Khơi dậy đam mê sáng tạo kỹ thuật trong thanh thiếu niên, nhi đồng

Các tác giả đoạt giải Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 18 nhận Bằng khen của Ban Tổ chức. Ảnh: BL

Nhiều đề tài có tính ứng dụng thực tiễn cao

Hội đồng giải thưởng vừa lựa chọn và trao 106 giải Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 18 nhằm khuyến khích tài năng khoa học trẻ tuổi, hướng tới đào tạo và nuôi dưỡng các nhà sáng chế tương lai.

Đây là giải thưởng dành cho thanh thiếu niên từ 6 đến 18 tuổi trong cả nước, tiêu chí đề tài được trao dựa trên tính mới, sáng tạo và khả năng áp dụng rộng rãi. Từ 832 đề tài tham dự, Hội đồng giải thưởng lựa chọn 106 giải, trong đó trao 1 giải đặc biệt, 5 giải nhất, 10 giải nhì, 30 giải ba và 60 giải khuyến khích. Ngoài phần thưởng tiền mặt, các tác giả đoạt giải được tặng bằng khen của Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (Vifotec).

Giải đặc biệt thuộc về Mô hình thiết bị ứng dụng sóng siêu âm để cô đặc mật ong và nước mắm ở nhiệt độ thấp của nhóm học sinh Vũ Việt Nguyên (THCS Dịch Vọng), Đặng Chí Bằng (THCS Lê Quý Đôn), Vũ Khánh Uyên (THCS Nghĩa Tân, Cầu Giấy), Hoàng Khánh An (THCS Ngô Sĩ Liên, Hoàn Kiếm) và Lã Nguyệt An (THPT chuyên Hà Nội Amsterdam).

Mô hình thiết bị được chế tạo và lắp ráp gọn, đơn giản dễ vận hành, phù hợp với nhiều mô hình sản xuất, năng suất tách nước cao, có thể gia nhiệt để tăng hiệu quả tách ẩm. Việc chỉ sử dụng đầu siêu âm và gia nhiệt gián tiếp ở nhiệt độ thấp giúp đảm bảo chất lượng, không làm thay đổi màu sắc, không biến đổi hoặc mất đi các chất có trong sản phẩm. Mô hình cũng có thể áp dụng ở quy mô công nghiệp nhằm gia tăng giá trị của mật ong, nước mắm - mặt hàng nông thủy sản đặc trưng của Việt Nam.

5 đề tài được trao giải nhất được nhận bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng huy hiệu tuổi trẻ sáng tạo. Trong đó có thể kể đến mô hình bè lọc nước bằng công nghệ sinh học của nhóm tác giả Lê Huyền Trang, Nguyễn Thùy Linh, Hà Nguyễn Gia Bảo, Nguyễn Hải Anh (THPT Hoằng Hóa 4) và Trịnh Nguyên Thành (THPT Lương Đắc Bằng), tỉnh Thanh Hóa.

Đây là mô hình bè nổi hình lục giác trồng cây thủy sinh làm từ chai nhựa tái chế góp phần lọc nước ô nhiễm tại các con sông. Nhóm đã tận dụng những chai nhựa tái chế để tạo thành chiếc bè hình lục giác nổi trên sông. Những chiếc bè hình lục giác này được trồng các loại cây thủy sinh (thủy trúc, rau muống, cỏ nến, lục bình...). Thông qua các bộ rễ, cây sẽ lọc nước liên tục, góp phần cải thiện nguồn nước. Bên cạnh đó, nhóm còn tích hợp hệ thống pin năng lượng mặt trời để bổ sung một số tính năng như hệ thống máy bơm để lọc nước qua các tầng lọc cát, sỏi, than hoạt tính, máy bơm sục khí hay hệ thống chân vịt từ xa, loa âm thanh.

Hay đề tài chế tạo đồng phục học sinh tích hợp phao cứu sinh tự động nhằm giảm thiểu tai nạn đuối nước của nhóm tác giả Nguyễn Đức Minh, Hoàng Thu Trang, Vương Hoàng Toàn, Nguyễn Ngọc Khánh Huyền, Đỗ Thị Phương (THPT Lương Đắc Bằng, Thanh Hóa).

Ở đề tài này, khăn quàng đỏ và áo sơ mi được dán thêm phần nhám gai hoặc khuy cài bấm để kết nối và cố định phao cứu sinh với khăn quàng. Phao cứu sinh được gấp nhỏ gọn và dán dính cố định vào khăn quàng nhờ miếng dán hoặc khuy cài. Bên trong phao cứu sinh là hỗn hợp 2 hóa chất C6H8O7 và NaHCO3 với khối lượng phù hợp và chất xúc tác là nước H2O. Khi cần sử dụng, người dùng tháo để nước trộn với 2 hóa chất trên sẽ tạo ra lượng khí CO2 thích hợp để làm căng túi phao.

Một tích hợp phao cứu sinh khác được gắn với áo ngực và dây lưng dành cho nữ sinh. Theo đó, túi phao cứu sinh được dán và kết nối với áo ngực bằng miếng dán hoặc khuy cài. Để bơm khí cho túi phao cứu sinh ở áo ngực, tác giả tích hợp bình khí nén CO2. Khi sử dụng sẽ giật dây làm mở kíp bình khí nén, giải phóng khí CO2 và làm phao cứu sinh được bơm đầy. Nhóm tác giả cũng tích hợp phao cứu sinh ở dây lưng bằng việc gắn khí nén CO2. Khi sử dụng sẽ gạt kíp làm giải phóng khí CO2 và căng túi phao.

Nhiều đề tài khác cũng được trao giải như Ứng dụng thiết bị hiện đại để mô phỏng quá trình thụ phấn, thụ tinh ở thực vật có hoa phục vụ giáo dục và nghiên cứu công nghệ sinh học, của nhóm học sinh đến từ Hà Nội gồm Lê Chí Mạnh, Nguyễn Gia Khánh (THPT chuyên Hà Nội Amsterdam), Nguyễn Nam Khánh (THCS Trưng Vương), Khuất Quang Nhật (THCS Đống Đa), Nguyễn Trọng Nghĩa (THCS Nguyễn Trường Tộ). Đề tài Ứng dụng tích phân trong cuộc sống của nhóm học sinh từ THPT chuyên Lào Cai, tỉnh Lào Cai, hay Sản phẩm trò chơi giải cứu thú cưng của nhóm học sinh trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai và Trường Tiểu học Lê Văn Tám, Hải Phòng.

Vinh dự và tự hào khi được nhận giải thưởng Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 18, nhiều em học sinh đến từ các trường khác nhau cho biết, để có được những giải pháp hoàn chỉnh tham dự cuộc thi, phải kể đến công sức của các thầy giáo, cô giáo hướng dẫn và sự giúp đỡ tạo điều kiện của nhà trường. Chính các thầy cô là người lắng nghe, nắm bắt ý tưởng của các em học sinh ngay từ đầu; từ đó hướng dẫn các em tìm tài liệu tham khảo, lên thiết kế mô hình và thực hiện hoàn chỉnh. Qua đó, cả cô và trò đều có cơ hội trải nghiệm phương pháp giáo dục STEM, vận dụng lý thuyết khoa học vào thực tiễn cuộc sống; đào tạo rèn luyện thế hệ trẻ năng lực sáng tạo và có tư duy phản biện, độc lập trong khoa học.

Bên cạnh sự nỗ lực của các thầy cô và học sinh phải kể đến sự quan tâm tạo điều kiện của Ban giám hiệu các trường và sự ủng hộ của gia đình cả về vật chất và tinh thần giúp các em có thêm động lực để say mê nghiên cứu và sáng tạo thành công.

Tạo điều kiện để các em có không gian sáng tạo, triển khai ý tưởng

TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Quỹ Vifotec, Trưởng ban Chỉ đạo Cuộc thi cho biết: Hàng năm, Quỹ Vifotec thành lập đoàn cho các em và các công trình sáng tạo xuất sắc đại diện cho Việt Nam tham gia Triển lãm quốc tế dành cho các nhà sáng tạo trẻ tại các nước như : Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái lan, Malaysia... đoạt nhiều Huy chương Vàng, Bạc, Đồng.... mang vinh quang về cho đất nước.

Cuộc thi lần thứ 18 năm nay đặc biệt có 832 đề tài, mô hình trong cả nước gửi về dự thi. Điều đó chứng tỏ Ban Tổ chức Cuộc thi ở các địa phương đã chú trọng công tác tuyên truyền, phát triển các tài năng sáng tạo trẻ và cũng chính là sự nỗ lực và cố gắng rất đáng trân quý của các em.

Các tài năng sáng tạo trẻ là chủ nhân của 106 đề tài đoạt giải tại Cuộc thi năm nay đến từ 57 tỉnh, thành phố trong cả nước đã hội tụ về đây dự Lễ tổng kết và trao giải. Nhiều sản phẩm dự thi của các em đã được hiện thực hóa trong cuộc sống.

Thông qua những Cuộc thi này đã khơi dậy niềm đam mê, sáng tạo khoa học công nghệ đối với thế hệ trẻ trên cả nước, giúp các em nuôi dưỡng và thắp sáng ngọn lửa đam mê, sáng tạo công nghệ để trở thành những nhà khoa học, chủ các doanh nghiệp trong tương lai.

Chia sẻ về cuộc thi, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Nguyễn Anh Tuấn cho hay, các sản phẩm được giải thể hiện được ý tưởng sáng tạo, trình độ kỹ thuật, công nghệ tốt, sau khi hoàn thiện có thể ứng dụng vào thực tiễn đời sống cũng như phục vụ học tập, sinh hoạt, như: Sản phẩm ứng dụng thiết bị hiện đại để mô phỏng quá trình thụ phấn, thụ tinh ở thực vật có hoa; phòng học thông minh, sử dụng công nghệ thực tế ảo; mô hình thiết bị ứng dụng sóng siêu âm để cô đặc mật ong và nước mắm ở nhiệt độ thấp…

Tuy nhiên, để có thể phát huy hết tiềm năng, thế mạnh của học sinh, các cấp, ngành của thành phố cần quan tâm mở thêm nhiều không gian sáng tạo, giúp các em triển khai ý tưởng của mình.

Theo Nhà giáo Nguyễn Thị Tuyết Minh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoàng Mai (quận Hoàng Mai), Cuộc thi đã giúp các em học sinh có nhiều cơ hội để tưởng tượng, để ước mơ. Sản phẩm của các em, tuy không thể hiện yêu cầu quá cao về công nghệ và kỹ thuật nhưng vấn đề ý tưởng luôn được nâng lên hàng đầu…

Có thể khẳng định, kết quả Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh lần thứ 18 tiếp tục minh chứng tuổi nhỏ song sức sáng tạo và niềm đam mê khoa học “không nhỏ” của các em học sinh trên khắp mọi miền Tổ quốc. Thành công bước đầu từ Cuộc thi sẽ là dấu mốc quan trọng để các em có thêm nhiều động lực tham gia nghiên cứu khoa học, kỹ thuật và công nghệ trong tương lai, góp phần xây dựng quê hương, đất nước./.

Bích Liên