Không ai chịu trách nhiệm về chất lượng sách giáo khoa

Nhiều ý kiến cho rằng, sách giáo khoa đang nặng về kiến thức mang tính bác học mà thiếu tính phổ thông

Tiếp tục phiên họp thứ hai mươi, chiều ngày 15/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến vào báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm chất lượng và chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông (GDPT).

Kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ

Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội Đào Trọng Thi, Trưởng đoàn giám sát cho biết, công tác quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục phổ thông còn chậm, chưa theo kịp yêu cầu ngày càng cao và sự đổi thay của cuộc sống. Vẫn còn có sự chồng chéo về trách nhiệm quản lý giữa các Bộ: GD&ĐT; KH&ĐT; LĐ,TB&XH, dẫn đến sự thiếu thống nhất và quản lý lỏng lẻo, sơ hở.

Liên quan đến việc tổ chức biên soạn chương trình, sách giáo khoa GDPT, Đoàn giám sát đánh giá chung là đúng quy định, có sự tham khảo kinh nghiệm một số nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Tuy vậy, quy trình biên soạn ở một số khâu vẫn còn thiếu khoa học, thiếu đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, hoạt động thường xuyên trong lĩnh vực phát triển chương trình GDPT. Nhìn chung, chương trình, sách giáo khoa phổ thông về cơ bản đã thể hiện được quan điểm, đường lối đổi mới giáo dục nhưng mới thiên về trang bị kiến thức mà chưa chú trọng đúng mức việc rèn luyện tư duy sáng tạo và năng lực tự học cũng như giáo dục kỹ năng, nhất là kỹ năng sống và đạo đức học sinh.

Chưa thấy rõ trách nhiệm của ai

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ Phan Xuân Dũng, báo cáo liên quan đến 3 vấn đề gồm “chất lượng”, “chương trình”, và “sách giáo khoa”. Thế nhưng, 3 vấn đề trên chưa trả lời được vấn đề cốt lõi. Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật Phan Trung Lý cũng băn khoăn: “Ngoài việc đánh giá nhận xét rất rõ ràng như: Việc đánh giá phân ban thất bại thì chương trình sách giáo khoa có thành công không? Chất lượng giáo dục ra sao? Chương trình giáo dục ra sao, đã đạt chưa? Có phải chúng ta đang làm ngược khi viết sách giáo khoa trước rồi làm chương trình sau? Nếu làm không được thì sắp tới phải sửa thế nào?”.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách Phùng Quốc Hiển thì cho rằng, sách giáo khoa đang thiếu hơi thở thời đại, hơi thở thực tiễn. “Sách giáo khoa đang nặng về kiến thức mang tính bác học mà thiếu tính phổ thông. Điều đó giải thích vì sao học sinh lại chán lịch sử như vậy. Nó chính là nguyên nhân gây áp lực cho học sinh và giáo viên, dẫn đến lúng túng. Quan trọng là ngành giáo dục phải vì lợi ích của người dân mà thắng lợi ích của ngành”, ông Hiển nói.

Đề cập đến câu chuyện trách nhiệm, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc nêu quan điểm: “Báo cáo giám sát chưa thấy rõ trách nhiệm của ai trong những hạn chế, yếu kém trong việc biên soạn sách giáo khoa, chưa đánh giá về chất lượng giáo vụ phục vụ cho sách giáo khoa, chưa đánh giá về mạng lưới các trường phổ thông khi có tình trạng “thiếu học sinh, thừa giáo viên, trường học”. Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu chỉ rõ: “Trách nhiệm của Chính phủ ra sao, Bộ Tài chính thế nào, chính quyền địa phương như thế nào, trách nhiệm của Bộ GD&ĐT ra sao, Báo cáo giám sát đang thiếu những địa chỉ cụ thể”.

Chưa cân đối giữa dạy chữ và dạy người

Theo Báo cáo giám sát, chương trình, sách giáo khoa được biên soạn còn chưa cân đối giữa "dạy chữ" với "dạy người", giữa lý thuyết và thực hành, giữa dung lượng kiến thức, kỹ năng và thời lượng thực hiện của một số môn học. Một số nội dung trong chương trình, sách giáo khoa chưa thực sự cơ bản, khối lượng kiến thức nhiều, dẫn đến "quá tải". Nhiều nội dung trong một số môn học yêu cầu cao hơn khả năng tiếp thu trung bình của học sinh, nhất là đối với học sinh dân tộc thiểu số và học sinh ở các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Thái Linh