Kế hoạch đánh thêm thuế vào Trung Quốc của Mỹ: biểu tượng hay thực tế?

Mặc dù Tổng thống Biden đặt mục tiêu vào các lĩnh vực thuế quan quan trọng trong quá trình phục hồi kinh tế của Trung Quốc, nhưng các biện pháp hạn chế này có vẻ không ảnh hưởng nhiều đến tốc độ tăng trưởng của Bắc Kinh. Quyết định nhắm vào "ba mặt hàng xanh mới" của Trung Quốc có thể được công bố trong tuần tới (14/5), nhưng các biện pháp này được xem là một phần của cuộc đối đầu thương mại đang gia tăng giữa hai siêu cường trong năm bầu cử khi cả hai bên đều thể hiện sự cứng rắn đối với nhau.

Chỉ có khoảng 7% hàng hóa xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc vào năm ngoái. Ảnh Bloomberg.

Tuy nhiên, các lĩnh vực như xe điện, năng lượng mặt trời và pin của Trung Quốc, mặc dù là trọng tâm trong kế hoạch chi tiết của Bắc Kinh, lại không có sự phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ. Ví dụ, các mức thuế hiện tại đã khiến ô tô Trung Quốc gần như không còn tồn tại trên thị trường Mỹ từ nhiều năm trước, và các công ty năng lượng mặt trời chủ yếu xuất khẩu sang Mỹ từ các quốc gia khác, tránh những hạn chế tương tự.

Giáo sư Henry Gao, người nghiên cứu chính sách thương mại của Trung Quốc, cho rằng các biện pháp thuế mới có thể không tác động lớn vì các thuế quan ban đầu đã tác động nặng nề đến Trung Quốc. Ông cũng dự đoán rằng chính phủ Trung Quốc có thể sẽ phản đối mức thuế mới, nhưng có thể không công bố các biện pháp đối phó mới để tránh phản ứng dữ dội trong năm bầu cử.

Trong khi đó, phản ứng của Trung Quốc vẫn im lặng trước các cử chỉ mang tính biểu tượng từ Mỹ. Tổng thống Biden đang cố gắng cân bằng việc bảo vệ việc làm của người Mỹ mà không gây ra tổn thất kinh tế có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ. Tuy nhiên, các biện pháp như áp thuế 25% đối với thép và nhôm Trung Quốc, mặc dù được công bố tháng trước, có thể sẽ mất thời gian để có kết quả từ cuộc điều tra đóng tàu.

Nếu Trung Quốc có động thái trả đũa, họ có thể nhắm tới xuất khẩu nông sản của Mỹ bằng cách tăng nhập khẩu các sản phẩm như đậu nành hoặc ngô từ các quốc gia khác như Brazil hoặc thịt lợn từ Canada hoặc Đan Mạch. Trong 18 tháng qua, nhập khẩu ngô Brazil của Trung Quốc đã tăng từ con số 0 lên khoảng 700 triệu USD mỗi tháng, chiếm lấy thị phần từ Mỹ, quốc gia từng là nguồn cung lớn nhất.

Dylan Loh, trợ lý giáo sư chính trị tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, cho rằng mối nguy hiểm thực sự đối với Trung Quốc là động thái mang tính biểu tượng của Biden đối với xe điện, có thể là dấu hiệu báo trước cho các động thái tương tự từ EU.

Tuy Tổng thống Biden không sử dụng các biện pháp tăng thuế chung như cựu Tổng thống Trump, mà thích nhắm vào các công ty công nghệ cao và lĩnh vực chiến lược khác. Tuy nhiên, những công cụ này đã không ngăn được các công ty Trung Quốc chiếm ưu thế trong lĩnh vực công nghệ xanh.

Những quyết định tăng thuế mới của Mỹ đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc sẽ làm nổi bật một tác động ít được chú ý của căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Thương mại trực tiếp giữa hai quốc gia đã giảm trong 5 năm qua, với chỉ khoảng 15% hàng xuất khẩu của Trung Quốc được xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ vào năm 2023, mức thấp nhất kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO hơn 20 năm trước. Đồng thời, chỉ có khoảng 7% hàng hóa xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc vào năm ngoái.

Các điều này cho thấy cách mà các chuỗi cung ứng toàn cầu đã điều chỉnh lại để đối phó với tác động của thuế quan được áp dụng dưới thời chính quyền Tổng thống Trump. Điều này đặc biệt rõ ràng trong trường hợp của các sản phẩm như pin mặt trời, với các giao dịch hiện nay thường đi qua các quốc gia khác thay vì trực tiếp từ Trung Quốc sang Mỹ.

Các hạn chế đối với xe điện cũng không gây ra sự khác biệt đáng kể, vì hiện nay các mặt hàng này đã phải chịu mức thuế khá cao 27,5% từ tháng 2, khi nhập khẩu vào Mỹ. Tuy nhiên, việc bán pin của Trung Quốc cho các nhà sản xuất ô tô có thể gặp khó khăn, vì hiện nay việc nhập khẩu pin từ Trung Quốc đã bị loại trừ khỏi một số quy định của Đạo luật Giảm lạm phát.

Tổng thống Biden cố gắng giữ một sự cân bằng giữa việc bảo vệ việc làm của người Mỹ và duy trì mối quan hệ ổn định với Trung Quốc. Tuy nhiên, những biện pháp thuế này có thể không đủ để tạo ra một sự chênh lệch đáng kể trong thương mại giữa hai quốc gia.

Thành An