Khu rừng mang tên Bác Hồ giữa lòng phố thị

Bia xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh “Rừng cây Bác Hồ”. Ảnh: Lâm Đăng Khoa

Theo tài liệu “Quảng Nam xã chí” lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, các tộc họ ở xã Tam Thanh, xã Tam Phú thuộc thành phố Tam Kỳ có gốc từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh vào khai hoang lập nghiệp từ cuối thế kỷ XVII và dần hình thành nên những làng xã với cộng đồng dân cư đông đúc. Khi đến định cư, theo tập quán, tín ngưỡng địa phương, họ đã chọn một khu rừng nguyên sinh lập nên một số miếu thờ như: Miếu Ông, Miếu Trũng, Miếu Thành hoàng..., lâu dần, người dân thường gọi khu rừng này là Rừng Miếu.

Do địa thế, Rừng Miếu là khu vực có tầm chiến lược quan trọng của lực lượng cách mạng trong suốt quá trình kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Nơi đây đã diễn ra nhiều sự kiện lịch sử đáng ghi nhớ của các xã vùng Đông Tam Kỳ nói riêng và của Tam Kỳ nói chung; là chứng nhân của biết bao thăng trầm lịch sử trong quá trình đấu tranh cách mạng của quân và dân Tam Kỳ.

Cuốn “Lịch sử đấu tranh cách mạng xã Tam Thanh, xã Tam Phú, phường An Phú (1930-1975)” (Nhà xuất bản Đà Nẵng - 2019) có ghi rõ: Trước năm 1930, Rừng Miếu là địa điểm tập hợp, phát động các phong trào đấu tranh của nhân dân, tiêu biểu là Nghĩa hội Quảng Nam năm 1885. Đến những năm đầu thế kỷ XX, tại Rừng Miếu, nhân dân các xã vùng Đông Tam Kỳ (Tam Thanh, Tam Phú) đã tập trung ồ ạt xuống đường cùng với nhân dân Quảng Nam hưởng ứng mạnh mẽ phong trào chống sưu thuế nặng, tiến về bao vây phủ đường Tam Kỳ vào tối ngày 30-3-1908. Đến năm 1916, trong cuộc Khởi nghĩa Việt Nam quang phục hội ở Tam Kỳ, Rừng Miếu là nơi người dân yêu nước thuộc các xã lân cận hội quân kéo về bao vây phủ đường Tam Kỳ...

Ngày 19-5-1949, nhân kỷ niệm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ủy ban kháng chiến và Mặt trận Việt Minh vùng Đông Tam Kỳ - Tam Thanh tổ chức một cuộc mít tinh với hơn một nghìn người tham dự. Tại cuộc mít tinh này, theo nguyện vọng và tình cảm của người dân đối với Bác Hồ kính yêu, chính quyền đã quyết định chính thức lấy tên khu rừng này là “Rừng cây Bác Hồ”... Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, nhiều đợt tấn công của lực lượng cách mạng ở Tam Kỳ đã dựa vào địa hình hiểm trở của "Rừng cây Bác Hồ", liên tục làm cho địch bị nhiều tổn thất lớn trong các cuộc càn quét. Tiêu biểu như ngày 13-12-1966, các đơn vị bộ đội địa phương đã chọn “Rừng cây Bác Hồ” là nơi tập hợp, bất ngờ tấn công tiêu diệt Tiểu đoàn 3, thuộc Trung đoàn 6, Sư đoàn 2 của chính quyền Sài Gòn đóng tại đồn núi Cấm, Tam Kỳ, làm cho địch hoang mang và run sợ...

Năm tháng qua đi, hiện nay, “Rừng cây Bác Hồ” vẫn còn vị trí, dấu tích của những căn hầm bí mật, địa điểm kết nạp đảng viên trong khu rừng dựa vào những cây cổ thụ xanh tươi. Ông Huỳnh Tấn Lộc, Khối phố trưởng khối phố Phú Phong, phường An Phú chia sẻ: “Hiện nay, khu rừng là tài sản quý giá đối với người dân thành phố Tam Kỳ nói chung và phường An Phú nói riêng. Cứ đến dịp Tết trồng cây, nhân dân trong vùng lại tổ chức phát động trồng cây như một cách thể hiện tình cảm đối với Bác Hồ và các bậc cha ông đã cống hiến hy sinh vì sự nghiệp thống nhất đất nước. Hiện nay, có 67 hộ với khoảng 200 nhân khẩu sinh sống làm ăn dưới tán rừng, họ luôn có ý thức bảo vệ, gìn giữ, chính vì thế, diện tích rừng đến nay hầu như vẫn còn nguyên vẹn. Nơi đây thường được các hội, đoàn thể của phường An Phú và thành phố Tam Kỳ chọn để tổ chức các hoạt động cộng đồng ý nghĩa”.

Ông Nguyễn Ngọc Chuyển, Bí thư, Chủ tịch HĐND xã An Phú, thành phố Tam Kỳ cho biết: “Năm 2011, "Rừng cây Bác Hồ" được UBND tỉnh Quảng Nam xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích đang được chính quyền các cấp quan tâm. UBND xã An Phú và UBND thành phố Tam Kỳ đang quy hoạch tổng thể khu di tích, với việc xây dựng nhà lưu niệm, phục dựng lại các điểm từng là nơi kết nạp đảng viên, nơi tổ chức mít tinh, một số căn hầm bí mật, trồng thêm các loại cây... để phục vụ tốt hơn người dân và du khách đến tham quan Khu di tích. Người dân nơi đây ai cũng tự hào vì quê hương mình có một khu rừng vinh dự mang tên Bác Hồ”.

Còn theo anh Nguyễn Thanh Cung, Bí thư Thành đoàn Tam Kỳ, thì khu "Rừng cây Bác Hồ" còn là “một địa chỉ đỏ”, nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ của thành phố. Hàng năm, vào dịp kỷ niệm Ngày sinh nhật Bác (19-5) hay ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26-3), các trường học trên địa bàn phường An Phú và khu vực phía Đông thành phố Tam Kỳ thường đến đây tổ chức Đại hội cháu ngoan Bác Hồ, tuyên dương những học sinh có thành tích học tập xuất sắc và tổ chức thi cắm trại...

Về Quảng Nam, đến thăm thành phố Tam Kỳ, du khách có thể dễ dàng đi tới di tích này từ nhiều hướng khác nhau, tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp nguyên sơ, huyền bí của một khu rừng nguyên sinh nằm giữa lòng phố thị. Khu vực “Rừng cây Bác Hồ” cùng với hệ giá trị di sản thiên nhiên, lịch sử và văn hóa của vùng đất Quảng Phú, An Hà, núi Cấm... kết hợp với Quần thể Tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng, Địa đạo Kỳ Anh, Bãi Sậy Sông Đầm, làng bích họa Tam Thanh... sẽ là điểm khám phá lý tưởng và hấp dẫn đối với du khách gần xa.

Lâm Đăng Khoa