Lò sấy nông sản khắc phục tình trạng 'mất mùa trong nhà'

Lò sấy nông sản được xây dựng tại xóm Nặm Ðin, xã Vân An, huyện Hà Quảng (Cao Bằng).

Vùng Lục Khu, huyện Hà Quảng gồm 12 xã, đều là xã đặc biệt khó khăn. Do địa hình phức tạp, độ dốc lớn, thiếu nước sản xuất, sinh hoạt, cho nên ngô là cây trồng chủ yếu của người dân nơi đây. Hiện năng suất cây ngô còn rất thấp (khoảng 31 tạ/ha), do người dân trong vùng trồng khoảng 70% diện tích bằng giống ngô địa phương và 30% diện tích giống ngô lai. Lý do chủ yếu khiến người dân khó mở rộng diện tích trồng ngô lai là do khâu bảo quản sau thu hoạch, giống ngô địa phương hạt nhỏ hơn ngô lai, phơi dễ khô, ít bị mối mọt, bảo quản được lâu hơn. Mặt khác, do thiếu sân phơi, phụ thuộc trời mưa, nắng (để phơi), cho nên việc bảo quản nông sản sau thu hoạch càng gặp khó khăn. Thu hoạch về gặp lúc trời mưa, không phơi được, bị ẩm mốc, mọt, có thể hư hỏng từ 30 đến 50% số ngô thu về.

Qua khảo sát, anh Hoàng Văn Ðộ, cán bộ Ban điều phối Dự án hỗ trợ kinh doanh cho nông hộ (CSSP) tỉnh Cao Bằng cho biết: Ước tính, tổn thất sau thu hoạch của người dân Lục Khu chiếm khoảng 30% sản lượng ngô. Chỉ tính riêng trong vụ xuân năm 2018, huyện Hà Quảng gieo trồng hơn 3.300 ha ngô, với năng suất khoảng 31,5 tạ/ha, tổng sản lượng hơn 10 nghìn tấn. Ngô được thương lái đến tận nơi mua, giá từ 5.000 đến 6.000 đồng/kg, nhưng vì người dân thường giữ ngô để chăn nuôi, ngô bị hư hỏng sau thu hoạch gây tổn thất hàng tỷ đồng cho nông dân. Ðó là đơn thuần tính giá trị ngô thương phẩm, nếu bảo quản được lâu dài, ngô dùng để chăn nuôi, vỗ béo trâu bò, nuôi lợn đen, gà sạch giá trị ngô gia tăng lên 9 đến 10 nghìn đồng/kg, mặt khác còn đẩy mạnh phát triển chăn nuôi hàng hóa trên địa bàn.

Thời gian qua, bảo quản nông sản sau thu hoạch, nhất là bảo quản ngô sao cho hiệu quả là câu hỏi khó với nông dân vùng Lục Khu. Ghi nhận thực tế đó, cán bộ Dự án CSSP tỉnh Cao Bằng đã tìm hiểu thực tiễn và thí điểm hỗ trợ ba hộ (6 triệu đồng/hộ) ở xã Vân An xây dựng lò sấy nông sản. Qua triển khai thực hiện, tổng chi phí hết 14,5 triệu đồng/lò sấy. Một lò sấy có thể sấy 1,3 tấn ngô/mẻ. Chất đốt là củi và tận dụng lõi ngô, vỏ ngô. Sau thời gian sấy từ năm đến bảy ngày, hạt ngô khô, chắc có thể bảo quản an toàn sử dụng quanh năm. Lò sấy nông sản còn được sử dụng để sấy lạc, đỗ tương, là cây trồng phổ biến ở vùng Lục Khu.

Kết quả kiểm định ngô được sấy bằng lò sấy nông sản cho thấy, thủy phần (trong hạt ngô) còn khoảng 12%, còn phơi nắng, thủy phần 15 đến 18%. Do đó, hạt ngô được sấy khô, chắc hơn, bảo quản được lâu hơn, không bị mốc, mọt. Ðánh giá hiệu quả lò sấy nông sản, anh Lục Văn Bình, xóm Nặm Ðin, xã Vân An (đã xây lò sấy) khẳng định: Phơi (ngô) không tốt bằng sấy. Khi phơi mọt, mối đẻ trứng vào hạt ngô, phơi xong cho ngô vào thùng kín thì mọt và mối vẫn phát triển. Mặt khác, sấy ngô không mất thời gian phơi ra, thu vào, không lo thiếu sân phơi và thời tiết không thuận lợi, mưa dài ngày.

Bí thư Ðảng ủy xã Vân An (huyện Hà Quảng) Hà Văn Tư cho biết, việc xây dựng lò sấy nông sản đáp ứng yêu cầu bảo quản ngô lâu dài phục vụ chăn nuôi, phát triển kinh tế. Do đó, xã Vân An sẽ tuyên truyền, vận động người dân không trông chờ hỗ trợ mà chủ động đầu tư xây lò sấy nông sản, bảo quản ngô. Chứng kiến hiệu quả lò sấy nông sản, lãnh đạo các xã vùng Lục Khu đề nghị Dự án CSSP tỉnh Cao Bằng tiếp tục hỗ trợ mô hình điểm, là cơ sở nhân rộng mô hình lò sấy nông sản trong nhân dân.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Hà Quảng Triệu Ðình Dũng, có lò sấy nông sản, việc bảo quản ngô không còn khó khăn. Huyện sẽ chỉ đạo các xã vùng cao tuyên truyền, vận động người dân phát huy nội lực, nhân rộng mô hình lò sấy nông sản. Tạo điều kiện mở rộng diện tích, nâng cao hiệu quả kinh tế thu được từ trồng ngô giống mới ở các xã Lục Khu.

Bài và ảnh: MINH TUẤN