Hoàn thiện cơ chế chính sách cấp phép nhận chìm vật, chất xuống biển

Việt Nam đã và đang hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về hoạtđộng này nhằm phát triển bền vững kinh tế-xã hội, đảm bảo môi trường, hệsinh thái biển, nguồn lợi thủy sản.

NHU CẦU ĐANG RẤT "NÓNG"

Nhu cầu về nhận chìm và đặc biệt là nhu cầu về nhận chìm các vật, chấtnạo vét trên thế giới là rất lớn, hàng năm các nước trên thế giới đổhàng trăm triệu m3 các chất nạo vét xuống biển. Phần lớn các nước thựchiện các quy định về nhận chìm vật, chất xuống biển theo hai điều ướcquốc tế, đó là Công ước London 1972 và Nghị định thư London năm 1996 vềcác quy định nhận chìm ở biển.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cụcBiển và Hải đảo Việt Nam, cho biết những quy định của Pháp luật Việt Namvề nhận chìm hoàn toàn phù hợp với những điều luật quốc tế hiện hành,đặc biệt là phù hợp với điều ước tiến bộ nhất hiện nay về nhận chìm ởbiển là Nghị định thư London năm 1996. Theo đó, chỉ có tám loại vật,chất được phép nhận chìm ở biển, trong đó theo thống kê trên thế giơícũng như tại Việt Nam, vật, chất nạo vét chiếm gần như toàn bộ các yêucầu đổ thải.

Hiện các địa phương được cấp phép nhận chìm ở biển từ 6 hải lý trở vàobờ, trong quá trình đó địa phương phải thực hiện đầy đủ các thủ tục phápluật đã qui định, đặc biệt là việc đánh giá vật, chất nhận chìm có đủtiêu chuẩn hay không và địa phương phải xác nhận khu vực nhận chìm đảmbảo không tác động xấu đến môi trường, nguồn lợi thủy sản...

Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam có nhiệm vụ hướng dẫn, kiểm tra thựchiện quy định và phối hợp với các lực lượng tuần tra kiểm soát trên biểnđể phát hiện, kịp thời ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm phápluật.

Chi Cục trưởng Chi cục Biển và Hải đảo Hải Phòng Nguyễn Văn Cấn nhậnđịnh hiện quy định về thẩm quyền của các địa phương được cấp phép nhậnchìm vật, chất ở biển trong khoảng 3-6 hải lý là rất gần bờ, dễ gây tácđộng xấu đến môi trường, ảnh hưởng đến sinh kế của người dân, các khu dựtrữ sinh quyển thường cũng nằm trong vùng dưới 6 hải lý.

Để đảm bảo môi trường, cần nhận chìm vật, chất đổ thải ở xa bờ nhưngđiều này lại vướng quy định về thẩm quyền của địa phương. Hải Phòng cókhoảng 3 triệu m3 vật, chất nạo vét nhưng tỉnh vẫn đang phải yêu cầu đổthải trên bờ.

Do đó ông Nguyễn Văn Cấn cho rằng, quy định thẩm quyền cấp phép nhậnchìm vật, chất đổ thải ở biển nên giao cho các tỉnh, thành phố thựchiện. Từ đó các tỉnh, thành phố, địa phương chủ động điều tra, khảo sátcác khu vực có thể đổ thải và giám sát môi trường trong quá trình đổthải. Có thể thu tiền phí đổ thải, sử dụng số tiền đó để tiến hành khảosát các khu vực có thể đổ thải, duy trì hoạt động...

Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam Tạ Đình Thi cho biếtvấn đề liên quan đến giao khu vực biển, công tác nhận chìm ở biển tạicác địa phương đang rất “nóng.” Cần có những quy định để thực hiện việcgiao khu vực biển và nhận chìm, nên việc tiến hành sửa đổi bổ sung Nghịđịnh thay thế Nghị định 51 nhằm đáp ứng yêu cầu đó.

Năm 2014, Nghị định số 51/2014/NĐ-CP được ban hành với các quy định cụthể về giao khu vực biển và nhận chìm, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổchức nhiều lớp tập huấn, 13 hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dungcho cán bộ, công chức các cơ quan quản lý nhà nước về biển và hải đảo ởcả Trung ương và các địa phương, với sự phối hợp của Tổng cục Biển vàHải đảo Việt Nam cùng Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh có biển.

Đã có 24/28 tỉnh, thành phố có biển đã ban hành và công bố thủ tục hànhchính về giao, gia hạn, sửa đổi, bổ sung quyết định giao khu vực biển,trả lại khu vực biển trên địa bàn của địa phương. Hàng năm Ủy ban Nhândân một số tỉnh, thành phố ban hành mức thu tiền sử dụng khu vực biểnđối với từng hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên biển trên địa bànthuộc thẩm quyền giao của địa phương theo quy định.

CẦN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT

Ông Nguyễn Thanh Tùng nhận định hệ thống văn bản quy phạm pháp luật vềquản lý tổng hợp tài nguyên và bảo vệ môi trường và hải đảo trong thơìgian qua còn tồn tại vướng mắc, còn thiếu những quy định liên quan nhưquy định về lấn biển, nhận chìm, kiểm soát ô nhiễm môi trường biển cầntiếp tục sửa đổi bổ sung cho phù hợp với thực tế. Bên cạnh đó còn nhiêùquy định chồng chéo liên quan đến các lĩnh vực này. Về mặt hệ thống phápluật cần nhiều sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện.

Tuy vậy, đây là một lĩnh vực mới, các quy định pháp luật cũng còn rấtmới, có những quy định lần đầu tiên được luật hóa, như quy định về hànhlang bảo vệ bờ biển, quy định về cấp giấy phép nhận chìm ở biển, hoặcquy định về phần vùng rủi ro ô nhiễm môi trường biển... nên khi triểnkhai còn gặp hạn chế hoặc chưa phù hợp với thực tiễn. Ngoài ra, một sốnguyên nhân khách quan như một số quy định pháp luật mới được ban hànhnhư Luật Quy hoạch, Luật Thủy sản... cũng đưa đến những yêu cầu cần phảitiếp tục sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về quản lý tổnghợp tài nguyên và bảo vệ môi trường biển và hải đảo.

Thời gian qua, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã xây dựng và tham mưutrình các cấp có thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật quy định vềnhận chìm ở biển. Đặc biệt có thể kể đến Luật Tài nguyên môi trường biểnvà hải đảo, Nghị định 40 của Chính phủ ban hành năm 2016...

Trong các văn bản này đã quy định chi tiết, cụ thể về nhận chìm ở biểnphải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép theo một trình tự chặtchẽ. Các vật, chất được cấp phép nhận chìm xuống biển đầu tiên phải nằmtrong danh mục các vật, chất được phép nhận chìm xuống biển; đáp ứngđầy đủ các quy chuẩn, không tác động xấu ảnh hưởng đến môi trường, nguồnlợi thủy sản... Ngoài ra, pháp luật cũng quy định đầy đủ những nghĩavụ, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân được cấp phép nhận chìm.

Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam sẽ tiếp tụcnghiên cứu đề xuất tham mưu với các cấp có thẩm quyền sửa đổi bổ sungban hành mới các qui định kĩ thuật, tài liệu hướng dẫn liên quan đếnđánh giá tác động môi trường trong nhận chìm; quy chuẩn, quy định kĩthuật đánh giá vật, chất nhận chìm; lựa chọn vị trị nhận chìm; ban hànhcác tài liệu hướng dẫn về giám sát trong quá trình và sau quá trình thựchiện.

Bên cạnh đó, cần nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền, người dâncũng như doanh nghiệp về việc thực hiện các quy định của pháp luật vềnhận chìm. Khi thực hiện cấp phép nhận chìm cần có sự đánh giá một cáchkỹ lưỡng, khách quan, toàn diện một cách khoa học về các vật, chất đượcphép nhận chìm phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định. Đặc biệtphải đặt ra các phương án xử lý khác nhau khi không còn phương án nàokhác mới được phép nhận chìm xuống biển, đánh giá chi tiết về các khuvực biển được cấp phép để nhận chìm nhằm đảm bảo môi trường, hệ sinhthái biển, nguồn lợi thủy sản cũng như đảm bảo phát triển bền vững kinhtế - xã hội.

Ngoài nhận chìm là phương án cuối cùng, có thể tính đến các phương ánnhư dùng vật, chất nạo vét làm vật liệu san lấp, chống xói lở bờ biển...nếu vật chất đáp ứng đủ điều kiện có thể áp dụng tái chế, sử dụng làmvật liệu xây dựng.

Thời gian tới, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam tiếp tục tăng cườngkiểm soát ô nhiễm môi trường biển và hải đảo, đặc biệt là vùng biển venbờ. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ nguồn thải từ đất liền ra biển; quản lýchặt chẽ hoạt động nhận chìm ở biển. Đồng thời thực hiện việc điều tra,đánh giá sức chịu tải môi trường của các khu vực biển, hải đảo ở vùngrủi ro ô nhiễm cao hoặc rất cao. Công bố các khu vực biển, hải đảo khôngcòn khả năng tiêp nhận chất thải; đánh giá, kiểm kê các nguồn thải từđất liền và trên biển. Xây dựng và triển khai Đề án tổng thể bảo vệ môitrường biển đến năm 2030, trong đó tập trung quản lý các nguồn thải khuvực biển ven bờ, từ đất liền, từ các hoạt động giao thông vận tải, nuôitrồng thủy sản./.

Hoàng Nam (TTXVN)