'Ký sinh trùng': Tiếng thở dài chua xót

Giành giải thưởng danh giá Cành cọ vàng tại Liên hoan Phim (LHP) Cannes lần thứ 72 nhưng "Ký sinh trùng" (tựa tiếng Anh: Parasite) của đạo diễn Bong Joon Ho với nội dung đa tầng nghĩa, đầy ẩn dụ này lại không hề khó xem. "Ký sinh trùng" nhận những tràng vỗ tay nồng nhiệt từ khán giả thưởng thức trong buổi chiếu ra mắt ở TP HCM tối 19-6.

Sâu sắc, đa tầng nghĩa

Đạo diễn Bong Joon Ho từng mô tả "Ký sinh trùng" như một bi hài kịch gia đình, phim hài hước nhưng không có người gây hài, một bi kịch nhưng không có kẻ thủ ác. Ông không đưa ra một thể loại cụ thể bởi phim kết hợp giữa hài hước, châm biếm, kinh dị cùng những bất ngờ khó đoán. Nhưng sau khi xem phim, nhiều người nhận định tác phẩm là sự tổng hợp nhiều yếu tố trên cái nền chung của thể loại hài kịch đen (black comedy) được kể theo cách riêng của Bong Joon Ho.

Cảnh trong phim “Ký sinh trùng”. (Ảnh do nhà phát hành cung cấp)

Nội dung phim xoay quanh hai gia đình thuộc tầng lớp đối lập nhau trong xã hội Hàn Quốc hiện đại. Một là gia đình nghèo khó của ông Kim Ki-taek (Song Kang-ho đóng), sống trong căn nhà trọ nhỏ ở Seoul hoa lệ, dưới tầng hầm ẩm thấp, cửa sổ ngang mặt đường, thường bị gián, chuột tấn công. Ông Kim Ki-taek và vợ thất nghiệp, con trai của họ là Ki-woo (Choi Woo-sik đóng) cũng thất nghiệp, 4 lần thi trượt đại học. Con gái Ki-jeong (Park So Dam đóng) không có tiền đóng học phí đành phải nghỉ học. Dù cuộc sống khổ cực, phải làm đủ thứ công việc có thu nhập thấp, bấp bênh nhưng gia đình Kim Ki-Taek rất lạc quan, yêu thương, bảo bọc nhau. Họ không phải là những người độc ác, thủ đoạn mà chỉ khao khát có được việc làm, có tiền sinh sống.

Trái ngược hoàn toàn với họ là gia đình giám đốc Park (Lee Sun-kyun đóng), giàu có và danh vọng. Ông Park có vợ, con gái lớn Da-hye (Jung Ji-so đóng) và con trai nhỏ Da-song (Jung Hyun-joon đóng), sống trong biệt thự rộng lớn. Những tưởng cả hai gia đình thuộc hai tầng lớp khác nhau hoàn toàn như thế sẽ không bao giờ gặp nhau. Tuy nhiên, như một nhân duyên, bạn thân của Kim Ki-woo giới thiệu anh đến làm gia sư tiếng Anh cho Da-hye. Bằng giấy tờ giả mạo, Kim Ki-woo trở thành tân gia sư và sau đó đã giới thiệu em gái mình đến dạy kèm cho Da-song với vỏ bọc khác. Họ lần lượt đưa cha và mẹ của mình vào sống bám gia đình ông Park với thủ đoạn tinh vi. Ban đầu, họ rất hạnh phúc mà chẳng biết bánh xe vận mệnh bắt đầu lăn, cuộc sống ký sinh hé lộ với những cú lật tình huống liên tục, khiến khán giả bất ngờ.

Phim là tác phẩm đa tầng nghĩa, nhiều chi tiết ẩn dụ, châm biếm tinh tế. Khoảng cách chênh lệch giàu, nghèo ngày càng xa trong xã hội hiện đại là vấn đề không phải của riêng Hàn Quốc mà cả thế giới. Sự chênh lệch thể hiện rõ trong lối sinh hoạt, cách ứng xử. Nó khiến gia đình ông Kim Ki-taek dù có mặc đẹp, thay đổi cử chỉ, hành vi vẫn khó mất đi "mùi" của người nghèo. Ông Park trông có vẻ tử tế với người làm công nhưng luôn vạch rõ ràng giới hạn nhất định giữa chủ và tớ, đa nghi, khinh rẻ cái "mùi" không cùng tầng lớp. Sự chênh lệch mức sống khiến người nghèo tìm đủ thủ đoạn, thậm chí vượt chuẩn đạo đức, sống ký sinh người giàu để sinh tồn. Nó là tiếng thở dài ai oán, một sự chua xót, đắng cay tận cùng của người "dưới đáy xã hội" trong mối quan hệ với người giàu ở những đô thị có đời sống phát triển không ngừng.

"Trong thế giới buồn bã này, có những lúc người với người không thể giữ được mối quan hệ cùng tồn tại hoặc cộng sinh và một nhóm yếu thế bị đẩy vào mối quan hệ ký sinh" - Bong Joon Ho từng thổ lộ về chủ đề phim của mình.

Dấu ấn kể chuyện riêng biệt

Phim mang đến cảm giác ngỡ ngàng, ám ảnh bởi những ẩn dụ, châm biếm sâu cay xã hội hiện đại, nơi khoảng cách giàu nghèo ngày càng cao. "Ký sinh trùng" là sự ẩn dụ về định kiến của người giàu khi nhìn về người nghèo và ngược lại. Những định kiến đó ăn sâu, lâu dài trở nên bình thường qua ứng xử, sinh hoạt được thể hiện tinh tế thông qua yếu tố "mùi" của hai tầng lớp đối lập.

Cảnh trong phim “Ký sinh trùng”. (Ảnh do nhà phát hành cung cấp)

Những tình tiết phim đan xen hài hòa cuốn hút khán giả bởi nghệ thuật kể chuyện độc đáo, mang đậm dấu ấn riêng của Bong Joon Ho, dấu ấn khó bắt chước và khó trộn lẫn giữa nhiều đạo diễn tài năng khác của thế giới. Phim mang những thông điệp cuộc sống đầy ý nghĩa được truyền tải dễ hiểu trong các câu thoại tinh tế. Một số phân đoạn giễu nhại chính trị lồng ghép khéo léo, châm biếm mang đến tiếng cười thú vị cho khán giả. Tiếng cười trong phim luôn đi kèm bi thương, cười ra nước mắt.

Ngoài kịch bản xuất sắc, tài năng kể chuyện của đạo diễn Bong Joon Ho, "Ký sinh trùng" thành công còn nhờ một ê-kíp sản xuất giỏi từ đạo diễn hình ảnh vốn là nhà quay phim hàng đầu Hàn Quốc, Hong Kyung-pyo, cho đến chỉ đạo nghệ thuật kỳ cựu Lee Ha-jun; đạo diễn âm nhạc Jung Jae II đảm nhận phần nhạc phim; nhà thiết kế và tạo mẫu tóc cũng danh tiếng không kém. Đặc biệt, phim quy tụ dàn diễn viên chất lượng với "ông hoàng phòng vé" Song Kang-ho, Lee Sun-kyun cùng các diễn viên trẻ thực lực. Họ không chỉ lột tả rõ nét tính cách nhân vật mà còn khiến khán giả tin tưởng, cảm nhận rõ độ chân thật trong câu chuyện họ thể hiện.

Xứng đáng được khen ngợi

"Ký sinh trùng" nhận tràng vỗ tay dài 8 phút ở LHP Cannes, 72,98% đánh giá tích cực trên Rotten Tomatotes, vô số lời khen từ giới chuyên môn, nhà phê bình thế giới là hoàn toàn xứng đáng. Tại buổi công chiếu ở TP HCM, hầu hết các nghệ sĩ Việt đều dành lời khen ngợi cho phim. Đạo diễn Đức Thịnh thể hiện sự thán phục tài năng của Bong Joon Ho khi cho rằng mỗi chi tiết trong kịch bản đều rất đặc biệt và chứa đựng bất ngờ. Anh chia sẻ: "Bộ phim có thể phát triển theo nhiều hướng nhưng đạo diễn đã chọn một cú twist (lật tình huống) bất ngờ, mang lại cảm xúc mạnh cho người xem".

"Đã lâu lắm rồi mới được xem một bộ phim nhiều tầng ý nghĩa đến vậy, cũng đã lâu lắm rồi mới có một bộ phim mang tính giải trí cao nhưng lại có rất nhiều điều để suy ngẫm như vậy. Điều đặc biệt thán phục đạo diễn là khán giả không thể biết trước được chuyện gì sắp xảy ra trong phim" - MC Tùng Leo bày tỏ...

Phim "Ký sinh trùng" đánh bại 11 đối thủ tại LHP Sydney 2019 để giành Sydney Film Prize - giải thưởng cao nhất. Chủ tịch hội đồng giải John Maynard nhận định: "Phim "Ký sinh trùng" đã vượt qua mọi thể loại quy chuẩn phim thông thường - nó vừa tinh tế vừa tàn bạo, vừa đẹp đẽ vừa khắc nghiệt, vừa hài hước vừa bi thảm, một kiệt tác về sự phân chia giai cấp xã hội". Sau khi đoạt Cành Cọ vàng danh giá, "Ký sinh trùng" khởi chiếu ở Pháp từ ngày 5-6, thu hút 259.737 khán giả trong tuần đầu tiên, trở thành phim Hàn có doanh thu mở màn ấn tượng nhất tại Pháp từ trước đến nay. Hiện phim "Ký sinh trùng" vẫn ăn khách ở Hàn Quốc với hơn 8 triệu lượt xem. Phim có vốn đầu tư hơn 11 triệu USD và doanh thu hiện hơn 50 triệu USD. Phim chiếu đồng loạt tại Việt Nam từ ngày 21-6.

Minh Khuê