Kosovo ra sao sau 10 năm tuyên bố độc lập?

Ngày 17/2/2018 là tròn 10 năm Kosovo tuyên bố độc lập và nền "đệ nhị cộng hòa" được xác lập tại vùng lãnh thổ này, sau 78 ngày đêm bom đạn của NATO ném xuống Nam Tư, với mục đích là ngăn chặn thảm họa thanh lọc sắc tộc được Belgrade thực hiện.

Chính quyền Kosovo tổ chức long trọng lễ kỷ niệm và công bố với thề giới về những kết quả, thành quả mà Cộng hòa Kosovo đã đạt được trong 10 năm qua, khi một thực thể chính trị được "tạo ra" trái nguyên lý tại vùng đất thuộc Nam Tư cũ này.

Trước lễ kỷ niệm, Tổng thống Kosovo Hashim Thaçi, đã hồ hỏi chia sẻ với báo giới rằng : "Có một cảm giác về giá trị và niềm tự hào về những thành tựu mà Kosovo đã đạt được, kể từ khi công bố bản Tuyên ngôn độc lập", theo The Guardian.

Tổng thồng Kosovo Hashim Thaçi với biểu trưng 10 năm Kosovo độc lập

Thủ tướng Albania, Edi Rama, thì triết lý: "Nếu một Kosovo tự do và độc lập từng là giấc mơ của Albania, thì hôm nay đã là sự thật. Thập kỷ tiếp theo Kosovo sẽ tích hợp đầy đủ để gia nhập EU. Đó không còn là giấc mơ nữa".

Ông Bernard Kouchner, cựu đại diện của LHQ tại Kosovo, là Ngoại trưởng Pháp tại thời điểm Kosovo tuyên bố độc lập, thì mô tả vấn đề Kosovo là "một trong những thành công nhất của LHQ".

Tuy nhiên, theo The Guardian, những niềm vui, niềm tự hào vế thành quả mà Cộng hòa Kosovo đạt được trong 10 năm qua chỉ là bề nổi rất nhỏ, so với những thách thức mà tiểu quốc này đang oằn mình chịu đựng.

Điều gì khiến tờ báo nổi tiếng của nước Anh lại nhận định như vậy? Theo giới phân tích thì đó là hậu quả của việc phương Tây cho ra đời một chinh thể trái nguyên lý tại vùng lãnh thổ Kosovo và hiện nay không dễ giải quyết được.

Thứ nhất, NATO ném bom Nam Tư cũ nhằm ngăn chặn chính quyền Belgrade thực hiện thanh lọc sắc tộc, nhưng Cộng hòa Kosovo lại ra đời và tồn tại gắn liền với những hành động thanh lọc sắc tộc.

Báo cáo năm 2017 của LHQ về tình hình chính trị, tình hình nội trị tại Kosovo đã cho biết thực trạng của nền dân chủ mà phương Tây tạo dựng cho thực thể chính trị đặc biệt này. Xin phép được trích dẫn.

1. Sau cuộc chiến Kosovo, Quân đội Kosovo đã tấn công các dân tộc thiểu số, đối thủ chính trị, gây ra những tội ác nghiêm trọng. Tháng 1/2016, Kosovo và Hà Lan đã ký thỏa thuận tổ chức phiên tòa đặc biệt xét xử những can phạm phạm tội ác này.

2. Hiến pháp Kosovo có quy định bảo vệ chống phân biệt đối xử dựa trên định hướng giới tính, bảo vệ cả xu hướng tình dục lẫn bản sắc giới tính, tuy nhiên trong thực tế lại không thể hiện được giá trị của đạo luật cơ bản.

3. Báo cáo về Nhân quyền của Mỹ tháng 6/2016 về Kosovo quan ngại vấn đề bạo lực, phân biệt đối xử với người thiểu số, người khuyết tật, ngược đãi người bị giam giữ, đe dọa truyền thông và bạo lực với những người di tản trở về sau chiến tranh.

Quân đội Kosovo đã phạm tội ác chiến tranh

Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland, trong chuyến công du Balkan vào tháng 7/2016, đã kêu gọi chính quyền Kosovo tăng cường luật pháp, kiểm soát hệ thống tư pháp, chống tham nhũng và tội phạm có tổ chức.

4. Báo cáo của Ủy ban Châu Âu tháng 11/2016 về Kosovo cho biết, luật pháp chịu ảnh hưởng quá nhiều từ chính trị, mối đe dọa và tấn công các nhà báo vẫn xảy ra, kêu gọi cơ quan có thẩm quyền điều tra và truy tố các vụ án một cách có hiệu quả.

5. Báo cáo của LHQ cho biết bạo lực gia đình phổ biến ở Kosovo. Theo một cuộc điều tra vào tháng 11/2015 bởi Mạng lưới Phụ nữ của Kosovo, có 68 % phụ nữ Kosovo đã từng bị bạo lực gia đình trong đời.

Một năm sau bản Báo cáo của LHQ về Kosovo thì "tội ác chiến tranh và phân biệt sắc tộc tại Kosovo vẫn chưa thể giải quyết được, khiến cho những thực thể bảo trợ cho Kosovo gồm Anh, EU và Mỹ đành phải bất lực", theo The Guardian.

Như vậy, sau một thập kỷ được xác lập và tồn tại, nền dân chủ tại Kosovo vẫn có máu và nước mắt của người Kosovo, còn nền chính trị tại Kosovo thì vận hành theo những nguyên tắc phản dân chủ và màu bạo lực vẫn thấm đẫm mọi cấu trúc xã hội.

Thứ hai, việc tách Kosovo ra khỏi Serbia không dựa trên lợi ích dân tộc và nguyện vọng của người dân, khiến cho vần đề lãnh thổ - sắc tộc tại Kosovo trở thành bài toán không thể có lời giải.

Xin ngược đôi dòng lịch sử, xung đột sắc tộc kéo dài giữa người Albania và người Serbia khiến cho vùng lãnh thổ tỉnh tự trị Kosovo của Liên bang Nam Tư bị phân chia theo sắc tộc.

Thực tế ấy dẫn đến xung đột bạo lực giữa người Albania với người Serbia và đỉnh điểm là Chiến tranh Kosovo 1998 - 1999, trong đó có việc NATO ném bom Nam Tư.

Sau khi chiến tranh kết thúc, ngày 10/6/1999, HĐBA LHQ đã thông qua Nghị quyết 1244, đặt Kosovo dưới sự quản lý của Phái bộ Quản lý Lâm thời LHQ (UNMIK) và ủy quyền cho KFOR, một lực lượng gìn giữ hòa bình của NATO.

Làn khói trắng tại phòng họp Quốc hội Kosovo - biểu trưng nên dân chủ được phương Tây xác lập tại Kosovo

Theo Nghị quyết 1244, Kosovo có quyền tự trị trong Liên bang Nam Tư và sự toàn vẹn lãnh thổ của Nam Tư, mà thực thể kế thừa hợp pháp là Cộng hòa Serbia, được bảo đảm. Tuy nhiên, ngày 17/2/2008, Nghị viện Kosovo lại ra tuyên bố độc lập.

Serbia phản đối và khiếu nại lên LHQ. Ngày 8/10/2008, Đại hội đồng LHQ yêu cầu Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) đưa ra quan điểm pháp lý về tính hợp pháp trong tuyên bố độc lập của Kosovo.

Ngày 22/7/2010, ICJ ra phán quyết rằng tuyên bố độc lập của Kosovo không vi phạm các nguyên tắc chung của luật pháp quốc tế và cũng không vi phạm Nghị quyết 1244, vốn không xác định tình trạng cuối cùng của Kosovo.