Làn sóng trồng cây gai dầu ở Mỹ: Cứu cánh của nông dân Mỹ trong thương chiến

Khi mà các sản phẩm CBD ngày càng trở nên phổ biến, nông dân Mỹ đang đổ xô đi trồng cây gai dầu. Một số cho rằng đây là cách giúp họ thoát khỏi cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump. Số khác lo ngại làn sóng sẽ không kéo dài lâu.

Cannabidiol (CBD) là một trong hơn 100 loại cannabinoid tự nhiên có ở cây cần sa. Sau THC, nó là thành phần nổi bật nhất của cần sa và dễ dàng được tìm thấy trong cây gai dầu. Không giống THC, CBD không gây cảm giác hưng phấn tinh thần, hiệu ứng mà cần sa được biết tới.

Giữa cánh đồng gai dầu cao tới hông, Andy Huston, nông dân đời thứ 6 ở Illinois, dừng lại, hít một hơi thât sâu và ngắm nhìn toàn cảnh với một tâm trạng thích thú.

Andy Huston tại trang trại trồng gai dầu của mình ở phía tây bang Illinois. Ảnh: New York Times.

“Tôi có thể dành cả ngày ở cánh đồng gai dầu của mình”, Huston nói.

Năm nay, Huston vẫn trồng ngô và đậu nành, mỗi thứ khoảng 1.100 mẫu Anh, như ông vẫn làm suốt hàng thập kỷ qua. Nhưng mọi niềm hy vọng của ông hiện tại đặt cả vào một mảnh đất 17 mẫu trồng cây gai dầu, loại cây mới được hợp pháp hóa để canh tác tại Illinois, để sống sót qua chuỗi ngày khó khăn.

Cây gai dầu có thể đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong mùa thu hoạch năm nay, ông nói. Lũ lụt ở vùng Trung Tây khiến nhiều cánh đồng vẫn ngập nước dù kỳ gieo hạt đang đến gần. Và nông dân còn gặp khó khăn bởi tác động từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, vốn đã làm tê liệt hoạt động xuất khẩu nông sản của Mỹ, chẳng hạn như đậu nành.

“Mỗi khi gieo hạt ngô và đậu nành xuống đất, tôi đều chịu rủi ro”, Huston cho hay. Ông hy vọng trồng cây gai dầu sẽ giúp bản thân kiếm được lợi nhuận.

Tháng 12/2018, đạo luật nông nghiệp liên bang Mỹ loại cây gai dầu khỏi danh sách chất được kiểm soát tương đương heroin. Động thái thay đổi này trùng khớp với sự phổ biến bất ngờ của CBD, chất mà một số người khẳng định có khả năng làm dịu các triệu chứng, từ trầm cảm tới đau bụng kinh.

Một số bang đã cho phép nông dân trồng cây gai dầu. Illinois là một trong 13 bang bắt đầu trồng gai dầu lần đầu tiên trong năm nay, theo nhóm vận động Vote Hemp. Khoảng 285.000 mẫu gai dầu được trồng trên cả nước, so với 78.000 mẫu hồi năm 2018. Khoảng 87% lượng gai dầu sẽ được thu hoạch để chiết suất CBD.

“Nó từ một giọt nước biến thành cơn lũ”, Tyler Mark, nhà kinh tế học nông nghiệp tại Đại học Kentucky nghiên cứu về cây gai dầu, nhận xét.

Năm nay, khoảng 1.000 nông dân Illinois đã nộp đơn xin trồng khoảng 23.000 mẫu cây gai dầu. Con số trên là rất nhỏ so với 11 triệu mẫu ngô và 10,8 triệu mẫu đậu nành được trồng hồi năm ngoái song nhiều người cho rằng đây là một cây trồng thay thế cần thiết.

“Ngô và đậu nành của chúng tôi đã mất khách hàng”, thống đốc bang Illinois J.B. Pritzker nói. “Khi bạn có một khách hàng lớn và để mất họ trong một năm, rất khó để lấy lại”.

Trong số các nông dân, Huston được coi là chuyên gia về cây gai dầu. Năm ngoái, ông là người duy nhất ở Illinois trồng gai dầu nhờ tham gia một dự án nghiên cứu của Đại học Tây Illinois.

Trồng gai dầu cũng có thách thức. Chính quyền liên bang chưa phê duyệt bất kỳ loại thuốc trừ sâu nào cho cây gai dầu, vì thế chi phí nhân công khá cao bởi các cánh đồng cần được chăm sóc bằng tay. Những cây đực phải bị loại bỏ bởi một cây cái thụ phấn sẽ ngừng sản xuất CBD.

Ann Knowles và Will Terrill, chủ một trang trại gai dầu ở Colchester, Illinois, cho biết họ đã gặp rất nhiều khó khăn trong lần trồng đầu tiên.

“Đôi khi bạn cảm thấy nản lòng”, Terrill vừa nói vừa ngắt bỏ một cây đang thụ phấn. Knowles và Terrill mua hạt giống gai dầu với giá rẻ nhưng chúng lại chứa cả ADN đực và cái, vì thế gần một nửa số hạt giống họ mua trở nên vô dụng.

Andrew Smith, một nông dân khác, gặp cùng vấn đề. Những lá cờ vàng nằm rải rác trên cánh đồng gai dầu rộng hai mẫu của ông ở Monmouth, Illinois, dùng để đánh dấu những cây đực cần loại bỏ.

“Trồng gai dầu là một cuộc đánh cược”, ông nói. “Nếu bạn tiêu 20.000 USD, bạn phải sẵn sàng chấp nhận mất 20.000 USD”.

Một số nông dân đang trồng gai dầu để lấy ngũ cốc và chất xơ, thứ mà nhiều người cho rằng nên đầu tư dài hạn. Nhưng đa phần diện tích gai dầu ở Illinois vẫn được thu hoạch để lấy CBD. Nó có thể bán được nhiều hơn nhưng cũng đòi hỏi phải xử lý nhiều hơn. Tại Illinois, cây gai dầu phải bị tiêu hủy nếu nó chứa trên 0,3% hàm lượng THC. Giữa lúc giới khoa học đang nghiên cứu tính an toàn và hiệu quả của CBD, các chuyên gia công nghiệp tỏ ra không chắc chắn về việc liệu CBD có trở nên phổ biến trong tương lai hay không.

Khi thu hoạch gai dầu, nông dân còn cần những máy móc hiện đại và chuyên môn để làm khô, cắt và nghiền.

Huston ước tính ông có thể bán gai dầu với giá 65.000 USD/mẫu Anh, nhưng tất cả chỉ là dự đoán. Các chuyên gia trong ngành cho rằng mức lợi nhuận thấp hơn thế nhiều lần, chỉ từ 14.000 USD đến 40.000 USD/mẫu, thậm chí có thể xuống tới 6.000 USD.

Dù vậy, những nông dân như Huston vẫn tràn đầy hy vọng. “Bạn không muốn đánh mất trang trại của gia đình mình”, ông nói. “Tôi nghĩ đó là động lực của tôi”.

Hoàng Phi