Kỷ luật kỷ cương tài chính - ngân sách có tiến bộ nhưng chưa nghiêm

Thu ngân sách vượt dự toán

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình đề nghị Quốc hội phê chuẩn quyết toán ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2019.

Cụ thể, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, dự toán thu NSNN năm 2019 là 1.411.300 tỷ đồng, quyết toán 1.553.611,589 tỷ đồng, tăng 10,1%. Nguyên nhân tăng so với dự toán chủ yếu do thu từ các khoản thu về nhà, đất, thu khác ngân sách, thuế xuất, nhập khẩu và thu từ dầu thô…

Dự toán chi NSNN 1.633.300 tỷ đồng, quyết toán 1.526.892,949 tỷ đồng, bằng 93,5% so với dự toán. Nguyên nhân chủ yếu do một số khoản chi triển khai chậm nên bị hủy dự toán hoặc chuyển nguồn sang năm sau chi tiếp theo quy định của Luật NSNN.

Về nội dung bội chi NSNN và các khoản vay bù đắp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tại Nghị quyết số 70/2018/QH14, mức bội chi NSNN được quyết định là 222.000 tỷ đồng, bằng 3,6% GDP. Quyết toán số bội chi NSNN là 161.490,73 tỷ đồng, bằng 2,67% GDP thực hiện, giảm 60.509,27 tỷ đồng (1% GDP) so với dự toán Quốc hội quyết định.

Quốc hội làm việc tại hội trường ngày 22/7.

Về nguồn bù đắp bội chi của ngân sách Trung ương, Báo cáo nêu rõ, khoản vay trong nước 123.312,361 tỷ đồng; vay ngoài nước 38.178,369 tỷ đồng, các khoản vay đa dạng về kỳ hạn nợ, nâng kỳ hạn trái phiếu Chính phủ vay trong nước, nhờ đó kỳ hạn vay bình quân năm 2019 đã được kéo dài.

Báo cáo Kiểm toán quyết toán NSNN năm 2019 do Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh trình bày cho thấy, dư nợ công đến 31/12/2019 là 3.320.608 tỷ đồng, bằng 55% GDP; các chỉ tiêu an toàn nợ công nằm trong giới hạn cho phép của Quốc hội.

Tuy nhiên, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu NSNN có xu hướng tăng nhanh từ 15,8% năm 2016 lên 18,1% năm 2019, làm giảm mạnh dư địa cho nhiệm vụ chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên của NSNN, tiềm ẩn rủi ro đối với an ninh tài chính quốc gia.

Có giải pháp cơ cấu lại nguồn thu

Báo cáo thẩm tra Tờ trình quyết toán NSNN năm 2019, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, năm 2019, với quyết tâm cao của hệ thống chính trị và nhân dân nên nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đã hoàn thành toàn diện với 12/12 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đề ra. Thu NSNN vượt dự toán đáp ứng nhu cầu chi; bội chi giảm, nợ công trong giới hạn cho phép.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày Báo cáo thẩm tra.

Kỷ luật kỷ cương tài chính - ngân sách có tiến bộ nhưng nhìn chung còn chưa nghiêm. Một số giải pháp đề ra chưa được thực hiện hoặc thực hiện nhưng hiệu quả chưa cao như: Đổi mới cơ chế tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập, sắp xếp lại hoạt động các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách chậm; điều chỉnh chính sách thuế, mở rộng cơ sở thuế để cơ cấu lại NSNN chưa bảo đảm yêu cầu... Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ cần nhìn nhận, phân tích, đánh giá nguyên nhân để có giải pháp phù hợp trong giai đoạn tiếp theo.

Về lập và giao dự toán NSNN năm 2019, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, dự toán NSNN năm 2019 được xây dựng trong điều kiện kinh tế - xã hội trong, ngoài nước biến động khó lường nên việc dự báo sát thực tế là khó khăn. Tuy nhiên, thực hiện thu chênh lệch khá lớn, tăng 10,1% so với dự toán, thể hiện chất lượng dự báo và xây dựng dự toán hạn chế.

Về quyết toán thu NSNN, cơ quan thẩm tra cho rằng, thu NSNN năm 2019 vượt dự toán 10,1% thể hiện sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, thực hiện quản lý thu, cải cách hành chính trong quản lý thuế. Tuy nhiên, số tăng thu 2019 chủ yếu từ đất, tài nguyên và từ thu hồi vốn của nhà nước… thể hiện cơ cấu thu chưa bền vững, phụ thuộc nhiều các yếu tố thiếu ổn định, không thường xuyên. Hạn chế này diễn ra trong cả giai đoạn 2015-2019 nên cần xác định nguyên nhân, trách nhiệm để khắc phục trong giai đoạn tới.

Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng đề nghị Chính phủ cần đánh giá thực trạng, nguyên nhân và trách nhiệm để xảy ra các hạn chế này; có giải pháp phát triển 03 khu vực sản xuất kinh doanh, hoàn thiện chính sách thu của 3 khu vực đồng thời cơ cấu lại nguồn thu, rà soát lại việc phân chia ngân sách để bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương.

Để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN trong thời gian tới, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ có giải pháp nâng cao tỷ lệ thực hiện các kiến nghị của KTNN, xử lý dứt điểm các kiến nghị chưa được thực hiện từ năm 2018 về trước; xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân chưa hoặc không thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.

Đồng thời, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp công lập cho phù hợp với thực tiễn; khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, đảm bảo hiệu quả hoạt động của các quỹ, không trùng lặp nhiệm vụ của NSNN, tránh lãng phí, dàn trải và phân tán nguồn lực của nhà nước.

Bên cạnh đó, có giải pháp để khắc phục những bất cập tồn tại trong quản lý điều hành ngân sách đã nêu trong Báo cáo thẩm tra, đặc biệt lưu ý đến việc cải cách chính sách thu để cơ cấu lại ngân sách; xác định phân cấp ngân sách phù hợp để tăng tính chủ động cho các địa phương nhưng phải đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương; tiếp tục tăng cường kiểm soát bội chi, nợ công ngoài việc khống chế trong giới hạn cho phép phải tính cả khả năng vay và khả năng trả nợ để giữ gìn tín nhiệm quốc gia và bảo đảm an ninh tài chính quốc gia...

L.Giang