Hiệu quả hệ thống quan trắc môi trường tự động

Nhân viên Trung tâm điều hành (Sở TN&MT) giám sát chặt chẽ thông số từ các trạm quan trắc môi trường tự động chuyển về.

Công tác BVMT của tỉnh so với trước đây đã có sự chuyển biến khá tích cực, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; nhận thức về BVTM và phát triển bền vững trong một số cấp ủy, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và nhân dân có lúc, có nơi còn chưa đầy đủ; công tác đầu tư cho môi trường còn thấp so với tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh... Đặc biệt, việc tổ chức và năng lực quản lý môi trường chưa đáp ứng được yêu cầu; việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong quản lý môi trường còn hạn chế...

Trước tình hình trên, từ cuối năm 2012, tỉnh đã chỉ đạo Sở TN&MT chủ trì phối hợp với các sở, ngành, địa phương nghiên cứu lập dự án đầu tư xây dựng hệ thống QTMT tự động, liên tục tại một số địa phương trên địa bàn. Mục đích nhằm đánh giá trung thực, khách quan và kiểm soát chặt chẽ môi trường trên địa bàn tỉnh; xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin về kiểm soát ô nhiễm môi trường để phục vụ cho công tác quản lý nhà nước về môi trường; công khai dữ liệu trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân biết cùng giám sát chất lượng môi trường, đồng thời chia sẻ thông tin và tích hợp dữ liệu thông tin môi trường quốc gia...

Trên cơ sở nghiên cứu khoa học, thận trọng, các cơ quan chức năng đã chủ động tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2819/QĐ-UBND (ngày 18/10/2013) về triển khai Dự án đầu tư xây dựng các trạm QTMT tự động. Dự án đã được nghiệm thu, đưa vào sử dụng từ ngày 25/12/2015, gồm 19 trạm QTMT tự động (UBND tỉnh đầu tư 13 trạm, TKV 5 trạm, Nhà máy Xi măng Lam Thạch 1 trạm); 7 hệ thống truyền dẫn dữ liệu tại các nhà máy xi măng, nhiệt điện, 1 trung tâm điều hành đặt tại Sở TN&MT, 1 bảng điện tử hiển thị thông tin QTMT tự động, liên tục đặt tại ngã ba Kênh Liêm (TP Hạ Long). Thiết bị, công nghệ của Dự án có xuất xứ từ châu Âu thuộc diện tiên tiến, hiện đại trên thế giới, thân thiện với môi trường; tổng giá trị quyết toán của Dự án là 123,1 tỷ đồng.

Với những lợi thế nổi trội của Dự án, từ năm 2016 đến ngày 30/7/2019, tỉnh đã chỉ đạo triển khai lắp đặt 133 hệ thống QTMT tự động ở hầu hết các đơn vị thuộc TKV, Tổng Công ty Đông Bắc, các công ty nhiệt điện, xi măng và khu công nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.

Hiệu quả nổi bật là các thông số đo được từ các trạm QTMT tự động đã giúp các cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát liên tục, tự động 24/24h hoạt động phát thải của các doanh nghiệp, từ đó kịp thời đưa ra các biện pháp xử lý, ngăn chặn hoạt động phát thải vượt giới hạn cho phép theo quy chuẩn ra môi trường. Tại Trung tâm điều hành, khi phát hiện các số liệu chuẩn bị vượt ngưỡng (vạch vàng) hoặc vượt ngưỡng (vạch đỏ), lực lượng chuyên trách sẽ thông tin trực tiếp cho doanh nghiệp để có hướng xử lý kịp thời. Trong trường hợp có sự cố, doanh nghiệp phải có báo cáo ngay bằng văn bản với Sở TN&MT, đồng thời xây dựng kế hoạch khắc phục dứt điểm. Nếu doanh nghiệp chưa khắc phục kịp thời hoặc tái diễn thì sẽ bị lập biên bản và xử lý vi phạm theo quy định... Sở TN&MT cũng chỉ đạo thường xuyên tổ chức kiểm tra, lấy mẫu giám định độc lập để ngăn chặn, xử lý các hành vi tác động vào thông số quan trắc.

Một ưu điểm nổi trội nữa của hệ thống QTMT tự động là các thông tin môi trường sau khi truyền nguyên vẹn về Trung tâm điều hành sẽ được chuyển đến điện thoại di động của các đồng chí lãnh đạo tỉnh, Sở TN&MT cùng các bộ phận chức năng trực thuộc, lãnh đạo các huyện, thành phố, thị xã, phòng TN&MT cấp huyện nơi đặt trạm QTMT tự động, để tiện truy cập và chỉ đạo, điều hành. Các thông số còn được truyền về Bộ TN&MT, đồng thời chuyển đến màn hình hiển thị thông tin môi trường đặt ở khu vực cổng Trường THPT Lê Thánh Tông (phường Hồng Hà, TP Hạ Long) và trung tâm hành chính công của 10 huyện, thị xã, thành phố có đặt trạm để nhân dân theo dõi, giám sát.

Nhân viên môi trường, Công ty TNHH MTV 790 (Tổng Công ty Đông Bắc) thường xuyên kiểm tra nguồn nước đã thải qua xử lý trước khi xả ra môi trường.

Ông Nguyễn Văn Trìu, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT), khẳng định: Thông qua hoạt động của hệ thống QTMT tự động trên địa bàn tỉnh đã tác động trực tiếp đến các chủ doanh nghiệp trong việc đầu tư, bảo dưỡng hệ thống xử lý môi trường để đảm bảo đạt yêu cầu trước khi phát thải ra môi trường; đồng thời thay đổi quy trình sản xuất, vận hành thân thiện hơn với môi trường... Người dân có thể giám sát hoạt động xả thải của các cơ sở sản xuất thông qua hệ thống màn hình hiển thị tại các trung tâm hành chính công cấp huyện. Từ khi đưa hệ thống QTMT tự động vào hoạt động đến nay đã giảm đáng kể các kiến nghị của người dân liên quan đến hoạt động xả thải của các cơ sở; cơ quan chức năng chưa phát hiện, xử lý vụ, việc nào liên quan đến xả thải vượt quy định.

Quang Minh