Không còn '2 trong 1', đề thi THPT quốc gia sẽ ra sao ?

Thí sinh dự thi THPT quốc gia 2018 tại TX.Đồng Xoài (tỉnh Bình Phước) - Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Cần khẳng định rõ về mục tiêu của kỳ thi

GS Phạm Tất Dong, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khuyến học VN, cho biết ông thấy mừng khi ông Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, phát biểu rằng năm nay kỳ thi THPT quốc gia sẽ trở về đúng bản chất của nó, nghĩa là không chú trọng phục vụ mục tiêu “2 trong 1” nữa mà chủ yếu để đánh giá chất lượng phổ thông, đề thi vì thế sẽ bám sát với nội dung giáo dục phổ thông để đánh giá 12 năm học tập của học sinh.

Tuy nhiên, GS Dong cho rằng, phát biểu đó của Bộ trưởng cần phải cụ thể hóa bằng việc công bố đề thi minh họa và cách thức tổ chức thi để các nhà trường và giáo viên được biết kỳ thi này có phải là "2 trong 1" nữa không, chứ hiện nay ông vẫn thấy các phát biểu tỏ ra không rõ về mục tiêu của kỳ thi này.

Cùng quan điểm, bà Ngô Thị Minh, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh niên - Thiếu niên - Nhi đồng của Quốc hội, cho rằng kết quả giám sát cho thấy kỳ thi bị chi phối bởi mục tiêu "2 trong 1". Do vậy, một số khâu trong quy trình thi được thực hiện chưa phù hợp (giao việc tổ chức coi thi, chấm thi cho địa phương chỉ phù hợp với thi tốt nghiệp); việc dư luận xã hội băn khoăn nên hay không nên tổ chức kỳ thi để công nhận tốt nghiệp xuất phát từ nguyên nhân do mục tiêu không rõ ràng này.

Theo nhà giáo Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch Trường Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội), việc quay về mục tiêu chính là đánh giá chất lượng phổ thông là hoàn toàn đúng với nhiệm vụ chính trị của kỳ thi này là xét tốt nghiệp. Luật Giáo dục hiện hành cũng chỉ quy định tổ chức thi để công nhận tốt nghiệp chứ không quy định thi để tuyển sinh ĐH. Do vậy, ông Hòa đề nghị đề thi cần bám sát mục tiêu này.

Ông Hòa cũng đề nghị đề thi không cần thiết phải “ôm đồm” nội dung, kiến thức của lớp 10, lớp 11 như dự kiến của Bộ GD-ĐT trước đây vì chúng ta vẫn kết hợp đánh giá cuối cấp với đánh giá quá trình. Việc thêm vài chục phần trăm nội dung của lớp 10, lớp 11 không giúp ích gì cho việc dạy học mà chỉ làm khổ học sinh và giáo viên khi dồn sức ôn thi quá nhiều.

Học sinh trung bình phải đạt điểm trung bình

Theo ông Vũ Khắc Ngọc, giáo viên luyện thi ở Hà Nội, một đề thi phân hóa tốt phải là đề thi mà kết quả làm bài của thí sinh phản ánh chính xác năng lực học tập của thí sinh. Em nào học yếu thì 3 - 4 điểm, trung bình thì 5 - 6 điểm, khá thì 7 - 8 điểm, giỏi thì 8 - 9 điểm. Riêng em nào học xuất sắc lắm mới được 9 - 10 điểm (tất nhiên đã tính tới cả khả năng chọn đáp án theo cảm tính). Nhìn vào đề thi năm 2018, có thể thấy 20% câu cuối cùng thực sự quá khó đến mức đánh đố. Do vậy, ông Ngọc kiến nghị Bộ cần giảm bớt số lượng câu hỏi quá khó, chỉ dành 10% đề thi cho việc phân hóa học sinh 9 - 10 điểm.

Một chuyên gia về khảo thí từng công tác tại Hà Nội cho rằng, mục tiêu thế nào sẽ quyết định cách thức ra đề thế đó. Nghĩa là vẫn phải căn cứ trên khoa học đo lường giáo dục trong ra đề, nhưng cũng phải dựa vào kinh nghiệm, làm sao để người kém nhất vẫn làm được một số ý. Nếu để quá nhiều điểm 0, hoặc quá nhiều điểm 10, đều không hay.

Về nguyên tắc ra đề thi nói chung, PGS Nguyễn Phương Nga, Giám đốc Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục, Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ VN, khẳng định: Để ra được một đề tốt, nhóm ra đề cần phải xây dựng được bảng ma trận cấu trúc đề thi làm sao đánh giá được kiến thức kỹ năng cơ bản nhất mà cấp học yêu cầu, muốn như thế họ phải bám vào kiến thức kỹ năng cốt lõi. Nội dung các câu hỏi thi phải nằm trong chương trình học của học sinh. Đề thi phải có độ phân hóa, các ý phải có độ khó tăng dần lên, phân loại được học sinh. Nhưng yêu cầu đầu tiên là học sinh trung bình phải đạt điểm trung bình.

Tuệ Nguyễn