Ì ạch giải ngân vốn vay nhà ở xã hội

Vì vậy, cần phải nhanh chóng gỡ khó để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn vay cho các dự án nhà ở xã hội (NƠXH). Đây được xem là một trong những giải pháp giúp thị trường bất động sản phục hồi.

Nhà ở xã hội tại phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm. Ảnh: Công Hùng

Giải ngân chậm

Tháng 4/2023, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định 338/QĐ-TTg phê duyệt Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn NƠXH giai đoạn 2021 – 2030. Để triển khai chương trình này, phía Ngân hàng Nhà nước đã thống nhất và có văn bản hướng dẫn một số ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước (Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank) bố trí khoảng 120.000 tỷ đồng để cho các chủ đầu tư, người mua NƠXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo xây dựng lại chung cư cũ được vay với mức lãi suất thấp hơn từ 1,5 – 2% so với thị trường trong từng thời kỳ.

Tuy nhiên, sau hơn 7 tháng triển khai thực hiện, tình hình giải ngân vốn gói 120.000 tỷ đồng diễn ra vô cùng ì ạch. Số liệu tổng hợp, báo cáo từ Bộ Xây dựng cho thấy, đến hết tháng 10/2023, có 20 tỉnh (Vũng Tàu, Trà Vinh, Bắc Giang, Tây Ninh, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bình Định, An Giang, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hậu Giang, Bình Dương, Lạng Sơn, Lâm Đồng, Hà Nội, Thái Bình, Hải Phòng, Hải Dương, Kiên Giang, Bình Thuận) công bố danh mục 52 dự án đủ điều kiện, với nhu cầu vay vốn 25.884 tỷ đồng. Cụ thể, 49 dự án NƠXH nhu cầu vay vốn 24.655 tỷ đồng; 3 dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ nhu cầu vay vốn 1.229 tỷ đồng.

Tuy nhiên, điều đáng nói, tổng lượng vốn đã được các ngân hàng thương mại giải ngân chỉ đạt trên 83 tỷ đồng. Trong đó, đa phần giải ngân thấp hơn theo nhu cầu vốn: Công ty Minh Phương tại tỉnh Phú Thọ được giải ngân 23,7/95 tỷ đồng; Công ty Kinh Bắc tại tỉnh Bắc Ninh 46/50 tỷ đồng; Liên doanh Công ty CP Nhà số 6 Hà Nội và Công ty CP Tư vấn Toàn Cầu tại TP Hà Nội 13,4/950 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, việc triển khai xây dựng các dự án NƠXH, nhà ở công nhân cũng chưa cho thấy có nhiều tín hiệu tích cực. Nếu tính lũy kế trong cả giai đoạn 2021 – 2025, đến nay trên địa bàn cả nước có 465 dự án NƠXH dành cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp với quy mô 412.845 căn nhưng chỉ 46 dự án đã hoàn thành, 110 đang triển khai xây dựng và tới 309 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư. Nếu chỉ tính riêng trong quý III/2023 cả nước có 19 dự án quy mô 18.752 căn, trong đó đã hoàn thành 5, đang triển khai 2 và 12 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư mới.

“Đến thời điểm này, nếu nhìn về số lượng dự án NƠXH đã hoàn thành và lượng vốn đã giải ngân thì hết sức khiêm tốn. Nhưng nếu xét về số lượng dự án đang triển khai và được chấp thuận chủ trương đầu tư cho thấy các địa phương đã cùng bộ, ngành vào cuộc. Thời gian tới, cần sự quan tâm hơn nữa để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ các cấp chính quyền, sự quan tâm của DN kinh doanh BĐS để thúc đẩy hoàn thành 110 dự án đang triển khai xây dựng. Đồng thời khẩn trương thực hiện thủ tục lựa chọn chủ đầu tư đối với 309 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư để đạt mục tiêu của Đề án đến năm 2025” – Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS (Bộ Xây dựng) Hoàng Hải nói.

Cần giải pháp về lãi suất và thời hạn cho vay

Cũng theo đại diện Bộ Xây dựng, từ khi Ngân hàng Nhà nước có văn bản hướng dẫn triển khai gói tài chính 120.000 tỷ đồng, Bộ Xây dựng đã nhận được 108 hồ sơ vay vốn từ DN để triển khai đầu tư xây dựng dự án NƠXH từ các địa phương. Nhưng qua kiểm ra, rà soát lại thì rất nhiều dự án không đủ điều kiện để giải ngân vốn vay, vì vẫn đang ở trong giai đoạn thực hiện thủ tục đầu tư theo quy định. Trong khi đó, một số DN cho rằng, các địa phương vẫn chưa thực sự có những giải pháp để tháo gỡ vướng mắc về pháp lý, thời gian giải quyết thủ tục đầu tư...

“DN mất rất nhiều thời gian để hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định để được những cơ chế ưu đãi, trong đó vướng mắc nhất liên quan đến công tác điều chỉnh quy hoạch. Đồng thời thủ tục xin chấp thuận chủ trương đầu tư cũng phải lần lượt thông qua ý kiến của các sở, ngành liên quan... Nên hiện nay, dù chính sách ưu đãi về vay vốn, lãi suất đã được thông qua nhưng tiến độ gỡ vướng về pháp lý, thủ tục đầu tư dự án NƠXH vẫn rất chậm. Vì vậy, rất khó để DN có thể tiếp cận với nguồn vốn vay để được giải ngân” - Tổng Giám đốc Công ty Lê Thành Lê Hữu Nghĩa chia sẻ.

Ở khía cạnh khác, các chuyên gia cho rằng gói tài chính 120.000 tỷ đồng triển khai chậm vì chưa thực sự mang đến những điều kiện thuận lợi cho nhóm người thu nhập thấp có nhu cầu mua NƠXH, bởi mức lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước quy định dành cho người mua nhà là 8,2%/năm, cao hơn rất nhiều so với mức lãi suất của Ngân hàng Chính sách xã hội. Cùng với đó, quy định về thời hạn vay vốn cũng là một trở ngại lớn, trong khi Nghị định 49/2021/NĐ-CP quy định thời hạn vay ưu đãi tối đa 25 năm áp dụng cho người mua, thuê mua NƠXH, thì gói tín dụng này chỉ cho vay trong vòng 5 năm. Như vậy chưa phù hợp với thời gian triển khai và với dự án quy mô lớn.

“Nếu lãi suất cho vay đối với người mua nhà vẫn giữ ở mức 8,2%/năm sẽ rất khó khả thi, bởi nó vượt quá khả năng chi trả của người thu nhập thấp. Hơn nữa, với điều khoản sau thời gian vay 5 năm thì lãi suất sẽ dựa vào thỏa thuận giữa ngân hàng với khách hàng thì lại càng mang đến nhiều rủi ro cho người vay. Vì vậy, bên cạnh vấn đề về pháp lý, trình tự thủ tục đầu tư, cũng cần phải nghiên cứu, điều chỉnh về lãi suất và thời hạn cho vay của gói 120.000 tỷ đồng, người dân rất cần sự hỗ trợ nhiều hơn nữa từ cơ chế, chính sách” – chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu nhìn nhận.

Mai Vân