Loạt công ty bảo hiểm vốn ngoại kinh doanh ra sao ở Việt Nam?

Nơi liên tục thua lỗ, nơi báo lãi đều hàng năm

Sun Life Việt Nam được giới thiệu là công ty bảo hiểm nhân thọ 100% vốn từ Tập đoàn Sun Life (Canada). Trên trang web, công ty tự giới thiệu là “tổ chức dịch vụ tài chính quốc tế hàng đầu với kinh nghiệm hoạt động trên 157 năm có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới”. Thế nhưng tại Việt Nam, đơn vị này liên tục làm ăn thua lỗ trong 10/11 năm.

Sun Life liên tục thua lỗ khi hoạt động tại Việt Nam. Ảnh: VietnamFinance

Thông tin từ VietnamFinance, thời điểm đầu vào thị trường Việt nam, Sun Life khó cạnh tranh được với các đối thủ mạnh trên thị trường nên doanh thu thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm của công ty khá khiêm tốn và chưa từng đạt tới mốc nghìn tỷ.

Tại báo cáo tài chính kiểm toán, doanh thu thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm của Sun Life giai đoạn 2014-2019 khá khiêm tốn. Cho đến thời điểm năm 2021, sau khi thực hiện bancassurance với ACB và TP Bank, nguồn thu của Sun Life mới có thể chạm mốc nghìn tỷ.

Cụ thể, doanh thu 2021 đột phá khi tăng 1.684 tỷ đồng, tương đương 127% so với năm 2020 lên con số 3.015 tỷ đồng. Năm 2022, mặc dù ảnh hưởng của dịch Covid – 19 nhưng doanh thu từ hoạt động bảo hiểm vẫn tăng trưởng mạnh, đạt 5.023 tỷ đồng. Đây cũng là năm có mức doanh thu cao nhất của doanh nghiệp này từ khi hoạt động tại Việt Nam. Năm 2023, doanh thu giảm nhẹ còn gần 4.128 tỷ đồng.

Nhưng doanh thu càng tăng cao, Sun Life lại càng báo lỗ nặng. Trong suốt 10 năm kể từ 2014, chỉ có năm 2019 doanh nghiệp này báo lãi 312 tỷ đồng. Thống kê của phóng viên, trong 4 năm trở lại đây, số lỗ đã lên tới hơn 4.000 tỷ.

Manulife Việt Nam là một trong những công ty bảo hiểm nhân thọ nước ngoài đầu tiên hoạt động tại thị trường Việt Nam. Hiện 100% vốn của của công ty thuộc sở hữu của Tập đoàn Tài chính Manulife (trụ sở tại Canada). Theo báo cáo tài chính kiểm toán, đơn vị này có doanh thu thuần bán bảo hiểm tăng khá đều qua các năm, từ hơn 6.000 tỷ năm 2016 lên hơn 26.000 tỷ vào năm 2022.

Công ty này cho biết đang phục vụ hơn 1,5 triệu khách hàng với mạng lưới 80 văn phòng trên khắp cả nước. Trong thời gian gần đây, Manulife liên tục dẫn đầu thị trường về doanh thu và thị phần thị trường bảo hiểm nhân thọ. Doanh nghiệp này cũng đang chiếm thị phần lớn thứ hai trong mảng nhân thọ tại Việt Nam.

Thế nhưng sự tăng trưởng doanh thu không đi cùng với lợi nhuận. Nhìn lại giai đoạn 2015 - 2021, dù doanh thu từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm vẫn ghi nhận tăng trưởng đều đặn qua các năm, song chỉ có 2016 và 2019 Manulife Việt Nam ghi nhận lợi nhuận dương; những năm còn lại đều báo lỗ. Số lỗ năm 2021 còn lên tới hơn 4.700 tỷ đồng, gấp 3 lần lợi nhuận của năm 2016 và 2019. Đến cuối năm 2023, số lỗ lũy kế ghi nhận gần 2.500 tỷ đồng.

Ngược lại với Sun Life và Manulife, Prudential lại ghi nhận mức doanh thu và lợi nhuận khá ổn định. Chỉ trừ năm 2017 và 2021 lợi nhuận 516 tỷ và 473 tỷ, các năm còn lại công ty bảo hiểm này đều ghi nhận lợi nhuận trên nghìn tỷ. Đặc biệt là năm 2022 với mức lợi nhuận kỷ lục 3.637 tỷ đồng.

Doanh thu nghìn tỷ được chi cho các khoản mục nào?

Tuy thua lỗ nhưng Sun Life khá “mạnh tay” trong việc chi thưởng cho đại lý. Thuyết minh báo cáo tài chính 2023 cho thấy, Sun Life ghi nhận doanh thu thuần từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm là gần 4.218 tỷ đồng, tuy nhiên chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm trên 60% tổng doanh thu, cụ thể là hơn 2.665 tỷ đồng. Năm 2022, còn cao hơn nhiều khi doanh thu là 5.173 tỷ đồng, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp chiếm hơn 66%, tương đương 3.453 tỷ đồng.

Đặc biệt năm 2021, riêng chi phí này của Sun Life là hơn 3.127 tỷ đồng, trong khi đó doanh thu thuần từ bảo hiểm chỉ đạt hơn 3.014 tỷ đồng.

Đáng chú ý, lớn nhất trong khoản chi phí này là khoản chi khen thưởng hỗ trợ cho đại lý năm 2023 là hơn 1.696 tỷ đồng, con số này của năm 2022 còn cao hơn nhiều, ở mức 2.900 tỷ đồng và năm 2021 là 2.181 tỷ đồng.

Ở chiều ngược lại, chi cho hoa hồng bảo hiểm năm 2023 là hơn 780 tỷ đồng, giảm so với mức chi khoản này năm 2022 là gần 1.194 tỷ đồng. Đồng thời chi bồi thường và trả tiền bảo hiểm 2023 cũng giảm, chỉ còn 1.195 tỷ đồng so với năm 2022 là hơn 1.553 tỷ đồng.

Như vậy có thể nhận thấy, việc mạnh tay chi khen thưởng cho đại lý, tăng lương và chi phí cho nhân viên đã đẩy chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp đồng loạt "phình to" khiến Sun Life Việt Nam liên tục báo lỗ lớn, bất chấp doanh thu và lãi gộp tăng mạnh. Riêng năm 2021, con số này còn vượt cả doanh thu thuần bảo hiểm của Sunlife.

Còn tại Manulife, báo cáo tài chính năm 2023 cho thấy, tổng chi phí cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm gần 18.900 tỷ đồng, chiếm tới 89% doanh thu thuần từ hoạt động bảo hiểm. Trong đó hơn 1.700 tỷ cho hoa hồng, các chi phí khác. Bên cạnh đó, Manulife đã chi 1.356 tỷ đồng cho lương và các chế độ phúc lợi của đội ngũ nhân viên trong năm 2023. Chi phí này bao gồm chi trả cho cả đội ngũ nhân viên chính thức lẫn nhân viên thu phí, nhân viên thời vụ, nhân viên thuê ngoài.

Có thể thấy mức chi phí này đã hợp lý hơn nhiều so với giai đoạn Manulife báo lỗ nặng. Điển hình như năm 2021, doanh nghiệp đã chi tới gần 28.000 tỷ cho kinh doanh bảo hiểm, trong khi đó doanh thu chỉ hơn 24.000 tỷ. Chi phí vượt doanh thu là nguyên nhân chính khiến công ty báo lỗ kỷ lục.

Tại Prudential, năm 2023, công ty chi tới hơn 25.000 tỷ cho chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm, chiếm tới 95% doanh thu thuần. biên lãi gộp từ mảng này cũng giảm mạnh từ 33% trong năm 2022 xuống 4,8% trong năm 2023. Tuy nhiên, doanh nghiệp này có tới hơn 10.000 tỷ doanh thu từ hoạt động tài chính, trong khi đó chi phí chỉ gần 560 tỷ. Doanh thu tài chính tăng chủ yếu nhờ tăng thu nhập lãi từ trái phiếu (đạt 4.925 tỷ đồng), tiền gửi tại các ngân hàng với hơn 3.111 tỷ đồng. Như vậy, mức lãi sau thuế hơn 3.000 tỷ Prudential thiết lập năm 2023 có sự giúp đỡ rất lớn từ hoạt động tài chính.