Hãy bỏ thuốc lá ngay để phòng đột quỵ

Ảnh minh họa.

Tai biến mạch máu não (TBMMN) hay còn gọi là đột quỵ. Xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần não bộ đột ngột bị ngưng trệ do nghẽn hoặc vỡ một nhánh động mạch não. Nếu một nhánh động mạch não bị tắc nghẽn thì gọi là nhồi máu não. Nếu vỡ một nhánh động mạch não thì gọi là xuất huyết não.

Qua nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học đã khẳng định hút thuốc lá là một nguyên nhân gây ra bệnh mạch máu não. Một nghiên cứu theo dõi 40 năm từ 1951 đến 1991 của Doll và cs. năm 1994 khẳng định liên quan giữa hút thuốc và chết cho đột quỵ. Nguy cơ chết do đột quỵ ở người hút thuốc cao hơn người không hút thuốc từ 1,3 đến 2,1 lần tùy vào loại đột quỵ. Với những người hút thuốc nhiều hơn, nguy cơ bị đột quy cao hơn, cụ thể là nguy cơ chảy máu dưới màng não tăng lên từ 1,4 đến 1,7 và 3,4 lần ở ba nhóm ương ứng hút từ 1-14 điếu thuốc lá/ngày, hút từ 15-24 điếu/ngày và hút từ trên 24 điếu/ngày.

Sử dụng thuốc lá là một trong các nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm. Tính chung trên thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra 90% các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi tác nghẽn mạn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ(3). Theo ước tính ở Hoa Kỳ, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của khoảng 30% các trường hợp tử vong do bệnh ung thư.

Nguyên nhân

Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây nên tình trạng này, chiếm 80% trường hợp. Những nguyên nhân còn lại do xơ vữa động mạch, thiếu máu cục bộ cơ tim, rung nhĩ, suy tim, vỡ phình mạch máu não... Đặc biệt, tình trạng tai biến mạch máu não rất dễ xảy ra nếu người bệnh có sẵn bệnh lý đái tháo đường hoặc rối loạn chuyển hóa lipid (tăng mỡ máu). Tai biến mạch máu não hầu hết gặp ở người già nhưng cũng có khi gặp ở người trẻ. Đa số người trẻ tuổi bị tại biến mạch máu não là do xơ vữa dị dạng mạch máu não, tăng huyết áp và các bệnh lý tim mạch khác.

Triệu chứng:

Người bị TBMMN sẽ có một hoặc hàng loạt biểu hiện đột ngột như: yếu nửa người, nói ngọng hoặc không nói được, tê cứng hoặc đau nửa mặt, chân, nửa người nhìn không rõ, đâu đầu dữ dội, nôn mửa, có lúc thở nhanh dồn dập, có cơn ngừng thở ngắn hoặc hôn mê....Có bệnh nhân không hề có biểu hiện tê hoặc đau mà đột ngột đi vào hôn mê.

Xử trí:

Khi thấy bệnh nhân có các biểu hiện trên, nhiều người tưởng lầm bệnh nhân bị trúng gió và đè ra đánh gió, bắt uống nước chanh. điều này rất không nên do khi bị liệt vùng hầu họng, nếu bắt bệnh nhân uống nước sẽ gây sặc vào đường thở, làm suy hô hấp cấp hoặc gây tăng huyết áp thêm nữa và làm chậm trễ thời gian đưa đến bệnh viện.

Đối với người bị TBMMN, thời gian là vàng. Xử trí hay nhất là gọi xe cấp cứu hoặc taxi đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Khi di chuyển bệnh nhân, nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang 1 bên, nơi bớt quần áo cho thoáng mát.

Không nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện bằng xe máy vì có trường hợp bệnh nhân bị liệt một bên, không thể gác chân lên xe, khi đến bệnh viện chân bên liệt của bệnh nhân bị chấn thương chảy máu.

Phòng ngừa:

- Tăng cường tập thể dục, làm việc vừa sức, giảm cân, không ăn nhiều mỡ béo, nhiều chất bột, đường. Nên ăn nhiều rau củ, trái cây.

- Theo dõi huyết áp định kỳ( mức lý tưởng cho mọi lứa tuổi là không quá 120/80mmHg). Khi đã phát hiện tăng huyết áp, phải uống thuốc đều đặn hàng ngày theo đơn thuốc của bắc sỹ và đi khám lại định kỳ theo hẹn của bác sỹ chuyên khoa. Tránh chữa THA theo kiểu khi nào thấy mệt nhức đầu mới uống thuốc.

- Nếu bị tiểu đường, phải ăn uống theo chế độ của người bị tiểu đường, không ăn đường. giảm bột, ăn nhiều rau, đủ đạm, ít béo, chia nhỏ bữa ăn, uống hoặc tiêm thuốc theo đơn của bác sỹ chuyên khoa, tái khám và xét nghiệm máu định kỳ.

- Chữa tăng cholesterol máu, bỏ thuốc lá, thuốc lào, ngừng uống rượu, điều trị bệnh tim nếu có./.

K. Chi