Khánh 'kèn' đã có truyền nhân

NSƯT Ngọc Anh say sưa với kèn bầu.

Và cũng giống như Đinh Thìn, Ngọc Khánh cũng đã tìm được truyền nhân, đó chính là người con trai yêu quý của mình. Nối tiếp NSƯT Đinh Thìn là NSƯT Đinh Linh, nối tiếp NSƯT Ngọc Khánh là NSƯT Ngọc Anh.

Nhạc cụ không có lỗi

NSƯT Ngọc Khánh hay còn biết đến với biệt danh Khánh “kèn” từng có thời gian dài công tác tại Nhà hát Tuồng Việt Nam, tuy đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn tham gia giảng dạy tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội và biểu diễn. Với “đôi môi thần kỳ”, Khánh “kèn” đã không chỉ thổi kèn bầu trong nhạc tuồng và nhạc Cung đình Huế mà đã mạnh dạn sáng tạo, cải biên để đưa vào thổi cho các ca khúc. Người ta gọi nghệ sĩ Ngọc Khánh là “phù thủy” kèn sona (kèn bầu, kèn đám hiếu) quả không quá lời. Bởi ông đã thuyết phục cả những nhạc sĩ “khó tính” như nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo với bài “Làng quan họ quê tôi” hay nhạc sĩ Thuận Yến với bài “Miền Trung nhớ Bác”.

Chính tác giả của những ca khúc nổi tiếng này cũng phải thừa nhận cách truyền tải của Ngọc Khánh qua tiếng kèn bầu mang lại một cách thưởng thức mới lạ, hấp dẫn, cảm động cho người nghe.

Thế nhưng cũng như bao nhạc công khác, nghệ sĩ Ngọc Khánh luôn đau đáu với việc truyền nghề cho thế hệ sau. Có điều so với nhạc cụ khác thì có vẻ việc tìm truyền nhân dễ dàng hơn chứ kèn bầu - một loại kèn thổi trong đám hiếu thật khó thu hút các nghệ sĩ trẻ. Nhưng rồi sau bao nỗ lực và quyết tâm, ông đã tìm ra được truyền nhân mà người đó không ai khác chính là người con trai duy nhất của ông - nghệ sĩ Ngọc Anh.

Ngọc Anh vốn là nghệ sĩ sáo trúc, từng theo học NSƯT Tiến Vượng trong Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và đang công tác tại Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long. Ngọc Anh đã gặt hái được nhiều thành tích với sáo trúc, như: Giải Nhất cuộc thi độc tấu và hòa tấu nhạc cụ dân tộc toàn quốc năm 2008 với bài sáo “Luyện năm cung” (nhạc chèo) cùng các tác phẩm “Mùa xuân biên phòng” của NSƯT Ngọc Phan, “Tiếng gọi mùa xuân” của NSƯT Đinh Thìn; Huy chương Vàng tại Hội diễn Ca múa nhạc toàn quốc với hai tác phẩm của NSƯT Huỳnh Tú: Năm 2009 với “Mặt trời đỏ”, năm 2010 với “Rừng gọi”. Ngọc Anh (SN 1982) là một trong số các nghệ sĩ trẻ nhất được phong danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2019, khi ấy anh mới 37 tuổi.

Điều đáng quý ở Ngọc Anh là anh đã chấp nhận học kèn bầu từ lời đề nghị của người cha: “Nếu con không học kèn bầu thì chết cha cũng không mang theo được”. Thương cha, thương người nghệ sĩ cả một đời lăn lộn, đắm say với kèn bầu mà chưa thể tìm được truyền nhân, anh đã bắt tay vào học. Nhưng ban đầu, anh chỉ học với tâm lý là cho cha được vui lòng, bởi học loại kèn mà nhiều người vẫn gọi là kèn đám hiếu nên anh rất tự ti.

Nhưng sau đó, chính tiếng kèn bầu đã lay động trái tim anh để anh say sưa với nó một cách hoàn toàn tự nguyện. Rồi anh tự nghiệm ra là nhạc cụ không có lỗi, quan trọng là người nghệ sĩ chơi có hay hay không? Có đem đến cho khán giả cảm xúc hay không?

Đại gia đình nghệ nhân Ngọc Bỉnh.

Viết tiếp ước mơ của cha

Là con trai của một nghệ sĩ kèn bầu nổi tiếng, Ngọc Anh thừa nhận luôn áp lực. Đi đâu anh cũng nhận những lời đại loại như: “Con trai bố Khánh là phải thổi kèn hay”. Thế nên suốt những năm qua, anh luôn cố gắng, chăm chỉ học tập theo gương cha bởi trong lòng anh thì cha mình quá giỏi, quá đam mê và tâm huyết.

Anh bảo, ngoài hâm mộ tiếng kèn, anh còn rất ngưỡng mộ cha về phong cách sống chân chất, gần gũi, hòa đồng với mọi người. Và anh đã không phụ lòng cha, khi sau hai năm được truyền nghề, lần đầu tiên anh xuất hiện với tiếng kèn bầu là trên sân khấu thổi cho ca sĩ Ngọc Khuê thể hiện ca khúc “Giọt sương bay lên” của nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến trong chương trình Bài hát Việt. Tiếng kèn bầu của anh cũng đã “chinh phục” được nhạc sĩ Lê Minh Sơn vì thế trong những liveshow tổ chức gần đây, tác giả “Ôi quê tôi” luôn mời anh chơi kèn trong những tác phẩm được coi là “đinh” của chương trình như: “Hạn hán”, “Đá trông chồng”, “Một khúc sông Hồng”…

Trong đêm nhạc “Khúc hát phiêu ly” của nhạc sĩ Phó Đức Phương, anh cũng được mời chơi kèn bầu cho 3 ca khúc “Bài ca thần chim lạc”, “Hội thề Mê Linh”, “Ngũ hành sơn”.

Tôi đã về làng Dương Cốc (xã Đồng Quang, huyện Quốc Oai, TP Hà Nội) - quê hương của nghệ sĩ Ngọc Khánh, Ngọc Anh và cảm nhận được đó là vùng đất dưỡng của nghệ thuật. Hẳn nhiều người cũng không xa lạ với thương hiệu tuồng Dương Cốc nức tiếng xứ Đoài một thời mà cha của nghệ sĩ Ngọc Khánh là nghệ nhân Ngọc Bỉnh đã góp một phần công sức không hề nhỏ với vai trò nhạc trưởng đội tuồng làng.

Đặc biệt hơn nữa, tôi cảm nhận được tình yêu nghệ thuật luôn bỏng cháy, khát khao, được nuôi dưỡng trong gia đình dòng họ Nguyễn Ngọc nơi đây. Nghệ sĩ Ngọc Bỉnh đã ở tuổi 90 nhưng vẫn còn rất khỏe mạnh và còn đau đáu với âm nhạc dân tộc. Ông chính là cây cao bóng cả dưới mái nhà nghệ thuật để đến hôm nay các con, các cháu, dâu, rể có đến hơn 10 người theo nghệ thuật.

Riêng nghệ sĩ Ngọc Anh - người cháu đích tôn của nghệ nhân Ngọc Bỉnh - đã viết tiếp ước mơ của cha, giữ được tiếng kèn bầu truyền thống để nó thực sự có đời sống riêng trong đời sống âm nhạc hôm nay.

Vợ của Ngọc Anh cũng là nghệ sĩ trong Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long, chị là nghệ sĩ đàn tam thập lục Bích Ngọc. Vui mừng hơn nữa khi trong gia đình đã có 3 đời theo âm nhạc và mặc cho cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng nghệ sĩ Ngọc Anh động viên, khuyến khích cậu con trai mới 11 tuổi theo âm nhạc truyền thống. Bởi với “con mắt nghề” của mình, anh nhận thấy con trai có năng khiếu âm nhạc từ những năm 3 tuổi.

Gần đây con trai anh phát lộ khả năng đánh trống rất nhanh bằng cách xem các clip trên YouTube. Anh cho biết sẽ cho con theo học đánh trống một cách nghiêm túc và biết đâu trong tương lai trong bộ môn trống sẽ có một nghệ sĩ đầy tài năng gìn giữ âm nhạc dân tộc giống như ông nội anh, cha anh và anh.

Ngô Khiêm