Khi người nổi tiếng là… gián điệp (kỳ 4)

Robert Hanssen

Hanssen đã làm điệp viên hai mang trong suốt 20 năm. Bắt đầu từ năm 1985, ông đã thu thập thông tin từ các đĩa máy tính và chuyển sang cho các điệp viên Liên Xô.

Phương pháp này đã thành công một cách khó tin. FBI phải thừa nhận đã có hơn 6.000 trang thông tin mật bị tiết lộ, bao gồm hàng chục văn bản được đóng dấu “tuyệt mật”. Hanssen được chi trả một cách hậu hĩnh. Điệp viên này kiếm được 600.000 USD cho dịch vụ của mình. Ít nhất đó là những gì FBI có thể chứng minh được.

Khi trở thành một đặc vụ vào ngày 12/1/1976, Hanssen được chuyển đến văn phòng hiện trường của FBI Gary, Indiana. Năm 1978, Hanssen và gia đình chuyển đến thành phố New York làm việc tại văn phòng hiện trường ở đó. Năm sau, Hanssen được chuyển sang làm tình báo phản gián và được giao nhiệm vụ biên soạn cơ sở dữ liệu về tình báo Liên Xô cho Cục.

Năm 1979, Hanssen tiếp cận Tổng cục Tình báo Chính Liên Xô (GRU) và cung cấp dịch vụ của mình. Ông ta không bao giờ chỉ ra bất kỳ động cơ chính trị hoặc ý thức hệ nào cho hành động của mình, và chỉ thừa nhận với FBI sau khi bị bắt rằng động lực duy nhất của mình là lợi nhuận.

Trong chu kỳ gián điệp đầu tiên của mình, Hanssen đã cung cấp một lượng thông tin đáng kể cho GRU, bao gồm các chi tiết về các hoạt động gây rối của FBI và danh sách các điệp viên tình báo Liên Xô bị nghi ngờ. Rò rỉ quan trọng nhất của anh ta là sự phản bội của Dmitri Polyakov, một người cung cấp thông tin của CIA, người đã truyền một lượng thông tin khổng lồ cho tình báo Mỹ trong khi vươn lên cấp bậc Tướng quân đội Liên Xô.

Năm 1981, Hanssen được chuyển đến trụ sở FBI ở Washington, D.C. và chuyển đến ngoại ô Vienna, Virginia. Công việc mới trong văn phòng ngân sách của FBI đã cho phép Hanssen truy cập vào thông tin liên quan đến nhiều hoạt động khác nhau của FBI. Điều này bao gồm tất cả các hoạt động của FBI liên quan đến nghe lén và giám sát điện tử, là trách nhiệm của Hanssen.

Ba năm sau, Hanssen chuyển đến đơn vị phân tích Liên Xô của FBI, chịu trách nhiệm nghiên cứu, xác định và bắt giữ các điệp viên và các nhà hoạt động tình báo của Liên Xô tại Mỹ. Bộ phận của Hanssen chịu trách nhiệm đánh giá các đặc vụ Liên Xô, những người tình nguyện cung cấp thông tin tình báo để xác định xem họ có phải là điệp viên nhị trùng hay không.

Năm 1985, Hanssen một lần nữa được chuyển đến văn phòng thực địa của FBI ở New York, nơi ông ta tiếp tục làm việc trong tình báo chống lại Liên Xô. Sau khi chuyển nhượng, Hanssen lại tiếp tục sự nghiệp gián điệp.

Ngày 1/10/1985, Hanssen đã gửi một lá thư nặc danh đến KGB cung cấp dịch vụ của mình và yêu cầu 100.000 đô la tiền mặt. Trong thư, điệp viên này đưa ra tên của ba đặc vụ KGB đang bí mật làm việc cho FBI: Boris Yuzhin, Valery Martynov và Sergei Motorin.

Mặc dù Hanssen không biết về điều đó, cả ba đặc vụ đã được Ames tiếp xúc vào đầu năm đó. Martynov, Motorin và Yuzhin bị triệu hồi về Moscow, nơi họ bị bắt, buộc tội, xét xử và bị kết tội gián điệp chống lại Liên Xô. Martynov và Motorin bị kết án tử hình và bị xử tử. Yuzhin đã bị cầm tù trong sáu năm trước khi được thả ra theo lệnh ân xá, sau đó di cư đến Mỹ. Vì FBI đổ lỗi cho Ames về vụ rò rỉ, Hanssen không bị nghi ngờ cũng không bị điều tra.

Năm 1987, Hanssen được giao nhiệm vụ thực hiện một nghiên cứu về tất cả các vụ xâm nhập vào FBI để tìm ra người đàn ông đã phản bội Martynov và Motorin; điều này có nghĩa là ông ta đang… tìm kiếm chính mình.

Hanssen khôn khéo không tiết lộ bản thân, nhưng lại lật lại toàn bộ nghiên cứu, bao gồm cả danh sách tất cả những điệp viên FBI làm việc cho KGB vào năm 1988. Năm 1989, Hanssen đã thỏa hiệp với cuộc điều tra của FBI về Felix Bloch, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, người đã bị nghi ngờ là gián điệp. Hanssen cảnh báo KGB rằng Bloch đang bị điều tra, khiến KGB đột ngột ngừng liên lạc với Bloch.

FBI không thể đưa ra bất kỳ bằng chứng chắc chắn nào, và kết quả là, Bloch không bao giờ bị buộc tội, mặc dù Bộ Ngoại giao Mỹ sau đó đã chấm dứt việc làm của mình và từ chối lương hưu. Thất bại của cuộc điều tra Bloch và cuộc điều tra của FBI về cách KGB phát hiện ra họ đang điều tra Bloch đã điều khiển cuộc săn lùng và cuối cùng dẫn đến việc bắt giữ Hanssen. Cuối cùng, điệp viên này đã bị bắt trong quá trình chuyển giao tài liệu vào tháng 2/2001.

Hanssen sống một cuộc đời hoàn toàn hai mặt. Vợ của ông hoàn toàn không hay biết chồng mình là một điệp viên. Thậm chí, trong một cuộc kiểm tra, người vợ còn làm chứng rằng, Hanssen đã nói với mình rằng ông đang lừa đảo người Nga.

(Còn tiếp)