Loại rào cản xây dựng các tuyến vận tải thủy kiểu mẫu

Phương tiện thủy hoạt động trên sông Cấm, thuộc hành lang vận tải thủy Việt Trì - Hải Phòng

Cục Đường thủy nội địa (ĐTNĐ) Việt Nam đang xây dựng tuyến Việt Trì - Hải Phòng và TP HCM - Cần Thơ, TP HCM - Campuchia thành những tuyến mẫu trong vận tải thủy để nâng cấp, hiện đại hóa về cả hạ tầng và cơ chế hỗ trợ. Tuy nhiên, để làm được việc này, tới đây vẫn còn nhiều việc phải làm, nhất là loại rào cản liên quan đến cơ chế kiểm tra, giám sát và đầu tư nạo vét luồng…

Cập nhật thông tin luồng tuyến theo giờ

Sông Đuống có chiều dài 68km, thuộc đoạn giữa và quan trọng nhất của hành lang vận tải thủy số 1 Việt Trì - Hải Phòng (dài gần 220km, qua 6 tuyến sông) nhiều năm qua bị hạn chế khả năng vận tải thủy. Theo đơn vị quản lý tuyến, do khoang thông thuyền cầu Đuống hẹp, nước chảy xiên, chênh lệch giữa thượng và hạ lưu cầu nên mực nước tốt nhất để phương tiện qua lại chỉ khi đạt chiều cao tĩnh không 2,5m.

Có điều do mực nước thường xuyên lên xuống, dao động thất thường, trong khi việc thông báo mực nước theo tuần, nên người điều khiển phương tiện khó nhận biết khi nào mực nước “đẹp” để đưa phương tiện qua cầu. Tuy nhiên, theo lãnh đạo một doanh nghiệp vận tải, tới đây, khó khăn này sẽ được giải quyết khi Cục ĐTNĐ Việt Nam ứng dụng công nghệ thông tin để đo, báo trực tuyến mực nước, tĩnh không cầu qua mạng internet.

“Cục ĐTNĐ Việt Nam đang lập kế hoạch hiện đại hóa tuyến vận tải Việt Trì - Hải Phòng qua sông Đuống, lắp đặt thiết bị đo mực nước tự động tại các cầu vượt sông, trong đó có cầu Đuống, để cập nhật mực nước, vận tốc dòng chảy, tĩnh không theo giờ trên trang mạng điện tử. Chủ phương tiện, lái tàu có thể dùng điện thoại để xem và quyết định cho phương tiện lưu thông”, ông Nguyễn Văn Loan, phụ trách Phòng Quản lý hạ tầng, Cục ĐTNĐ Việt Nam thông tin.

Cũng theo ông Loan, tại các cầu còn được lắp camera, đèn Led xung quanh khoang thông thuyền để giúp phương tiện định vị, dễ dàng hơn khi lưu thông ban đêm.

Cùng với hành lang số 1 ở phía Bắc, Cục ĐTNĐ Việt Nam đang triển khai kế hoạch hiện đại hóa hạ tầng bằng công nghệ thông tin, bổ sung phao báo hiệu trên tuyến vận tải thủy TP HCM - Cần Thơ (qua kênh Chợ Gạo), TP HCM - Campuchia qua sông Tiền để tăng năng lực lưu thông, bảo đảm ATGT và thu hút vận tải thủy.

“Chúng tôi đã hoàn thành khảo sát địa hình các hành lang vận tải để lập dữ liệu xây dựng thủy đồ điện tử trực tuyến. Từ các thiết bị đo tự động trên tuyến, thủy đồ tự động cập nhật, tính toán, giúp phương tiện trên hành trình biết độ sâu luồng phía trước, đặc điểm các bãi cạn, cong cua, thông số các cầu. Dự kiến, đến cuối năm 2019 sẽ hoàn thành, đưa ứng dụng trên vào hoạt động”, ông Loan nói.

Dài hơi hơn, Cục ĐTNĐ Việt Nam đang trong giai đoạn rà soát, lập kế hoạch xây dựng các trạm thu phát tín hiệu hệ thống giám sát phương tiện tự động (AIS) trên các hành lang vận tải để quản lý, hướng dẫn phương tiện thủy từ xa.

Loại rào cản

Trao đổi với PV Báo Giao thông, Chủ tịch Hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam Trần Đỗ Liêm bày tỏ đồng tình với việc chọn hành lang vận tải TP HCM - Cần Thơ và TP HCM - Campuchia là tuyến mẫu để nâng năng lực vận tải đường thủy. Đây là các tuyến có mật độ vận tải thủy lớn nhất phía Nam, có kết nối với cảng biển Phú Mỹ, Cái Mép - Thị Vải và xuyên biên giới.

“Để nâng năng lực lưu thông, ngoài ứng dụng công nghệ vào phục vụ vận tải, quản lý cần sớm triển khai dự án nâng cấp, cải tạo luồng qua kênh Chợ Gạo, lập thêm cảng vận tải thủy đầu mối cho cả khu vực ven sông Tiền đoạn giáp ranh Tiền Giang và cầu Bắc Mỹ Thuận cũ, với khả năng kết nối tốt với đường bộ”, ông Liêm đề xuất.

Không dễ công khai giá cước vận tải

Trong kế hoạch hiện đại hóa, nâng năng lực vận tải ba hành lang vận tải thủy nói trên, Cục ĐTNĐ Việt Nam đề xuất nhiều giải pháp tiếp cận các doanh nghiệp cảng, bến để công khai giá vận tải để hạn chế tiêu cực. Tuy vậy, ông Trần Sỹ Duy, Trưởng phòng Pháp chế - Thanh tra Cục ĐTNĐ Việt Nam cho biết, do đây thuộc về lĩnh vực quản lý giá, cũng như quyền của doanh nghiệp, nên không dễ thực hiện.

Nhằm tạo bình đẳng trong vận tải, Cục ĐTNĐ Việt Nam thống kê, sẽ đề nghị các địa phương có hành lang mẫu đi qua đưa vào quản lý, giải tỏa các cảng, bến hoạt động không phép, trái phép.

Ngoài nâng cấp hạ tầng, theo Chủ tịch Hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam, các cơ quan chức năng cần giải quyết các “rào cản” vô hình trên các tuyến mẫu. “Phương tiện trên tuyến chịu nhiều lần kiểm tra. Có chặng chỉ 175km nhưng có tới 13 trạm kiểm tra phương tiện. Mỗi khi có xuồng của lực lượng kiểm tra, các phương tiện lại phải giảm tốc độ để đưa đón lực lượng kiểm tra lên, xuống tàu. Ban ngày còn đỡ, chứ ban đêm rất mất thời gian và dễ gây tai nạn. Chỉ nên bố trí 50km một trạm kiểm tra, qua mỗi tỉnh chỉ nên có tối đa 2 trạm và chọn địa điểm kiểm tra phù hợp, giảm bớt việc kiểm tra đột xuất”, ông Liêm đề nghị.

Cũng theo ông Liêm, trên các tuyến hành lang mẫu hiện còn có các đoạn luồng trùng nhau giữa hàng hải và đường thủy nên báo hiệu giao thông khác nhau. Tới đây, cần phân định rõ hơn, trong sông chỉ nên là đường thủy, có báo hiệu thủy để phương tiện thủy ban đêm dễ nhận biết.

Ông Đỗ Cường Quốc, Trưởng phòng Kỹ thuật Cảng container Hải Linh chuyên tuyến Việt Trì - Hải Phòng cũng cho biết, thủ tục hành chính liên quan đến vận tải, ra vào cảng thủy và biển hiện khá thuận lợi. Tới đây, chỉ cần giải quyết tốt hơn chuyện luồng cạn “đến hẹn lại lên” sẽ phát huy hiệu quả.

“Năm nào đoạn Cao Đại, Bá Giang… trên sông Hồng đều xuất hiện các đoạn luồng cạn, gây ùn tắc, phương tiện phải chờ đợi. Có những đoạn luồng từng được nạo vét, khơi thông nhưng sau đó phương tiện vẫn không đủ chiều sâu, khiến phải giảm tải rất nhiều mới đi lại được”, ông Quốc nói và cho biết, có những thời điểm phải mất 10-14 ngày mới đi được một chuyến tàu từ Việt Trì đến Hải Phòng.

“Cơ chế, thủ tục cho nạo vét, duy trì độ sâu tại vùng nước trước cảng rất phức tạp. Chúng tôi mong có cơ chế thoáng, chẳng hạn chỉ cần một đầu mối giám sát của Sở TN&MT địa phương, để không bị rơi vào tình trạng tàu không vào cảng, cảng chờ thủ tục nạo vét”, ông Quốc nói thêm.

Huy Lộc