Khám phá chính sách 'ngoại giao hoa lan' độc đáo của Singapore

Thủ tướng Phạm Minh Chính và phu nhân tại buổi lễ đặt tên loài hoa lan mới của Singapore ngày 9/2.

Mới đây nhất, ngày 9/2, Singapore tổ chức lễ đặt tên một loài hoa lan mới theo tên của Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân Lê Thị Bích Trân, nhân chuyến thăm chính thức. Sự kiện được diễn ra tại Vườn Lan quốc gia thuộc Vườn Bách thảo Singapore (Singapore Botanic Gardens), nằm ở trung tâm thành phố.

Loài hoa lan mới được mang tên là "Papilionanda Pham Le Tran Chinh", ghép giữa họ tên Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân Lê Thị Bích Trân.

Loài lan Papilionanda Pham Le Tran Chinh.

Giám đốc Vườn quốc gia Singapore cho biết, đây là loài lan cánh bướm được đặc biệt lựa chọn, có hoa bố nguồn gốc từ Việt Nam, mẹ là loài hoa xuất phát từ Singapore, mang vẻ đẹp rực rỡ và huyền ảo.

Đây là một giống phong lan lai ra hoa mạnh mẽ và tự do, tạo ra các cụm hoa cứng cáp và thẳng đứng có chiều dài từ 25-30 cm, mang từ 5-7 bông hoa hình ngôi sao rạng rỡ. Mỗi bông hoa có chiều rộng khoảng 8 cm, các cánh hoa và đài hoa trên lưng có màu trắng ngọc trai và ánh sáng màu vàng kem.

Nguồn gốc ra đời của "ngoại giao hoa lan"

Lễ đặt tên cho hoa lan, hay còn gọi là chính sách "ngoại giao hoa lan", là một nghi thức ngoại giao đặc biệt được Singapore thực hiện, như một cử chỉ hữu nghị, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ song phương.

Singapore chọn hoa lan để thực hiện chính sách ngoại giao này vì chúng có màu sắc rực rỡ, sức chịu đựng và khả năng tự phục hồi, thể hiện hình ảnh mạnh mẽ về đảo quốc. Trong đó, các giống hoa lan lai cũng phản ánh di sản đa văn hóa và tầm nhìn định hướng toàn cầu của Singapore.

Loài lan VIP đầu tiên là Aranthera Anne Black, được đặt tên vào năm 1956, theo tên vợ của cựu Thống đốc Singapore Robert Black.

Cho đến nay, Vườn Bách thảo Singapore có hàng trăm loài lan được đặt theo tên các nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu chính phủ, được trồng trong Vườn Lan VIP. Trong khi đó, các loài lan của những người nổi tiếng, danh nhân được trồng tại Vườn Lan Danh nhân.

Cây lan VIP đầu tiên tiên tại Vườn Lan VIP là Aranthera Anne Black, được đặt theo tên của bà Anne Black, vợ của cựu Thống đốc Singapore Robert Black. Sau khi tuyên bố độc lập năm 1965, Singapore đã chính thức hóa việc đặt tên cho các loài lan VIP.

Nhân giống hoa lan lai

Việc tạo ra các loài phong lan lai được Chương trình Lai tạo Phong lan do Vườn Bách thảo Singapore quản lý.

Theo ông Yam Tin Wing, nhà nghiên cứu cấp cao về nhân giống hoa lan tại Vườn Bách thảo Singapore, chỉ 10% loài lan lai tạo "thích hợp để sử dụng trong nghi lễ đặt tên cho hoa lan".

Phòng thí nghiệm Nhân giống và Vi nhân giống Phong lan tại Vườn Bách thảo Singapore. Ảnh: Reuters

"Giống như chờ đợi một đứa trẻ chào đời. Bạn sẽ không biết nó sẽ trông như thế nào, hay nó sẽ có những đặc điểm gì. Một số loài lan có thể trông đẹp, nhưng chúng yếu. Trong khi có những loài có thể phát triển tốt, nhưng không có hoa", ông nói.

Một loài hoa lan lai phải mất từ 2-6 năm để ra hoa kể từ ngày được lai tạo. Loài lan Aranda Lee Kuan Yew, được đặt theo tên cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu, mất 4 năm mới nở hoa.

Để đảm bảo hoa lan luôn có sẵn khi các lãnh đạo quốc tế tới thăm, Vườn Bách thảo Singapore lưu giữ hàng trăm giống lan đã nở hoa nhưng chưa đặt tên.

Cố Nữ hoàng Anh Elizabeth II tham quan Vườn Bách thảo Singapore năm 1972 (trái). Loài lan Dendrobium Elizabeth được mang tên bà (phải).

Theo một báo cáo của Straits Times năm 1984, một số loài lan "có thể nở hoa trong bóng tối trong khoảng một thập kỷ trước khi được đặt tên - vì chúng nở hoa vào thời điểm không có người nổi tiếng nào đến thăm. Nhưng có một số ít may mắn được đặt tên trong lần nở hoa đầu tiên".

Đối với bộ sưu tập lan VIP, chúng sẽ được gửi tới phòng thí nghiệm vi nhân giống của Vườn Bách thảo để nhân giống hàng loạt và sau đó chuyển đến vườn ươm trong Vườn Lan Quốc gia để nuôi dưỡng tới khi nở hoa.

Tuyển chọn hoa lan VIP

Khoảng vài tháng trước khi có một quan chức, lãnh đạo thế giới chuẩn bị đến thăm Singapore, Bộ Ngoại giao (MFA) sẽ cung cấp cho Vườn Bách thảo Singapore thông tin về họ. Dựa vào đó, đơn vị này sẽ chọn ra danh sách một số loại lan phù hợp và gửi tới Bộ Ngoại giao cùng đại diện của quan chức nước tới thăm.

Ông Simon Tan, trợ lý Giám đốc Vườn Lan Quốc gia, năm 2015 cho biết: "Bộ Ngoại giao Singapore sẽ đưa ra các khuyến nghị về màu sắc để từ đó chọn ra loài phù hợp nhất cho sự kiện ngoại giao này".

Quốc đảo này rất cẩn thận trong việc lựa chọn một loài phong lan phù hợp với nguyên thủ, lãnh đạo mà nó sẽ được đặt theo tên.

Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela đến thăm Singapore, tháng 3/1997.

Loài lan Paravanda Nelson Mandela, được đặt tên để vinh danh Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela khi ông tới thăm Singapore vào tháng 3/1997, có màu vàng lục pha với sắc đỏ, giống màu trên quốc kỳ Nam Phi. Loài lan này từng đạt giải nhì tại Hội nghị Hoa lan Thế giới lần thứ 18 ở Pháp vào tháng 3/2005.

Hoa lan Dendrobium Memoria Princess Diana, được định danh theo tên Công nương Diana. Ảnh: Reuters

Trong khi đó, Dendrobium Memoria Princess Diana, giống lan VIP được đặt theo tên Công nương Diana vào tháng 9/1997, có màu trắng như màu của hoàng gia và cũng phản ánh những nỗ lực của bà về việc thúc đẩy hòa bình. "Những bông hoa cũng có một chút ánh hồng trên cánh, khiến nó có vẻ ấm áp và dễ gần như tính cách của Công nương Anh", ông Yam Tin Wing nói.

Những vị khách VIP tới Singapore cũng có thể tự chọn loài hoa cho họ, có thể kể đến trường hợp của Thủ tướng Anh Margaret Thatcher. Trong chuyến thăm của bà vào tháng 4/1985, bà đã đích thân lựa chọn cây lan với tên gọi Dendrobium Margaret Thatcher. Loài lan này đã giành ba giải thưởng tại Triển lãm Hoa lan năm 1987.

Vợ chồng Thái tử William và Kate bên cạnh chậu lan Vanda William Catherine tại Vườn Lan Quốc gia Singapore, ngày 11/9/2012.

Tháng 6/1993, khi Thái tử Nhật Bản Naruhito (nay là Nhật hoàng) kết hôn cùng Masako Owada, Tổng thống Singapore Hoàng Kim Huy khi đó đã tặng cặp đôi hoàng gia giống lan màu trắng tên là Dendrobium Masako Kotaishi Hidenka. Món quà cưới này đã được chuyển đến Tokyo.

Sau khi được định danh, các loài lan VIP sẽ được đăng ký với Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia Anh - cơ quan đăng ký quốc tế cho các loài hoa lan. Các khách VIP sẽ được cấp một giấy chứng nhận chính thức, với các thông tin chi tiết về loài lan được định danh, như cây bố mẹ, đặc điểm, ngày thụ phấn và ra hoa.

Nếu các khách VIP này muốn trồng loài lan đó ở quê nhà, Vườn Bách thảo Singapore sẽ cung cấp cho họ cây lan được nhân giống từ cuống hoa, kèm theo hướng dẫn chăm sóc. Vườn bách thảo Singapore cũng đảm bảo rằng mọi tài liệu nhập khẩu thực vật do quốc gia sở tại của khách VIP yêu cầu đều đầy đủ và ở tình trạng tốt.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và phu nhân Bành Lệ Viện bên chậu lan Papilionanda Xi Jinping-Peng Liyuan. Ảnh:Asia One

Ngoài tham gia lễ đặt tên, các nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo cũng có thể thăm Vườn Bách thảo Singapore. Vào tháng 11/2015, sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và phu nhân Bành Lệ Viện tham gia lễ đặt tên cho loài lan Papilionanda Xi Jinping-Peng Liyuan, cả hai đã thưởng thức bữa trưa tại nhà hàng Corner House trong Vườn Bách thảo.

Hoa lan dành cho những cột mốc quan trọng

Việc định danh hoa lan không chỉ dành cho lãnh đạo thế giới và thành viên hoàng gia, mà những người nổi tiếng hoặc người Singapore làm rạng danh đất nước cũng có thể được đặt tên cho hoa lan.

Một số người nổi tiếng quốc tế từng được Singapore đặt tên cho hoa lan như diễn viên Thành Long, ca sĩ Elton John, ca sĩ Andrea Bocelli, diễn viên Hàn Quốc Bae Yong Jun, nhà thiết kế thời trang Michael Kors.

Hoa lan thậm chí có thể được đặt tên theo các sự kiện quan trọng tổ chức ở Singapore. Chúng sẽ được đặt tại Nhà sương mù Tan Hoon Siang ở Vườn Lan Quốc gia.

Vào tháng 1/1992, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ tư, một loài lan mới được đặt tên Dendrobium Asean Lady để vinh danh phu nhân các lãnh đạo ASEAN. Tháng 12/1996, loài lan Mokara WTO được giới thiệu khi Singapore tổ chức Hội nghị Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Hoa lan cũng được quốc đảo sư tử đặt tên để tưởng nhớ những cột mốc quan trọng. Năm 2015, khi Singapore kỷ niệm 50 năm độc lập, Thủ tướng Lý Hiển Long đã chính thức đặt tên cho một loài hoa lan SG50 là Papilionanthe Singapore Golden Jubilee. Theo Ủy ban Công viên Quốc gia, loài phong lan có hoa màu tím và trắng này có nguồn gốc từ quốc hoa của Singapore, "biểu thị cho sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của đất nước".

Đỗ Thảo