Hướng tới bảo đảm lợi ích cho người dân
Sau 6 năm thi hành Luật Đất đai năm 2013 cho thấy, vẫn còn một số vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện; tình trạng khiếu kiện liên quan đến đất đai vẫn chiếm tỷ lệ cao.
Để khắc phục tình trạng này, đòi hỏi việc sửa đổi Luật Đất đai tới đây cần hướng đến giải quyết bài toán về kinh tế đất đai, bảo đảm lợi ích cho người dân; thay đổi những quy định không phù hợp với thực tiễn trong thời gian qua.
Trong quá trình tiếp nhận đơn, thư của người dân liên quan đến vấn đề đất đai gửi về Báo Quân đội nhân dân, chúng tôi nhận thấy, nhiều kiến nghị của người dân liên quan đến việc áp giá đất bồi thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường. Các ý kiến cho rằng, việc áp dụng nguyên tắc, phương pháp định giá đất để xây dựng bảng giá đất nông nghiệp còn nhiều điểm chưa phù hợp. Thực tế cho thấy, giá đất bồi thường thấp cùng với các khoản hỗ trợ chưa bảo đảm sinh kế lâu dài cho người có đất thu hồi; trong khi đó, các nhà đầu tư lại thu được lợi nhuận lớn từ việc triển khai các dự án phát triển kinh tế-xã hội thực hiện trên đất nông nghiệp thu hồi... dẫn đến việc khiếu kiện, khiếu nại về đất trở nên phức tạp.
Khắc phục tình trạng trên, tại một số địa phương, chính quyền đã có những vận dụng linh hoạt để bảo đảm quyền lợi cho người dân. Dự án đầu tư mở rộng đường vành đai 3, đoạn Mai Dịch-cầu Thăng Long là một trong những dự án mà UBND quận Cầu Giấy (Hà Nội) đã triển khai là một ví dụ. Theo quyết định, tổng diện tích đất thu hồi trên địa bàn quận phục vụ dự án là 32.094,5m2. Qua thực tế, tiếp thu ý kiến của người dân, UBND quận Cầu Giấy kiến nghị UBND TP Hà Nội xem xét, hỗ trợ một số chính sách khác ngoài các quy định chung cho những hộ dân khi thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. UBND TP Hà Nội đã có các quyết định chấp thuận chính sách đặc thù bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người dân trong vùng dự án. Cách làm của TP Hà Nội có nhiều điểm đáng ghi nhận, được thực hiện dựa trên những quy định của pháp luật về đất đai.
Theo ông Lê Thanh Khuyến, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý Đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường): Hiện nay, dự thảo sửa đổi một số điều của Luật Đất đai về kinh tế và giá đất đã được các đơn vị chuyên môn của Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức các cuộc họp với đại diện Vụ Kinh tế, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp và các đơn vị thuộc bộ để thảo luận những nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung; tổng hợp các nội dung còn chồng chéo, không thống nhất giữa Luật Đất đai và các luật khác có liên quan. Những nội dung cơ bản dự kiến sửa đổi Luật Đất đai lần này gồm vấn đề về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Mục tiêu sửa đổi, bổ sung sẽ khắc phục một số bất cập trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi nhằm bảo đảm quyền lợi cho người có đất bị thu hồi. Về giá đất, mục tiêu sửa đổi, bổ sung luật sẽ khai thác được nguồn lực đất đai để phát triển kinh tế-xã hội, khắc phục tình trạng thất thoát, lãng phí.
Ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng: Ở nước ta, sở dĩ giá đất cao, đó là do thuế đất. Thuế đất liên quan đến định giá đất. Vì vậy, Luật Thuế phải song hành với Luật Đất đai, nếu không sẽ không giải quyết được những vấn đề liên quan đến kinh tế đất. Về giá đất, để bảo đảm quyền và lợi ích của các bên, không nên để cơ quan hành chính quyết định giá đất. Cụ thể, không nên để UBND cấp tỉnh đề xuất giá đất, nếu để cấp huyện đề xuất giá nữa thì không biết tình hình khiếu kiện sẽ ra sao. Mặt khác, chúng ta cần phải có hệ thống cơ quan định giá độc lập so với cơ quan hành chính".
Mới đây, tại Hội thảo về sửa đổi một số điều của Luật Đất đai về kinh tế đất, giá đất do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết: "Sửa đổi một số điều của Luật Đất đai ở thời điểm này là việc làm hết sức cần thiết nhằm phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, trước yêu cầu của đất nước đòi hỏi những đột phá về chính sách để tạo động lực mới cho phát triển, thì chính sách đất đai là một trong những vấn đề quan trọng của hoạt động kinh tế-xã hội cần phải tiếp tục được hoàn thiện, đổi mới nhằm giải phóng các nguồn lực khác, như: Lao động, khoa học và nguồn vốn xã hội cho phát triển; nâng cao hiệu quả sử dụng, phát huy nguồn lực tài chính từ đất đai cho phát triển; giải quyết hiệu quả vấn đề khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai...".
Có thể thấy, việc sửa đổi Luật Đất đai lần này đang được các cơ quan chức năng nghiên cứu kỹ lưỡng để khắc phục những bất cập từ thực tế trong thời gian vừa qua.