Liên tục vi phạm trong nhập khẩu phế liệu, doanh nghiệp chỉ bị xử lý hành chính (!?)

Phế liệu nhập khẩu không đạt tiêu chuẩn do Công ty CP Đúc và Chế tạo khuôn mẫu CEM NK qua cảng Cát Lái. Ảnh: T.H.

Nhập khẩu hàng chục container phế liệu cấm

Đầu tháng 3/2018, tại cảng Cát Lái, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã phối hợp với Ban Giám sát trực tuyến- Tổng cục Hải quan, C74- Bộ Công an và PC 46- Công an TP.HCM kiểm tra thực tế 2 container phế liệu NK của Công ty CEM, phát hiện chứa nhiều bo mạch điện tử các loại đã qua sử dụng.

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, lô hàng này do Công ty CEM đứng tên mở tờ khai hải quan. Sau khi lô hàng cập cảng Cát Lái vào cuối năm 2017, qua công tác theo dõi, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 có thông tin nghi vấn nên đã thực hiện khóa 2 container này, giám sát trọng điểm, và mời doanh nghiệp tới xuất trình hàng hóa để kiểm tra thực tế. Tuy nhiên, sau nhiều tháng không xuất trình hàng hóa cho cơ quan Hải quan, ngày 13/3, đại diện Công ty CEM mới xuất trình hàng hóa và chứng kiến việc kiểm tra của cơ quan Hải quan. Qua kết quả kiểm tra, phần nhiều trong số 33 tấn hàng hóa chứa trong container là bo mạch điện tử - thuộc danh mục hàng chất thải nguy hại cấm nhập khẩu được quy định tại Thông tư 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại.

Không chỉ có 2 container hàng nêu trên, theo tìm hiểu của chúng tôi, trước đó, trong năm 2016 và 2017, Cục Hải quan TP.HCM đã phát hiện và ngăn chặn 16 container phế liệu nhập khẩu của Công ty CEM chứa bo mạch điện tử, đầu thu phát sóng - thuộc hàng cấm nhập khẩu. Toàn bộ số phế liệu điện tử này có xuất xứ từ Mỹ, đều là phế liệu thải bỏ, được các đối tượng tổ chức thu gom để đưa về Việt Nam tiêu thụ, nhưng trên hồ sơ nhập khẩu hàng công ty thể hiện hàng hóa nhập khẩu là phế liệu đồng. Khám xét các container hàng này, cơ quan Hải quan đã phát hiện hàng hóa là bo mạch cũ được tháo gỡ, thu gom từ các máy móc, thiết bị...

Không có cơ sở khởi tố!

Theo thông tin từ Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, sau khi bị xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi nhập khẩu hàng hóa không đạt tiêu chuẩn chất lượng đối với 16 container phế liệu từ năm 2017, buộc tiêu hủy toàn bộ số phế liệu cấm nhập khẩu, hiện số container phế liệu nhập khẩu thuộc danh mục cấm nhập khẩu nêu trên đang được Công ty CEM tiêu hủy tại một nhà máy xử lý phế liệu trong Khu công nghiệp Lê Minh Xuân (TP.HCM) dưới sự giám sát của các cơ quan chức năng. Theo cơ quan Hải quan, việc tiêu hủy số hàng cấm này phải kéo dài vài tháng.

Riêng lô hàng 2 container phế liệu nhập khẩu không đạt tiêu chuẩn chất lượng theo quy định bị phát hiện tại cảng Cát Lái vào tháng 3/2018, theo lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, mặc dù hàng vi phạm trị giá dưới 100 triệu đồng, nhưng do Công ty CEM trước đó đã bị xử phạt vi phạm nhiều lần trong việc nhập khẩu phế liệu nên Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 có văn bản trao đổi với Viện Kiểm sát nhân dân TP.HCM. Theo Viện Kiểm sát nhân dân TP.HCM, không đủ căn cứ khởi tố hình sự vụ việc liên quan đến Công ty CEM. Viện Kiểm sát nhân dân cho rằng, qua rà soát xác định, trong vòng 1 năm (từ ngày 7/5/2017 đến ngày 8/5/2018) Công ty CEM có nhiều lần bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan. Tuy nhiên, kể từ ngày Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 có hiệu lực đến nay, công ty chưa có hành vi vi phạm quy định tại các Điều 188 hoặc Điều 189 của Bộ luật. Do đó, không có cơ sở để xử lý hình sự đối với Công ty CEM.

Không chỉ bị xử phạt về hành vi vi phạm trong nhập khẩu phế liệu, Công ty CEM còn vi phạm về xử lý phế liệu trong nội địa. Theo tìm hiểu của chúng tôi, Công ty CEM nằm trong khu công nghiệp Bắc Đồng Phú, tỉnh Bình Phước, chuyên gia công, sản xuất các loại nhựa. Doanh nghiệp này vận hành và sử dụng nguyên liệu đốt là các bo mạch điện tử để làm nguyên liệu sản xuất các khuôn mẫu. Cuối năm 2016, công ty này đã bị Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước ký Quyết định số 2152/QĐ-XPVPHC xử phạt hành chính 250 triệu đồng do vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, buộc công ty tái xuất hoặc tiêu hủy số lượng phế liệu nhập khẩu chưa được phân loại, làm sạch theo quy định (phế liệu không được làm sạch gồm các bo mạch điện tử, quạt có lẫn đồng).

Trao đổi với chúng tôi, một cán bộ thuộc C74 tham gia phối hợp trực tiếp với Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra 2 container phế liệu nhập khẩu của Công ty CP Đúc và Chế tạo khuôn mẫu CEM tại cảng Cát Lái cho rằng, việc công ty này đã nhiều lần vi phạm trong việc nhập khẩu phế liệu nhưng lại tiếp tục chỉ bị xử lý hành chính sẽ không có tác dụng răn đe.

Điều 38 Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung Điều 188:

a) Sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 188 như sau:

“1. Người nào buôn bán qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại trái pháp luật hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Vật phạm pháp là di vật, cổ vật”;

39. Sửa đổi, bổ sung Điều 189 như sau:

a) Sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 189 như sau:

“1. Người nào vận chuyển qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại trái pháp luật hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 188, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Vật phạm pháp là di vật, cổ vật”;

Lê Thu