Khan hàng, giá ô tô tăng cao

Vướng Nghị định 116, cả tháng 1 chỉ có 337 ô tô nguyên chiếc các loại được nhập về VN - Ảnh: Độc Lập

Cả tháng, chỉ nhập 17 ô tô con

Mới đây, tờ Jakarta Post của Indonesia đưa tin Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Indonesia (Gaikindo) đã lên tiếng bày tỏ bức xúc đối với Nghị định 116 của VN về nhập khẩu ô tô. Theo đó, những điều khoản nhằm thắt chặt điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và bảo dưỡng ô tô trong Nghị định 116 có hiệu lực từ 1.1.2018 đang tác động tiêu cực đến tình trạng xuất khẩu của ngành công nghiệp ô tô Indonesia. Ông Kukuh Kumara, Tổng thư ký Gaikindo, cho rằng quy định mới tạo thêm nhiều chi phí, quá trình kiểm tra toàn bộ có thể mất 1 - 2 tháng, trong khi những xe khác trong lô hàng phải ở lại cảng và chịu phí lưu giữ hằng ngày. Đồng thời, quy định việc kiểm tra phải được thực hiện trên từng mẫu xe trong mỗi lô hàng cũng là một vấn đề rắc rối. Nếu kiểm tra thất bại, phía VN sẽ trả lại lô hàng. Trước đó, ngày 27.1, Gaikindo cũng đã gửi thư lên Bộ Công nghiệp Indonesia tuyên bố về việc 4 nhà sản xuất ô tô gồm Toyota, Suzuki, Daihatsu và Hino đã ngưng kế hoạch cung cấp 9.337 phương tiện cho VN vốn dự kiến được sản xuất từ tháng 12.2017 - 3.2018 vì vướng Nghị định 116.

Những phản ứng của Indonesia không phải không có căn cứ vì theo số liệu vừa công bố của Tổng cục Hải quan, trong tháng đầu tiên của năm 2018, lượng xe nhập về VN sụt giảm mạnh. Tính chung cả tháng 1 chỉ có 337 ô tô nguyên chiếc các loại được nhập về. Trong đó, riêng ô tô con (dưới 9 chỗ ngồi) chỉ có 17 chiếc, tổng trị giá 567.000 USD. Đáng chú ý, nếu trong năm 2017, Indonesia luôn nằm trong top đầu thị trường xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào VN, chỉ đứng sau Thái Lan, với 16.829 xe thì trong tháng 1 vừa qua, không có xe nào xuất xứ từ quốc gia này được nhập về.

Cũng bởi tình trạng khan hàng, dù thuế nhập khẩu ô tô đã giảm từ 30% về 0% từ 1.1.2018, nhưng đến thời điểm hiện nay, giá ô tô nhập khẩu không những không giảm mà còn có xu hướng tăng mạnh. Có những loại tăng gần 40 triệu đồng, khách hàng còn phải chi thêm một số tiền không nhỏ để lắp phụ kiện, đóng phí bảo hiểm nên giá xe thực chất còn “đội” lên rất nhiều.

Tất cả đều thiệt

Ngay từ khi được ban hành, Nghị định 116 đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều. Nhiều doanh nghiệp (DN) ô tô cho rằng các điều khoản khắt khe trong nghị định đang “trói tay” DN nhập khẩu ô tô nhỏ lẻ. Cụ thể, Nghị định 116 quy định chặt chẽ về xe nhập khẩu như: có giấy chứng nhận về xuất xứ, kiểu loại được chứng nhận bởi cơ quan nước ngoài; mẫu ô tô đại diện cho từng kiểu loại ô tô trong lô xe nhập khẩu phải được kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và chất lượng an toàn kỹ thuật; DN sản xuất, lắp ráp ô tô phải có đường thử xe chiều dài tối thiểu 800 m... Chiếu theo những quy định trên thì nhiều DN tư nhân nhỏ và vừa đang lắp ráp hay nhập khẩu xe tại VN khó có thể đáp ứng. Chỉ có những DN lớn đầu tư lâu dài, bài bản mới có thể tiếp tục việc kinh doanh, nhập khẩu ô tô.

Luật sư Trương Thanh Đức, Công ty luật BASICO, nhận định: Không thể nói việc siết điều kiện nhập khẩu ô tô là để bảo hộ cho DN sản xuất trong nước hay bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, vì thực tế cả hai mục tiêu trên đều không đạt được. Bảo hộ không có nghĩa là “khử” tính cạnh tranh. Nếu không có cạnh tranh thì sẽ dẫn đến độc quyền, không thể thay đổi và phát triển. Việc “ngăn sông cấm chợ” không hề có ý nghĩa cho việc đảm bảo chất lượng xe vì ô tô là mặt hàng được sản xuất từ các hãng lớn, uy tín từ các nước có nền kinh tế phát triển. Việc kiểm soát, kiểm định các tiêu chuẩn của họ còn kỹ hơn mình. Mức độ an toàn của xe cũng thể hiện rõ qua sự chênh lệch về giá, người dân cũng như thị trường đều hiểu rõ điều này. Chưa kể hạn chế quá mức nhập khẩu xe sẽ dẫn đến tình trạng khan hàng, đội giá, trong khi vốn dĩ giá xe ở VN đã thuộc hàng đắt nhất thế giới. “Nói chung, Nghị định 116 quá nhiều điều khoản vô lý, khiến tất cả đều chịu thiệt”, ông Đức nói thẳng.

Dự kiến hôm nay (26.2), Văn phòng Chính phủ tổ chức cuộc họp với đại diện các hiệp hội DN, DN, các đại sứ quán về phản ánh liên quan đến việc thực hiện Nghị định 116 và Thông tư 03 của Bộ GTVT. Cuộc họp dự kiến có sự tham dự của đại diện đại sứ quán Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh Châu Âu; Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô VN, Hiệp hội DN Nhật Bản, Hiệp hội DN Hàn Quốc, Phòng Thương mại châu Âu cùng đại diện nhiều DN sản xuất, kinh doanh ô tô.