Hiểu lầm Nga ở 'chảo lửa' Idlib, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục đoán sai ý TT Putin ở Libya?

Sau khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đạt thỏa thuận với người đồng cấp Nga Putin hôm 5/3 về việc chấm dứt cuộc chiến ở Idlib, Tây Bắc Syria, ông cũng bày tỏ hy vọng rằng hai nước có thể mở rộng hợp tác ở Libya.

Thổ Nhĩ Kỳ và Nga hậu thuẫn cho các nhóm đối lập trong cuộc nội chiến của quốc gia Bắc Phi. Ankara hỗ trợ cho chính phủ đoàn kết dân tộc được quốc tế công nhận và do Thủ tướng Fayez al-Sarrai dẫn đầu trong khi đó Nga hậu thuẫn cho Tướng Khalifa Hifter, nhà lãnh đạo của quân đội quốc gia Libya tự phong.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Tổng thống Nga Putin

Syria

Ông Erdogan có thể đang đoán sai ý nhà lãnh đạo Putin một lần nữa. Từ lâu, Ankara đã nghĩ rằng Nga sẽ đồng thuận với Thổ Nhĩ Kỳ trong việc củng cố mối quan hệ sâu sắc trên các mặt trận. Nhưng căng thẳng giữa hai bên đang ngày một leo thang trong vài tuần qua khi quân đội Syria do Nga hậu thuẫn tăng cường hoạt động nhằm chiếm lại thành trì của lực lượng đối lập ở Idlib.

Sự căng thẳng lên tới đỉnh điểm sau khi hàng chục binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ bị sát hại trong cuộc tấn công mà giới chức Ankara nhận định là cuộc không kích của Nga ở Idlib.

Cả hai bên đã xoa dịu tình thế sau cuộc họp ở Moscow hôm 5/3 nhưng việc sát hại lính Thổ Nhĩ Kỳ đánh dấu điểm thấp nhất trong quan hệ giữa Ankara và Moscow kể từ năm 2015 khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một máy bay phản lực Nga gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ xem thỏa thuận ngừng bắn ký kết ở Moscow như một thành tựu ngoại giao nhưng thỏa thuận một lần nữa chứng minh rằng Nga và Thổ có những mục tiêu không thể hòa giải ở Syria và Nga sẵn sàng làm bất cứ điều gì cần thiết để bảo đảm mục tiêu của mình.

NATO và EU

Sau những căng thẳng gần đây với Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ đang ở vị thế yếu hơn Nga. Khi cuộc xung đột leo thang, Thổ Nhĩ Kỳ đã kêu gọi các đối tác NATO giúp đỡ. Các yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ về việc Mỹ điều hệ thống phòng thủ Patriot để bảo vệ nước này đã không được chấp thuận còn NATO cho đến nay cũng không đưa ra bất cứ điều gì ngoài lời nói.

Thổ Nhĩ Kỳ rất không hài lòng với phản ứng chậm chạp của các quốc gia thành viên EU sau khi Ankara đưa ra lời đề xuất sau khi binh sĩ nước này thiệt mạng trong cuộc không kích ở Idlib. Việc Ankara bị các đối tác phương Tây bỏ rơi trong cuộc đối đầu với Nga càng củng cố sức mạnh của ông Putin trong cuộc đối đầu với ông Erdogan.

Libya

Ông Erdogan vẫn mong ông Putin rút lính đánh thuê Wagner khỏi Libya nhưng nhiều khả năng nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị thất vọng mà thôi. Nga hy vọng sẽ có đầy đủ quyền cập cảng năng lượng của Libya.

Nga đã triển khai lính đánh thuê đến Libya vào năm 2019 để hỗ trợ Tướng Hifter và theo đuổi chiến lược tinh vi.

Những nỗ lực của Nga ở Libya sẽ khiến châu Âu bị tổn thương sâu sắc do dòng người tị nạn. Hồi năm 2015, hàng ngàn người chạy trốn khỏi cuộc xung đột ở Libya tới châu Âu đã là nỗi sợ của người châu Âu.

Nỗi sợ hãi đó tạo cho Nga đòn bẩy mà Moscow đang cố gắng sử dụng để giảm bớt các lệnh trừng phạt của EU sau khi Nga can thiệp vào Ukraine năm 2014.

Lính đánh thuê của Nga không đủ khả năng để Moscow đưa đến chiến thắng cho đồng minh Hifter nhưng điều đó đủ khiến người châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ sợ hãi và đó chính là lý do ông Putin không giúp đỡ nhà lãnh đạo Ankara.

Vũ Thu Hương