Hoa Kỳ áp thuế 'khủng', thép Việt có lao đao?

DN Việt đã dần chuyển hướng sử dụng nguyên liệu đầu vào (thép cán nóng) từ nhiều nguồn khác cũng như mua thép cán nóng sản xuất trong nước. Ảnh: Nguyễn Thanh.

Áp thuế ngang ngửa với thép Trung Quốc

Ngày 16/12, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã thông báo Kết luận cuối cùng vụ việc điều tra lẩn tránh biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp với thép CRS và thép CORE của Việt Nam có nguyên liệu đầu vào từ Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc). DOC cho rằng các mặt hàng này được sản xuất từ thép cán nóng của Hàn Quốc và Đài Loan không đáp ứng yêu cầu chuyển đổi đáng kể của Hoa Kỳ, do đó bị coi là lẩn tránh thuế.

Với kết luận này, cơ quan Hải quan Hoa Kỳ tiếp tục thu thuế đối với các mặt hàng thép của Việt Nam. Theo đó, những lô hàng thép CR và CORE XK từ Việt Nam không chứng minh được xuất xứ của nguyên liệu thép cán nóng bị áp mức thuế lên đến 456% (mức thuế Hoa Kỳ đang áp dụng với thép Trung Quốc). Nếu DN chứng minh nguyên liệu cán nóng NK từ Hàn Quốc hoặc Đài Loan sẽ bị áp thuế tương ứng của Hàn Quốc (29,4% với thép CORE; 24,2% với thép CRS) và Đài Loan (10,34% với thép CRS). Như vậy, nếu các DN chứng minh được nguyên liệu sản xuất là của Việt Nam hoặc các nước/vùng lãnh thổ ngoài 3 nguồn trên sẽ không bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế (tức là không phải nộp thuế).

Đánh giá về những động thái áp thuế mới nhất này từ phía Hoa Kỳ, ông Lê Triệu Dũng-Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho hay: Vụ việc này được Hoa Kỳ khởi xướng điều tra từ tháng 8/2018. Bộ Công Thương đã phối hợp với Hiệp hội Thép Việt Nam và các DN nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho việc điều tra của Hoa Kỳ. “Trước năm 2017, Việt Nam phải NK rất nhiều thép cuộn cán nóng từ nước ngoài để làm nguyên liệu. Tuy nhiên, sau năm 2017, một số nhà máy đã sản xuất được nguyên liệu này nên lượng NK cũng giảm, qua đó tác động của biện pháp áp thuế này đã được giảm thiểu", ông Dũng đánh giá.

Bà Phạm Châu Giang, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại cũng nhận định: Bộ Công Thương luôn theo sát ngay từ khi phía DOC bắt đầu khởi xướng điều tra và ban hành kết luận sơ bộ. Thị trường Hoa Kỳ chỉ chiếm khoảng hơn 6% trong tổng lượng XK thép của Việt Nam trên toàn thế giới. Những DN lớn XK thép sang Hoa Kỳ đều đã có hợp tác với phía Hoa Kỳ để tự chứng nhận xuất xứ, nguyên liệu đầu vào. Vì vậy, xét một cách tổng thể, theo bà Giang, sự việc này không có quá nhiều tác động tới XK của ngành thép Việt Nam.

Tăng chủ động nguồn nguyên liệu

Bộ Công Thương đánh giá: Trong thời gian vừa qua, ngành sản xuất thép trong nước, đặc biệt là các DN sản xuất, XK lớn cũng đã chủ động xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh Hoa Kỳ điều tra chống lẩn tránh. Cụ thể là DN đã chuyển hướng sử dụng nguyên liệu đầu vào (thép cán nóng) từ nhiều nguồn khác cũng như mua thép cán nóng sản xuất trong nước, xây dựng hệ thống quản lý để phục vụ việc tự chứng nhận.

Chuyên gia lâu năm trong ngành thép, ông Nguyễn Văn Sưa phân tích: Việc đánh thuế tương tự đã từng được Hoa Kỳ thực hiện trước đây, nhưng Việt Nam cũng chỉ bị ảnh hưởng trong thời gian ngắn. Đó là bởi nguồn thép cán nóng đã được Formosa Hà Tĩnh sản xuất để làm thép cán nguội và thép chống gỉ (thép mạ, thép phủ màu). Bắt đầu từ tháng 6/2017 đến hết năm 2017, Việt Nam sản xuất gần 1,4 triệu tấn thép cuộn cán nóng. Năm 2018, sản lượng đạt 3,4 triệu tấn và dự kiến năm 2019 là 4,5 triệu tấn. “Chúng tôi chỉ có khuyến cáo là DN Việt không dùng nguyên liệu nhập từ thị trường Đài Loan, Hàn Quốc để tránh việc bị áp thuế”, ông Sưa nhấn mạnh.

Một số chuyên gia nhìn nhận, trong câu chuyện thép Việt bị Hoa Kỳ áp thuế, để tránh thiệt hại, điều quan trọng là DN phải ngày càng chủ động nguồn nguyên liệu. Bộ Công Thương đã và đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội Thép Việt Nam, Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ và các DN liên quan của Việt Nam. Động thái này nhằm theo dõi chặt chẽ, trao đổi với phía DOC để các DN có sự hợp tác, cung cấp đầy đủ thông tin theo yêu cầu của cơ quan điều tra Hoa Kỳ về quá trình sản xuất tại Việt Nam, mức độ giá trị gia tăng của sản phẩm... giúp DN được hưởng các chế độ đối xử một cách công bằng và hợp lý.

Theo số liệu thống kê của Hoa Kỳ, trong 10 tháng năm 2019, giá trị XK thép CORE và CRS của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt hơn 260 triệu USD. Thị trường Hoa Kỳ hiện chiếm 6,5% trong tổng lượng XK thép của Việt Nam (ASEAN vẫn là thị trường XK nhiều nhất của Việt Nam, chiếm 65%).

Thanh Nguyễn