Hoàn tất TPP-11, vẫn muốn Hoa Kỳ quay lại

Đây là một bước tiến gần hơn đến ký kết Hiệp định CPTPP chính thức không có Hoa Kỳ.

Hơn 20 điều khoản sẽ được hoãn thực thi trong phiên bản CPTPP cuối cùng này, trong đó có các điều khoản về sở hữu trí tuệ ban đầu được đưa vào theo yêu cầu của Washington, lễ ký kết chính thức sẽ diễn vào tháng 3 tới (dự kiến ngày 8-3 tại Chile). Hiệp định mới sẽ cắt giảm nhiều loại thuế suất ở các nước thành viên. 11 thành viên của CPTPP chiếm hơn 13% tổng GDP toàn cầu, tương ứng với 10 tỷ USD. Nếu có sự tham gia của Hoa Kỳ con số này phải lên đến 40%. "CPTPP đang ngày càng trở nên quan trọng bởi những nguy cơ đe dọa ngày càng tăng đối với việc thực thi hiệu quả các quy định của WTO" - Bộ trưởng Thương mại New Zealand, ông David Parker cho biết và khẳng định định CPTPP sẽ có hiệu lực vào cuối năm 2018 hoặc nửa đầu 2019.

Sự thành công trong việc thống nhất phiên bản cuối cùng được giới chức Nhật Bản và các nước thành viên khác ca ngợi là liều thuốc giải độc chống lại chủ nghĩa bảo hộ ngày càng tăng ở Hoa Kỳ. Chính phủ một số nước thành viên CPTPP đã nhanh chóng nêu bật những lợi ích kinh tế của thỏa thuận. “TPP-11 sẽ giúp tạo việc làm mới cho người dân Australia trong tất cả các ngành - nông nghiệp, chế tạo, khai khoáng, dịch vụ - vì sẽ tạo ra những cơ hội mới trong một khu vực thương mại tự do trải dài từ châu Mỹ sang châu Á” - Bộ trưởng Thương mại Australia Steven Ciobo cho biết. Chính phủ New Zealand cũng kỳ vọng CPTPP sẽ kích thích nền kinh tế của đảo quốc này thêm từ 1,2-4 tỷ đôla New Zealand (tương đương 0,88-3 tỷ USD), với các nhà xuất khẩu thịt bò và quả kiwi sẽ được hưởng lợi nhiều nhất.

Khi được hỏi về khả năng tái đàm phán với Hoa Kỳ, ông Kazuyoshi Umemoto, Trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản về TPP, cho biết: "Chúng tôi đã mất nửa năm để đạt được thỏa thuận cho TPP 11 sau những thảo luận chuyên sâu. Dù Washington thể hiện thiện chí tham gia CPTPP, không có gì đảm bảo các thành viên của hiệp định sẽ dỡ bỏ các điều khoản bị đóng băng”.

Đóng vai trò dẫn dắt kể từ khi Hoa Kỳ rút khỏi TPP, Nhật Bản nỗ lực giữ thỏa thuận ban đầu không bị thay đổi nhiều trừ những điều khoản có thể được khôi phục để thu hút Hoa Kỳ quay lại và tham gia nhiều hơn vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương. “Một trong những lý do chính để duy trì khác biệt giữa TPP-12 và TPP-11 ở mức tối thiểu là nhằm thu hút Hoa Kỳ quay lại” - ông Kazuyoshi Umemoto cho biết tại một cuộc họp báo ở Tokyo.

“Dù 22 điều khoản đã bị hoãn, nhưng CPTPP là thỏa thuận tiến bộ. Đó là lý do hiệp định này có thể kết nạp thành viên mới, và thay đổi trong thỏa thuận là điều có thể xảy ra” - báo Japan Times dẫn lời GS. Kenichi Kawasaki, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu chính sách sau đại học ở Tokyo, cho biết. Theo đánh giá, việc Hoa Kỳ có quay lại với các thỏa thuận thương mại ở châu Á hay không vẫn là dấu hỏi, nhưng Tokyo đang nỗ lực kéo Hoa Kỳ vào những mặt trận khác ở khu vực. Nhật Bản đang nỗ lực tạo nên một thỏa thuận hạ tầng khu vực cùng với Hoa Kỳ, Ấn Độ và Australia. Ý tưởng này được coi như để đối trọng với sáng kiến Vành đai - Con đường của Trung Quốc.

“Về lâu dài, mục tiêu là ràng buộc Hoa Kỳ vào cấu trúc khu vực bằng cách khuyến khích họ trở lại TPP. Về trung hạn, đó là về hợp tác phát triển giữa các nước nhằm chế ngự sự bành trướng thương mại của Trung Quốc trong những lĩnh vực như năng lực sản xuất thép quá dư thừa và chuyển giao công nghệ ép buộc” - nhà nghiên cứu Mireya Solis, công tác tại Viện Brookings ở Washington, đánh giá.

Hoàng My