Không thể xem thường

Một đoạn đường thường xảy ra TNGT đặc biệt nghiêm trọng đối với xe tải, xe khách trên đèo Lò Xo thuộc địa phận huyên Đăk Gley, tỉnh Kon Tum. Ảnh: Thanh Tùng.

Trong vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng tại Lào Cai ngày 15/9, lái xe bồn chở xi măng đã điều khiển xe chạy với tốc độ kinh hoàng - 109 km vào thời điểm va chạm với xe khách 16 chỗ.

Diễn biến hiện trường và nhận định của cơ quan chức năng cho thấy, vào thời diểm nói trên lái xe Lò A Liều (33 tuổi, trú ở xã Bản Xèo, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai) điều khiển xe bồn BKS 24C 063.76 chở xi măng từ Lai Châu về Tam Đường. Đến vị trí km 57 Quốc lộ 4D qua thị trấn Tam Đường, chiếc xe bị mất phanh, va chạm rất mạnh vào xe khách BKS 25B 000.88 do Nguyễn Văn Hảo (39 tuổi, trú ở xã Hồng Thu, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu) điều khiển, chở trên xe 14 người.

Cú va chạm bất ngờ ở tốc độ cao (vượt rất nhiều lần tốc độ cho phép đối với xe tải trên 3,5 tấn khi lưu thông qua thị trấn và khu vực dân cư) đã khiến cả 2 xe cùng văng xuống dòng suối nhiều đá tảng, biến dạng hoàn toàn.

Con số 13 người tử vong tại chỗ, 3 người bị thương của vụ tai nạn, đã vượt quá sức tưởng tượng của bất cứ ai về thực trạng an toàn giao thông đang nhức nhối hàng ngày, hàng giờ trong đời sống xã hội.

Vụ TNGT ở Tam Đường ngày 15/9/2018 cũng khiến nhiều người không khỏi rùng mình khi nhớ đến vụ TNGT vô cùng thảm khốc cướp đi sinh mạng của 31 hành khách là cựu chiến binh phường Kim Liên (Hà Nội) trong hành trình về thăm lại chiến trường xưa vào sáng 21/4/2005 ở đèo Lo Xo qua địa bàn huyện Đắkgley, tỉnh Kon Tum.

Khoảng 7h30 sáng 21/4, xe khách BKS 29M 64.72 lưu thông từ Khâm Đức (Quảng Nam) đến Kon Tum, đã lao xuống vực sâu hơn 70 m. Vết phanh dài gần 100 m trên nền đường bê tông cùng với nhiều cọc tiêu, biển báo bị gãy đổ, cho thấy trước khi lao xuống vực sâu, chiếc xe đổ dốc với tốc độ rất cao.

Cơ quan chức năng ghi nhận hệ thống phanh của xe khách BKS 29M 64.72 chở cựu chiến binh phường Kim Liên đã mất khả năng đàn hồi, dẫn đến giảm tác dụng khi lái xe bất ngờ gặp tình huống buộc phải phanh gấp.

Vụ TNGT cướp đi sinh mạng của 13 người ở Tam Đường (Lai Châu) cùng được ghi nhận ban đầu là do xe bồn chở xi măng “mất phanh” dẫn đến “mất lái”, va vào xe khách 16 chỗ lưu thông cùng chiều.

Có thể nói, cụm từ “mất phanh”, “mất lái”, được lặp đi lặp lại, trở nên quen thuộc sau các vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng do xe tải, xe khách gây ra trong nhiều năm nay, là minh chứng rất rõ ràng của về ý thức, nhận thức của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông.

Tất cả xe khách, xe tải đều là xe số sàn. Khi điều khiển phương tiện lên hoặc xuống dốc, lái xe phải tuân thủ nguyên lý vận hành số phù hợp đối với độ dốc của đoạn đường mà xe di chuyển nhằm ổn định lực kéo – đẩy của động cơ – đặc biệt là đảm bảo an toàn cao khi đổ dốc.

Thông thường, xe leo dốc bằng số nào thì xuống dốc cũng sử dụng số đó, tránh quá tải cho hệ thống phanh. Tuy nhiên trên thực tế, rất nhiều lái xe đã bất chấp nguyên lý này. Nhiều lái xe tải, xe khách vẫn sử dụng số lớn dùng cho chạy đường trường để đổ dốc trên các đoạn đường đèo nguy hiểm. Quá trình đổ dốc bằng số lớn buộc lái xe phải liên tục sử dụng phanh (rà phanh) dẫn đến hệ thống phanh bị giảm ma sát, mất khả năng chịu lực, là nguyên nhân gây ra tai nạn thảm khốc.

Ý thức, nhận thức kém của lái xe còn thể hiện ở tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, thậm chí vượt ở những cung đường nhỏ hẹp, quanh co, khuất tầm nhìn - đặc biệt là vượt ở các đoạn đường đèo dốc, cầu cống.

Liên quan đến tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu để rút ngắn thời gian, tranh giành khách của các xe khách, không thể không nhắc đến một hiện tượng đang bị xã hội lên án, pháp luật nghiêm trị, là tình trạng ném đá vào xe khách đang lưu thông. Tình trạng ném đá xe khách xuất hiện ở nhiều nơi nhưng khá phổ biến ở các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ qua địa bàn miền núi.

Điều này có nguyên nhân từ việc các xe khách trên 30 chỗ ngồi, xe khách giường nằm phóng bạt mạng, dàn hàng ngang, lấn đường nhau trên những tuyến đường qua các thị trấn, thị tứ miền núi, bất chấp tính mạng người đi đường.

Điển hình của các tuyến đường miền núi nguy hiểm do xe khách phóng bạt mạng, dàn hàng ngang lấn đường, giành khách có thể kể đến là đường Hồ Chí Minh qua huyện Ngọc Hồi, Đăkgley (Kon Tum), Phước Sơn, Nam Giang (Quảng Nam). Nằm giữa 2 tỉnh Kon Tum, Quảng Nam đèo Lò Xo dài hơn 20 km, thường trực nguy cơ xảy ra TNGT đặc biệt nghiêm trọng do xe tải, xe khách phóng nhanh, mất phanh, mất lái.

TNGT từ ý thức và nhận thức kém của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đã và đang trở thành vấn nạn bức bối, thường nhật, là nỗi ám ảnh kinh hoàng trong đời sống xã hội. Đa phần các vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng và cực kỳ thảm khốc, đều có nguyên nhân từ ý thức chủ quan của người điều khiển phương tiện như xe tải, xe khách.

Không khó để bắt gặp những hình ảnh, clip được chia sẻ trên mạng xã hội như lái xe khách vừa lái xe vừa bưng tô mỳ tôm để ăn, lái xe khách điều khiển vô lăng bằng chân, xe tải, xe container tung hoành như chỗ không người ở các tuyến đô thị đông dân cư.

Những ngày đầu tháng 9/2018, tuyến đường Ngô Quyền của TP Đà Nẵng xảy ra 2 vụ TNGT làm chết 2 người do xe container phóng nhanh, vượt ẩu, đã buộc người đứng đầu thành phố này phải tổ chức cuộc họp khẩn với ban - ngành chức năng để chấn chỉnh.

Mọi quốc gia trên thế giới đều không khắt khe, buộc lái xe nói chung và lái xe tải khách nói riêng phải có bằng đại học tuy nhiên không thể không đòi hỏi người cầm tay lái nắm giữ sinh mạng cùng lúc hàng chục người, cần thường trực ý thức cao nhất về trách nhiệm công dân, trách nhiệm với cộng đồng.

Cơ quan quản lý cũng không thể lơ là trong giáo dục, nâng cao nhận thức của lái xe tải, xe khách, bởi bất cứ phương tiện giám sát hiện đại nào cũng khó thay thế được ý thức và nhận thức của người điều khiển phương tiện.

Dương Thanh Tùng