức ảnh quý giá lưu trong máy, các trang viết tay về cảm nhận con người cùng văn hóa đặc sắc chính là nguyên liệu vô giá để Jaco Hamman kể lại hành trình cho bất cứ ai đam mê dịch chuyển. Một ngày nào đó, anh sẽ lại tới Alaska, có thể không phải một mình, để tận hưởng những thứ khác hoàn toàn mới mẻ...

Việt Dũng

Nguồn ANTG: https://antgct.cand.com.vn/so-tay/hanh-trinh-thuc-tinh-tren-nhung-cung-duong-i664124/