Huyền sử Việt qua linh thú thời nay của Trần Nam Tước

Ngày 10.8, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã diễn ra lễ khai mạc triển lãm gốm nghệ thuật Linh thú thời nay gồm các tác phẩm điêu khắc gốm về đề tài linh thú của nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước.

Triển lãm thể hiện sự kết hợp các yếu tố tạo hình của hội họa, ngôn ngữ của điêu khắc trong sáng tạo kiểu dáng, sự kế thừa tinh hoa của gốm Bát Tràng truyền thống với những tìm tòi, sáng tạo mới trong màu men, hình khối của tác giả, qua đó chuyển tải thông điệp ý nghĩa về truyền thống văn hóa, lịch sử Việt Nam bằng hình tượng các linh thú trong huyền sử như: Ngựa chầu, Cá rồng, Ngược dòng, Lân sư - đồng bản, Long ngư - đồng bản…

Các đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm.

Chia sẻ tại triển lãm, nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước cho biết: “Tôi đến với nghệ thuật gốm bằng sự thấm dần theo thời gian. Hơn 30 năm điền dã, tích lũy, nghiên cứu văn hóa, đặc biệt là các hình tượng linh thú, hôm nay tôi đã mạnh dạn ra mắt bộ sưu tập các tác phẩm linh thú thời nay của mình để công chúng thưởng lãm. Với cá nhân tôi quan niệm rằng nghệ sĩ là người làm sáng tạo bằng cái đầu.

Tôi không làm vì cái đẹp, tôi không làm vì đúng-sai. Bởi cái đẹp thuộc về các bạn, đúng-sai thuộc về các nhà nghiên cứu, còn cái tôi làm để công chúng nhìn thấy là văn hóa của dân tộc Việt Nam. Trên tinh thần văn hóa là sự tiếp biến, nghệ thuật là sự giao thoa, trụ vững trên văn hóa của dân tộc là điều mà tôi hằng mong mỏi”.

Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước chia sẻ tại triển lãm.

Với những tác phẩm đã được cộng đồng quốc tế đón nhận, nghệ nhân Trần Nam Tước hy vọng sẽ lan tỏa được những giá trị văn hóa đặc trưng của Việt Nam đến gần hơn nữa với người yêu nghệ thuật Việt Nam và trên toàn thế giới.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, chia sẻ tại sự kiện rằng trong triển lãm này, Trần Nam Tước đã mang đến cho công chúng những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc gốm mang đậm hồn cốt văn hóa truyền thống của người Việt. Bằng bàn tay tài hoa của mình, nghệ nhân đã tạo nên nhiều tác phẩm điêu khắc gốm có giá trị và có những đóng góp mới cho sự nghiệp phát triển đa dạng của giới nghệ thuật đương đại Việt Nam.

Ông đã thành công trong việc “níu” lại những giá trị văn hóa cổ mang đậm hồn cốt Việt trên từng tác phẩm của mình. Qua đó có thể thấy, với những nỗ lực trong sáng tạo của các nghệ sĩ, nỗ lực trong việc kế thừa, gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa cổ xưa, các nghệ nhân, nghệ sĩ đã làm nên câu chuyện mới, câu chuyện khác cho nghệ thuật gốm Việt Nam.

Tác phẩm Lân sư.

Tác phẩm Qua sông Hằng nhớ công cha.

Trong khi đó, theo Bí thư Huyện ủy Gia Lâm Nguyễn Việt Hà thì làng nghề Bát Tràng hiện nay đã trở thành một điểm đến yêu thích của du khách trong nước cũng như quốc tế. Hàng năm, có hơn 200 nghìn du khách đến tham quan làng gốm Bát Tràng. Để Bát Tràng có di sản như ngày hôm nay, có công lao rất lớn của các thế hệ nghệ nhân của làng. Mỗi một nghệ nhân của làng Bát Tràng đều có những sản phẩm thể hiện được đặc trưng, phong cách của mình. Trong đó Trần Nam Tước là một nghệ nhân rất tiêu biểu.

Thông qua những linh thú, nghệ nhân đã phát huy được những nét đẹp của văn hóa truyền thống Việt Nam với mong muốn gửi đến những thế hệ đương đại để họ hiểu rõ hơn về những nét đẹp truyền thống của làng nghề nói riêng, dân tộc Việt Nam nói chung.

Tác phẩm Trứng nở 'Bách noãn hồng bàng'

Tác phẩm Trứng nở 'Biết đâu nguồn cội'.

Mặc dù không sinh ra tại Bát Tràng, nhưng Trần Nam Tước đã có cơ duyên và thời gian gắn bó lâu dài với Bát Tràng, gắn bó với nghề gốm. Thời mới về Bát Tràng, năm 1996, Trần Nam Tước chỉ là một thợ giúp việc trong các lò gốm. Trong quá trình làm ở đây, ông đã không ngừng nghiên cứu, thể nghiệm và nhận thấy những giá trị của men gốm Bát Tràng. Với tư duy làm gốm riêng có của mình, ông đã nhìn thấy những dòng men tưởng như rất đơn giản mà lại vô cùng xuất sắc. Ông sử dụng chất liệu sản xuất đầu vào không cầu kỳ, chú trọng men với quan điểm làm gốm “đơn giản đầu vào, thận trọng đầu ra, tránh xa sao chép”.

Mặc dù là người đi sau kế thừa học hỏi tinh hoa, song những sản phẩm của ông để lại dấu ấn cá nhân, tái hiện lại sự tinh hoa làng nghề. Chính vì vậy, mỗi tác phẩm của Trần Nam Tước luôn được các chuyên gia đầu ngành đánh giá cao.

Triển lãm Linh thú thời nay mở cửa đến hết ngày 20.8.2023 tại tầng 1, nhà B, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (số 66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội).

Nghệ nhân Trần Nam Tước tên thật là Trần Xuân Triều, sinh năm 1974, tại Thái Bình. Ông là người duy nhất được nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú Bát Tràng mặc dù không sinh ra ở làng nghề gốm sứ Bát Tràng.

Bài và ảnh: Mộc Trà