Hương vị tuổi thơ

Ảnh: minh họa

Hương vị tuổi thơ có lẽ bắt đầu từ hương vị trẻ thơ, từ dòng sữa mẹ tinh khiết, chắt chiu bao nắng gió mưa bão, bao xay giã giần sàng để thành ngọt bùi thơm thảo. Mạch nguồn của dòng sữa ấy chính là bữa cơm thường ngày của mẹ với bao món ăn dân dã từ tay mình trồng trọt, chăm bẵm. Hương vị tuổi thơ cũng bắt đầu từ bầu sữa, đó là lời ru của mẹ trên cánh võng đay, võng tre kẽo kẹt, là ca dao, dân ca từ bay bổng cánh cò đến mênh mang đồng lúa; từ xạc xào lá tre đến vi vu tiếng sáo diều, nâng bổng giấc mơ tuổi thơ. Mẹ là người đầu tiên cho em hương vị trong lành thuần khiết, không chỉ nuôi lớn thể xác mà nuôi cả tâm hồn với bao ước vọng.

Hương vị tuổi thơ gắn liền với bao món quà quê mà nguyên liệu chính bắt đầu từ hạt gạo, hạt nếp. Cái hạt thóc sần sùi vỏ trấu như một cái thuyền nan chuyển tải bao đậm đà, bùi ngọt, dẻo thơm. Nhiều thứ bánh từ dẻo đến giòn, từ vuông đến tròn, từ to đến nhỏ đều làm bằng nguyên liệu là bột gạo, bột nếp. Đó là những sợi bún trắng muốt nhìn đã thấy ngon mắt; là cái bánh đa nướng rộp lên bao nỗi phập phồng lấm tấm hạt vừng, vỡ nghe rôm rốp. Rồi những chiếc bánh bột lọc được bọc bằng lá chuối nhân đậu thật bùi, đó là một sự hòa hợp chứa chan, tạo nên một thứ ẩm thực hài hòa, độc đáo. Rồi bao thứ kẹo, kẹo kéo, kẹo giòn, kẹo dai cũng bắt đầu từ hương mật của mía, một thứ hương quyện đến là quấn quýt vào nhau.

Hương vị tuổi thơ bắt đầu từ món nướng. Không hiểu xa xưa ai đã phát minh ra ngọn lửa, ngọn lửa reo, ngọn lửa bùng lên phần phật nhưng than củi thì lim rim, đượm nồng để biến cái tanh thành thơm của cá, để biến cái không mùi thành bùi của khoai, để biến cái sống sít thành chín nóng hôi hổi, xuýt xoa. Món nướng tạo ra hương vị kích thích khứu giác khi tan vào trong gió, khi ngấm vào đầu lưỡi. Bây giờ, các món quà của trẻ nhỏ thường được làm ngọt nhanh chóng bằng hóa chất, nó ngọt tức thì, dễ tan loãng. Còn hương vị quà quê thường là một vị ngọt sạch, ngọt được chưng cất bằng cả linh khí đất trời, ngọt từ độ chín dần của thời gian, chín ủ bằng men của tình người, tình đất.

Tôi rất thú vị trước món quà quê của quê tôi là kẹo cu đơ. Có gì cao sang đâu, chỉ là hạt lạc, là mật mía, là bánh đa pha thêm chút gừng cho thơm. Nhưng chính cái ngọn lửa, độ lửa trong lò nấu; cái đảo tay rất dẻo của người làm hàng cùng sự hòa trộn nồng nàn của mấy hương vị, mấy nguyên liệu sẵn có của người nông dân thuần Việt mà tạo nên sự dính kết giao hòa, sự nồng đượm của bánh. Có bùi, có ngọt, có dẻo, có thơm, có màu nâu sánh của hạt lạc với mạch nha màu cánh gián, kết hợp với màu trắng rộp phồng của bánh đa. Tất cả đã chưng cất nên hương vị độc đáo riêng dành cho tuổi thơ. Món quà quê giản đơn ấy được bạn nhỏ chia nhau lúc đi học, khi vắt vẻo lưng trâu, khi đông về se lạnh. Hương vị tuổi thơ ấy đã xua đi cái rét lập cập, tái tê lạnh cóng chân tay.

Hương vị tuổi thơ bắt đầu từ hương rồi tan ra thành vị. Cũng từ hương để thành quả chín trong vườn. Khu vườn tuổi thơ chính là một thế giới huyền ảo và phong phú với bao nhiêu thứ quả chín dần, bói dần cả trong trí tưởng tượng. Một quả thị nở ra thành cô Tấm, một cây khế trong truyện cổ tích. Rồi những đêm trung thu phá cỗ: quả bưởi tròn như trăng rằm, quả na nở mắt tròn xoe; quả hồng chín lịm, quả chuối thơm phức... Cả một thế giới thiên nhiên đủ đầy với bao sắc thái, bao hương vị dành cho tuổi thơ những múi, những hạt để tiếp nối gieo trồng, để nảy mầm, để đơm hoa kết trái.

Nhớ về tuổi thơ là nhớ về hương vị. Bởi, hương vị không chỉ nuôi ta lớn, mà còn bồi đắp trong ta tình yêu quê hương xứ sở. Nuôi dưỡng trong ta sự bền chặt thủy chung, biết nâng niu, trân trọng những “gia vị” đầu đời để chưng cất, gìn giữ như là một thứ bảo bối được bắt đầu từ: Hương vị tuổi thơ.

Nguyễn Ngọc Phú