Khủng hoảng tiền tệ Thổ Nhĩ Kỳ lan tới nhiều thị trường

Đồng tiền mất giá có thể đẩy Thổ Nhĩ Kỳ vào cuộc khủng hoảng nợ và suy thoái.

Ảnh hưởng lan rộng toàn cầu

Hồi tuần trước, đồng Lira đã giảm hơn 20% giá trị so với đồng USD, trong bối cảnh một cuộc đối đầu chính trị giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ tăng nhiệt và giới đầu tư lo ngại về khả năng giải quyết các vấn đề đang ảnh hưởng tới nền kinh tế của chính quyền Ankara.

Mức giảm của đồng Lira trong phiên giao dịch hôm 13/8 đã ảnh hưởng tới các thị trường toàn cầu, khi giá cổ phiếu của các ngân hàng châu Âu chịu áp lực lớn bởi quan ngại về các chủ nợ đối với nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ. Hôm đầu tuần, giá cổ phiếu của các ngân hàng châu Âu giảm 2% ở Tokyo và giảm hơn 1% ở sàn Hong Kong.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã bác bỏ những lời kêu gọi nâng tỷ lệ lãi suất nhằm giảm nhẹ khủng hoảng và chỉ trích Mỹ như là nguyên nhân của cuộc khủng hoảng.

“Chúng tôi sẽ không bỏ cuộc” - Tổng thống Erdogan tuyên bố trong hôm Chủ nhật tuần trước và nói: “Nếu các bạn sử dụng đồng USD với chúng tôi, chúng tôi sẽ phải tìm ra cách khác để làm ăn”.

Các nhà kinh tế học hiện đang cảnh báo rằng nếu lòng tin của giới đầu tư không được phục hồi nhanh chóng, Thổ Nhĩ Kỳ có thể bị rơi vào một cuộc suy thoái và khủng hoảng nợ, từ đó cần phải viện tới sự trợ giúp từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Trong những năm gần đây, các thị trường mới nổi vay nợ ngày càng nhiều, và Thổ Nhĩ Kỳ cũng không nằm ngoài xu hướng này. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ ngoại tệ của Thổ Nhĩ Kỳ cao hơn nhiều so với các quốc gia mới nổi khác. Điều này khiến gánh nặng nợ nần của Thổ Nhĩ Kỳ gia tăng khi đồng nội tệ rớt giá.

Chẳng hạn, theo Wall Street Journal, tỷ lệ nợ ngoại tệ so với tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Thổ Nhĩ Kỳ lên tới khoảng 70%. Trong khi đó, con số này của Trung Quốc chỉ vào khoảng 15%, của Nga chưa đầy 25%.

“Giới đầu tư rõ ràng đang quan ngại rằng Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không có hành động gì (hoặc không cho phép Ngân hàng Trung ương hành động) để tăng giá đồng Lira. Người ta còn lo ngại rằng điều này sẽ dẫn tới một cuộc khủng hoảng trong hệ thống ngân hàng của Thổ Nhĩ Kỳ” - William Jackson, chuyên gia phân tích thị trường thuộc Hãng nghiên cứu Capital Economics, nhận định.

Đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ giờ đã giảm hơn 40% giá trị so với đồng USD tính từ đầu năm nay, khiến cho các công ty của nước này gặp khó khăn trong việc chi trả các khoản vay mà họ từng nhận được bằng đồng USD.

Sức ép từ Mỹ và giới đầu tư

Trong khi đó, Chính phủ Mỹ đang tận dụng cuộc khủng hoảng tiền tệ của Thổ Nhĩ Kỳ để gây sức ép đối với chính quyền Ankara nhằm trả tự do cho một mục sư người Mỹ.

“Tôi mới cho phép nâng gấp đôi mức thuế áp với thép và nhôm của Thổ Nhĩ Kỳ, trong lúc mà đồng Lira của họ sụt giá nhanh chóng so với đồng USD mạnh của chúng tôi” - Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên Twitter hồi tuần trước và cho rằng: “Quan hệ của chúng tôi với Thổ Nhĩ Kỳ đang không tốt”.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đến nay vẫn đang chật vật để giải quyết các mối quan ngại của giới đầu tư. Bộ trưởng Tài chính nước này là Berat Albayrak nói trong cuộc phỏng vấn với tờ Huriyet hôm Chủ nhật vừa qua, rằng Chính phủ đã soạn thảo một kế hoạch hành động sẽ bắt đầu có hiệu lực trong tuần này.

Ông Albayrak - con rể của Tổng thống Erdogan - không nêu chi tiết về kế hoạch này. Ông chỉ nói rằng các ngân hàng và nhà điều hành ngân hàng của Thổ Nhĩ Kỳ “sẽ nhanh chóng đưa ra các biện pháp cần thiết”.

Đầu giờ sáng hôm 13/8, Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ cũng đưa ra một tuyên bố nói rằng họ “sẽ áp dụng tất cả các biện pháp cần thiết để duy trì sự ổn định tài chính” và “cung cấp mọi sự thanh khoản mà các ngân hàng cần”. Tuyên bố cũng nói rằng họ sẽ giảm số lượng các quỹ mà ngân hàng cần có để dự trữ.
Dù đã tăng giá chút ít sau khi tổn thất nặng hồi tuần trước, nhưng các tuyên bố từ phía Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa đủ để khiến đồng tiền của họ tăng giá đáng kể. Đồng Lira vẫn giảm 7% giá trị so với đồng USD trong phiên giao dịch buổi chiều ở châu Á.

Giới đầu tư hiện đang chờ đợi “một biện pháp phản ứng thuyết phục từ phía Chính phủ và Ngân hàng Trung ương” của Thổ Nhĩ Kỳ - Rob Carnell, nhà kinh tế học tại ngân hàng đầu tư ING nhận định. Được biết, 1 USD giờ đổi được gần 7 đồng Lira, so với mức trao đổi 1 đồng USD đổi gần 4 đổng Lira hồi đầu năm nay.

Linh Chi