Hé lộ nguyên nhân Nga bắt gián điệp Mỹ

Kế hoạch hoàn hảo của Nga?

Quan hệ Nga-Mỹ một lần nữa dậy sóng khi Cơ quan an ninh liên bang Nga (FSB) bắt giữ một cựu lính thủy đánh bộ Mỹ là Paul Whelan và mở cuộc điều tra ông này vì tình nghi hoạt động gián điệp.

FSB xác nhận ông Paul Whelan đã bị bắt giữ hôm 28/12 nhưng không đưa ra thêm chi tiết nào về các hoạt động gián điệp mà ông bị cáo buộc. Theo luật của Nga, tội phạm gián điệp có thể lĩnh án từ 10- 20 năm tù.

Hãng tin Tass của Nga cũng chỉ đăng tải thông tin ngắn gọn rằng Paul Whelan bị bắt giữ “tại Moscow khi đang thực hiện nhiệm vụ gián điệp”.

Công dân Mỹ Paul Whelan bị Nga bắt giữ ngày 28/12

Gia đình Paul Whelan hôm 1/1 cho biết ông này đã đến Moscow để dự lễ kết hôn của một đồng nghiệp cũ và hoàn toàn vô tội về cáo buộc làm gián điệp. Anh của ông Paul Wheland, David Wheland, cho biết người em trai đang dự tiệc kết hôn tại khách sạn Moscow thì mất tích.

“Không có gì phải nghi ngờ, Paul vô tội và chúng tôi tin rằng mọi quyền lợi của Paul sẽ được tôn trọng” - gia đình Whelan chia sẻ trên trên Twitter hôm 1/1.

Trao đổi với CNN, ông David Whelan cho biết em trai của ông, người đã từng phục vụ ở Iraq, đã đến Nga nhiều lần trước đây trong các chuyến công tác và vì mục đích cá nhân. Lần này, em trai ông làm hướng dẫn viên du lịch cho một số khách đến Nga dự lễ thành hôn.

David Whelan từ chối bình luận về công việc của người em tại thời điểm bị bắt giữ và không xác nhận địa chỉ hiện tại của người em tại Novi, Michigan (Mỹ) như trong hồ sơ.

Báo chí Mỹ dẫn lời BorgWarner, một nhà cung cấp phụ tùng ô tô có trụ sở ở Michigan, cho biết ông Paul Whelan là “giám đốc bảo mật toàn cầu của công ty...chịu trách nhiệm giám sát an ninh tại các cơ sở của chúng tôi ở Pontiac, Michigan, và tại các địa điểm khác của công ty trên khắp thế giới”.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 2/1 yêu cầu Nga lập tức thả Paul Whelan, đồng thời đòi Nga giải thích lý do bắt giữ ông này. Ông Pompeo nói: "Chúng tôi đã nói rõ với người Nga rằng chúng tôi sẽ tìm hiểu thêm về những cáo buộc, để xem ông ấy bị buộc tội gì và nếu ông bị giam giữ một cách không chính đáng thì chúng tôi sẽ yêu cầu trả ông ấy về Mỹ ngay lập tức".

Công dân Nga Maria Butina bị Mỹ bắt giữ hồi tháng 7/2018

Nhận định về động cơ của Nga khi bắt giữ Paul Whelan, cựu trưởng đại diện văn phòng Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) tại Moscow, ông Daniel Hoffman nói: "Có khả năng, thậm chí là rất có khả năng là Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh bắt ông Paul Whelan để đổi lấy Maria Butina, một công dân Nga - người mới nhận tội hôm 13/12 là điệp viên có nhiệm vụ tạo ảnh hưởng trong các tổ chức, nhóm bảo thủ của Mỹ".

Theo Hoffman, vụ bắt giữ này không phải mới được lên kế hoạch mà đã được tính trước ngay sau khi Butina bị bắt và nhằm răn đe các động thái trong tương lai của Mỹ chống lại các công dân Nga.

Maria Butina, 29 tuổi, từng theo học đại học tại Washington và là người sáng lập một nhóm ủng hộ súng đạn mang tên Quyền được mang vũ khí (Right to Bear Arms), bị bắt giữ tại Washington ngày 15/7/2018. Sau đó, một bồi thẩm đoàn Mỹ đã buộc tội Maria Butina hoạt động gián điệp.

Ngày 13/12, tại một tòa án liên bang của Mỹ ở Washington, Butina đã nhận tội hoạt động như một gián điệp nước ngoài phục vụ lợi ích của Nga. Xuất hiện tại phiên tòa sau khi đạt thỏa thuận với các công tố viên, Butina thừa nhận đã tìm cách thâm nhập các nhóm bảo thủ của Mỹ, trong đó có Hiệp hội Súng trường Quốc gia Mỹ (NRA). Tuy nhiên, không có bằng chứng cho thấy Butina làm việc cho bất kì cơ quan tình báo nào của Nga.

Mỹ mất tự tin

Theo trang web của Hội đồng Nga về các vấn đề quốc tế (RIAC), việc bắt giữ “điệp viên Nga” Maria Butina ở Mỹ diễn ra ngay sau khi cuộc gặp thượng đỉnh Helsinki kết thúc. Trước đây, điều tương tự cũng đã xảy ra vào tháng 6/2010, khi 10 điệp viên Nga bị bắt ngay sau cuộc gặp giữa Tổng thống Barack Obama và Tổng thống Dmitry Medvedev ở Washington.

Giới phân tích Nga hoài nghi rằng đây là các sự kiện trùng hợp và cảnh báo về một xu hướng đáng báo động. Câu hỏi được đặt ra là liệu điều này đồng nghĩa với sự quay trở lại thời Chiến tranh Lạnh hay đằng sau “hội chứng gián điệp” hiện nay có điều gì mới mẻ?