Hội Thư viện Việt Nam: Không ngừng đổi mới cả về lượng lẫn về chất

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Giới – Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam trả lời phòng vấn

+ Xin ông cho biết những kết quả nổi bật của Hội Thư viện Việt Nam trong thời gian vừa qua?

- Từ khi thành lập đến nay, qua hơn 12 năm hoạt động, Hội đã tổ chức được 03 Đại hội đại biểu toàn quốc (vào các năm: 2006, 2011 và 2016). Mỗi nhiệm kỳ hoạt động của Hội Thư viện đã đánh dấu những chặng đường phát triển, để lại dấu ấn của mình trong việc thúc đẩy công tác thư viện và văn hóa đọc ở nước ta. Đặc biệt tính từ đầu nhiệm kỳ thứ III (tháng 11/ 2016) đến nay; tính về mốc thời gian cơ học-vật lý, thì Hội mới đi được non nửa chặng đường của mình, song có thể nói Hội đã đạt được một số thành tích hiệu quả nhất định trong công tác Hội cả về số lượng và chất lượng. Có thể kể đến một số việc như: Thường vụ Hội đã kịp thời Ban hành các Quy chế, tổ chức kết nạp hội viên mới;phối hợp với Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL và Thư viện Quốc gia Việt Nam có công văn chỉ đạo các Chi hội thư viện thành viên thực hiện các nội dung quan trọng...

Đặc biệt, năm 2018, lần đầu tiên kể từ khi thành lập Hội, Hội đã tổ chức được buổi làm việc với Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Cuộc gặp này đã được Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy ghi nhận và đánh giá cao.

Trong những năm qua, Hội đã rất chú trọng 2 mặt hoạt động, đó là: Tuyên truyền, phổ biến kiến thức và Tư vấn, phản biện và giám định xã hội trên các diễn đàn Liên hiệp Hội Việt Nam cũng như trong hệ thống thư viện ở Việt Nam. Bởi lẽ, hiện nay, công tác thư viện và văn hóa đọc nước ta đang có xu hướng bị lấn át bởi văn hóa nghe nhìn; nên Chính phủ đã đề nghị Quốc hội đưa vào kế hoạch lập pháp năm 2019; sẽ cho ý kiến; thông qua Luật Thư viện. Đây sẽ là "cây gậy pháp lý" để chúng ta chấn hưng văn hóa đọc trong kỷ nguyên số, trong CMCN 4.0. Đồng thời ý kiến tham gia, góp ý kiến trên các diễn đàn của Liên hiệp Hội Việt Nam của Lãnh đạo Hội thư viện, vừa góp thêm tiếng nói xây dựng, vừa góp phần quảng bá hình ảnh, "thương hiệu" của Hội Thư viện Việt Nam trong không gian mái nhà chung của Liên hiệp Hội VN.

Ảnh minh họa. Minh Khánh

+ PV: Được biết, Hội luôn chú trọng tới hoạt động phổ biến kiến thức và đặc biệt là hoạt động tư vấn phản biện và giám định xã hội, xin ông có thể cho biết Hội Thư viện đã đạt được kết quả ra sao?

- Như trên đã nói hoạt động Tuyên truyền, phổ biến kiến thức và Tư vấn, phản biện; giám định xã hội là 2 hoạt động rất quan trọng (có thể nói là trọng tâm của tổ chức xã hội-nghề nghiệp), chính vì vậy Hội đã luôn chú trọng, chủ động và thường xuyên thực hiện tốt cả 2 nhiệm vụ này.

Về hoạt động Tư vấn, giám định và phản biện xã hội, Hội tập trung vào việc Tư ấn, phản biện về Hồ sơ Dự thảo Luật Thư viện. Sau một thời gian triển khai đã có hơn 100 ý kiến góp ý, phản biện xã hội cho Dự thảo Luật Thư viện, trong đó có nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm, có tính xây dựng. Đặc biệt, qua các ý kiến góp ý, phản biện gửi về Hội, chúng tôi đã tập hợp và gửi báo cáo bằng văn bản với nhiều nội dung góp ý cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để Bộ tiếp thu, chỉnh sửa và hoàn chỉnh bộ Luật Thư viện.

Tiếp đến Hội tổ chức và tham gia phản biện các Văn bản pháp quy và Đề án/Đề tài nghiên cứu khoa học về công tác thư viện (tổng số 7 văn bản pháp quy, đề án, đề tài khoa học cấp Bộ, cấp thành phố). Trong năm 2 năm (2017-2018), Hội Thư viện đã tham gia phản biện 1 số Văn bản pháp quy, đề án, đề tài nghiên cứu khoa học ngành thư viện như: Thông tư của Bộ VHTTDL về phục vụ thư viện lưu động và luân chuyển sách báo (đã ban hành năm 2018); Quy chế xét giải thưởng phát triển văn hóa đọc (đã ban hành năm 2018); 02 Đề tài Khoa học cấp Bộ: "Mô hình và giải pháp đào tạo nguồn nhân lực thư viện thông tin ở VN trong điều kiện xã hội thông tin hiện đại" và "Hoàn thiện mô hình thư viện số tại Thư viện Quốc gia VN và thư viện tỉnh thành phố trực thuộc TW"; Góp ý các đề tài khoa học cấp Bộ: "Quy tắc biên mục Mô tả và truy cập tài nguyên - RDA". Và góp ý cho 01 Tiêu chuẩn Việt Nam về thư viện. " Thu thập, bảo tồn và phát huy giá trị tài liệu địa chí Thăng Long - Hà Nội phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô Hà Nội (đề án cấp thành phố). " Rà soát, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống thư viện trên địa bàn Thành phố Hà Nội (đề án cấp thành phố)" v.v....

Còn về hoạt động Tuyên truyền, phổ biến kiến thức, từ nhiều năm nay đã được Hội luôn chú trọng triển khai; nhằm vừa góp phần tuyên truyền các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước vào cuộc sống, thông qua các cuộc trưng bày, triển lãm sách báo (cả ở TW và các tỉnh/thành địa phương); đặc biệt thông qua các Ngày Sách Việt Nam nhằm lan tỏa tri thức, kiến thức vào trong cộng đồng-khu dân cư; hình thành thói quen đọc trong nhân dân. Đây là nhiệm vụ ưu tiên số 1 trong hoạt động Hội thư viện trong thời gian gần đây.

Ngoài ra, Hội đã có công văn đề nghị các Chi hội & Liên Chi hội thành viên tích cực triển khai tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, hội thi, tập huấn nghiệp vụ... Được biết khoảng 3 năm trở lại đây, các hoạt động nói trên đã được các thư viện cả nước triển khai thực hiện đồng bộ và rất hiệu quả với nhiều cách làm sáng tạo, thiết thực (đặc biệt là các vấn đề mới trong lĩnh vực thư viện, như: Thư viện với cách mạng 4.0; Thời cơ & thách thức của thư viện VN trong kỷ nguyên số; Truy cập mở, liên thông trong lĩnh vực thư viện; Sử dụng CSDL dùng chung trong thư viện,...

Bên cạnh đó còn có các lớp tập huấn nhằm mục đích nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ thư viện trong xu thế hội nhập và phát triển. Có thể nói hệ thống thư viện ở nước ta thực sự là một hệ thống rộng lớn cả bề rộng và chiều sâu (có tới gần 30 ngàn đơn vị thư viện). Khi công tác truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học công nghệ được lan tỏa từ TW đến các địa phương, thì sức hút đối với nghề nghiệp, của hội viên của Hội & Bộ chủ quản (Bộ VHTTDL) sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn (trong đó có cả việc nâng cao vai trò và vị thế, "thương hiệu" của Hội Thư viện VN).

Tiếp đến là Hội đã tận dụng và sử dụng tối đa phương tiện và công cụ mới hiện đại, đó là trang Web của Hội. Có thể nói từ năm 2011 đến nay, trang web của Hội đã hoạt động khá ổn định, cung cấp nhiều thông tin bổ ích, kịp thời với chất lượng nội dung tốt về hoạt động của Hội và các chi hội - Liên Chi hội cũng như của ngành Thư viện Việt Nam. Vì hiện tại Hội hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính và tự quản, nên kinh phí rất hạn hẹp, Hội không thể ra được tạp chí chuyên ngành thư viện của Hội; nên Ban Lãnh đạo Hội chọn giải pháp tối ưu là sử dụng trang web để tạo sự kết nối và liên thông giữa các cơ quan thông tin - thư viện trong toàn bộ hệ thống thư viện ở Việt Nam. Đây có thể coi như một cuộc cải cách, một bước đột phá quan trọng và cần thiết, phục vụ cho Cách mạng công nghiệp 4.0, cho sự phát triển của ngành thư viện Việt Nam.

+ PV: Vậy trong quá trình hoạt động, Hội có gặp những khó khăn nào không?

- Hội có khá nhiều chuyên gia trong lĩnh vực thư viện, song hầu hết các đ/c đang kiêm nhiệm công tác chính quyền, không có nhiều thời gian dành cho công tác Hội. Bên cạnh đó, Văn phòng Hội có rất ít người. Hội có 5 ban công tác nhưng không có Ban truyền thông và phổ biến kiến thức, cũng không có Ban Tư vấn, giám định và phản biện xã hội. Đây là khó khăn lớn khi chúng tôi triển khai các công tác truyền thông, phổ biến kiến thức và Tư vấn, giám định và phản biện xã hội về thư viện.

Cùng với đó Hội cũng còn khó khăn về kinh phí hoạt động.

Ảnh minh họa

+ PV: Vậy trong năm 2019, Hội có phương hướng nào để nhằm phát triển Hội lớn mạnh hơn nữa không thưa ông?

- Trong năm 2019 và những năm tiếp theo cho tới hết nhiệm kỳ (năm 2021); Lãnh đạo Hội luôn xác định những nhiệm vụ trong tâm-trọng điểm trong hoạt động của mình, đó là: Thực hiện sự đoàn kết-nhất trí cao trong tập thể Lãnh đạo Hội; Ban Thường vụ và Ban chấp hành Hội; duy trì; củng cố tổ chức Hội ngày càng lớn mạnh.

Ngoài ra, trong năm nay chúng tôi tiếp tục tuyên truyền, phổ biến kiến thức và tư vấn, giám định và phản biện xã hội; đồng thời tích cực tham gia, góp ý để hoàn thiện Dự thảo Luật Thư viện (trình Quốc hội ban hành năm 2019) và các VPPQ về công tác thư viện ở Việt Nam.

Hội Thư viện cần thường xuyên và tích cực tham gia các hoạt động và diễn đàn của Liên hiệp Hội Việt Nam; có nhiều ý kiến góp ý, xây dựng về các hoạt động chung của Liên hiệp hội. Bên cạnh đó, Hội Thư viện VN cần chủ động, sáng tạo và đổi mới các hoạt động; nhằm "phát huy nội lực, tranh thủ ngoại lực, biến thách thức thành thời cơ và cơ hội" để hoạt động của Hội Thư viện VN ngày càng lan tỏa trong xã hội, có "thương hiệu"; nâng cao vị thế và có uy tín trong giới chức-ngành thư viện ở Việt Nam; phục vụ hiệu quả cho công cuộc CNH-HĐH đất nước.

Cảm ơn ông về cuộc trao đổi và chúc Hội Thư Viện Việt Nam ngày càng phát triển hơn nữa!

P.V