Hiện đại hóa công tác quản lý cảng biển Quảng Ninh

Triển khai mô hình quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu Móng Cái.

Hệ thống cảng biển của Quảng Ninh có những ưu thế như: vùng nước sâu, ít bồi lắng, quy hoạch phát triển hệ thống cảng biển của tỉnh khá hợp lý. Bằng việc chủ động khai thác tiềm năng, lợi thế và huy động mọi nguồn lực đầu tư, những năm qua tỉnh đã chủ động nâng cấp hệ thống cảng biển theo hướng hiện đại hóa. Cùng với đó, hạ tầng giao thông ngày càng được đầu tư đồng bộ, hiện đại, kết nối thuận tiện với các địa phương, đã tạo nên ưu thế cạnh tranh phát triển cho hệ thống cảng biển, logistics nói riêng và kinh tế - xã hội của Quảng Ninh nói chung.

Trước đây, việc quản lý hàng hóa XNK tại các cảng biển chủ yếu được thực hiện thủ công hoặc bán thủ công. Doanh nghiệp (DN) phải đến bộ phận giám sát hải quan để đăng ký xác nhận hàng đủ điều kiện qua khu vực giám sát hải quan, sau đó đến cảng làm thủ tục giao nhận hàng hóa. Tại khu vực cảng chưa có sự liên thông, kết nối thông suốt giữa các khâu trước, trong thông quan và vận chuyển hàng hóa với sự giám sát hải quan, khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, quy mô và phương thức giao nhận hàng hóa của mỗi cảng khác nhau, do đó việc tính toán, xem xét, lựa chọn cảng biển phù hợp để áp dụng hệ thống giám sát hải quan tự động cũng gặp vướng mắc.

Mặc dù không được lựa chọn là đơn vị triển khai thí điểm Đề án quản lý, giám sát hàng hóa tại cảng biển, cảng hàng không nhưng Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh đã chủ động báo cáo và được Tổng cục Hải quan chấp nhận cho triển khai. Theo đó, Cục đã triển khai hệ thống giám sát hải quan tự động đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại cảng biển (gọi tắt là Hệ thống VASSCM). Đây là hệ thống kết nối trực tiếp thông tin về hàng hóa, phương tiện chở hàng hóa XNK giữa đơn vị kinh doanh cảng và cơ quan hải quan. Khi triển khai hệ thống này, DN chỉ cần thực hiện khai báo thủ tục hải quan trên hệ thống thông quan tự động VNACSS/VCISS; chứng từ giao nhận hàng tại cảng. Còn lại, mọi công đoạn thông báo hàng hóa đủ điều kiện qua khu vực giám sát đều được thực hiện trên Hệ thống VASSCM, DN không phải di chuyển và tiếp xúc với bộ phận giám sát của cơ quan hải quan tại cảng.

Hiện nay, Cục Hải quan Quảng Ninh đã rà soát, lựa chọn, phối hợp hai đơn vị kinh doanh cảng là Công ty kinh doanh cảng công-ten-nơ quốc tế Cái Lân (CICT) và Công ty cổ phần cảng Quảng Ninh tham gia triển khai Hệ thống VASSCM và đã thực hiện kết nối thành công do Chi cục Hải quan Cảng Cái Lân quản lý. Tính đến giữa tháng 8, sau gần một tháng chạy thử, Hệ thống VASSCM đã thực hiện thủ tục hải quan cho hơn 5.000 công-ten-nơ và hơn 450 nghìn tấn hàng rời XNK qua Cảng Cái Lân.

Đánh giá ban đầu cho thấy, hệ thống đã phát huy hiệu quả tích cực, giúp giảm thời gian thông quan, lưu giữ hàng hóa tại cảng, giảm giấy tờ phải nộp và chi phí cho DN. Đồng thời, tăng hiệu quả quản lý của các DN kinh doanh cảng, hiệu suất hoạt động của các hãng tàu cũng như chất lượng và hiệu quả quản lý của cơ quan hải quan. Cục trưởng Hải quan Quảng Ninh Bùi Văn Khắng cho biết, việc triển khai hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng biển Cái Lân không phải công việc mới vì trên thực tế đã được triển khai thí điểm tại các Cục Hải quan: Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh và Vũng Tàu. Tuy nhiên, rất cần có sự tham gia tích cực của các đơn vị kinh doanh cảng trong việc triển khai phần mềm kết hợp việc nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật tại cảng để đáp ứng điều kiện quản lý hiện đại, đủ tiêu chuẩn kết nối với hệ thống quản lý của cơ quan hải quan.

Mặc dù vậy, các đơn vị kinh doanh cảng cần nâng cao trách nhiệm trước DN, cơ quan hải quan và trước pháp luật về các hoạt động, nhanh chóng, kịp thời xác nhận hàng hóa đủ điều kiện qua khu vực giám sát hải quan cũng như cung cấp thông tin về hàng hóa, vị trí lưu giữ hàng hóa tại cảng, phương tiện vận chuyển hàng hóa cho cơ quan hải quan. Bên cạnh đó, các hãng tàu và đại lý hãng tàu cũng cần thông tin, khai báo đầy đủ, chính xác các nội dung để kịp thời cập nhật vào hệ thống, có như vậy việc triển khai hệ thống VASSCM mới đạt được hiệu quả.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Văn Thắng khẳng định: “Đẩy mạnh phát triển kinh tế biển là định hướng chiến lược của tỉnh cùng những nỗ lực của các cấp, các ngành và các đơn vị quản lý khai thác cảng biển trên địa bàn. Vì vậy, thời gian tới, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục đẩy mạnh đầu tư, xây dựng cảng biển theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại, chủ động thay đổi để thích ứng với xu thế mới. Trong đó, những quyết tâm và nỗ lực của Cục Hải quan Quảng Ninh đã đóng góp không nhỏ trong quá trình cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh”.

Bảy tháng năm 2018, kim ngạch XNK qua cảng biển của tỉnh Quảng Ninh đạt 3,34 tỷ USD, tăng 8,2% so với cùng kỳ; số thu nộp ngân sách nhà nước qua các cảng biển đạt 5.836 tỷ đồng, chiếm 92% tổng số thu ngân sách nhà nước toàn Cục Hải quan tỉnh.

(Cục Hải quan Quảng Ninh)

Bài và ảnh: QUANG THỌ