Lời chúc năm mới của người Thái Nghệ An

Một trong những phong tục mang đậm bản sắc riêng của người Thái Nghệ An là những lời chúc đầu năm mới khi Tết đến, xuân về.

Người Thái chúc nhau đầu năm mới thường dùng những hình ảnh ví von, so sánh, từ ngữ rất phóng khoáng, giàu hình tượng. Điều đặc biệt, lời chúc của bà con lại được thể hiện gần như bằng lời thơ, giàu chất thơ, khiến người chúc và người được chúc như bạn tri âm, tri kỷ, yêu đời, yêu cuộc sống, yêu bản sắc văn hóa của dân tộc mình, được thể hiện qua lời chúc.
Buổi sáng đầu năm mới, sau khi lo việc cúng tế tổ tiên, bà con mới bắt đầu đi chúc Tết lẫn nhau trong thôn bản. Người đi chúc Tết phải chuẩn bị nội dung lời chúc sao cho có bài bản theo thể văn nói có vần. Sau lời chúc của người đến chúc, chủ nhà (người được chúc) cũng phải trả lời đáp lễ bằng thơ để đáp lại.

Sau đây là lời chúc nhau sang năm mới sức khỏe :

Chúc mọi người trong nhà chân tay vững vàng
Bắp chân săn
Đầu gối chắc
Làm cái gì cũng có
Làm cái gì cũng được
Lo cái gì cũng xong…

Lời chúc sức khỏe của đồng bào Thái thật bay bổng, thật phóng khoáng, giàu hình tượng, nội dung lời chúc vừa thiết thực, cụ thể, vừa ví von, so sánh có hình ảnh.

Lời chúc mọi người trong gia đình có cuộc sống được mọi người trong dân bản yêu thương, quý trọng và kính nể:

Nói với trẻ, trẻ lắng tai nghe/nói với già, già tin cái lời/
Nói với người chín tầng trăm lớp người người đều nghe/
Nói với quan , quan phải nghe/nói với voi, voi quay đầu lại.
Lời chúc cho gia đình hạnh phúc, hòa thuận, ấm cúng, đoàn kết, yêu thương nhau:
Vợ chồng phận đẹp sống đến già/Cha mẹ con cái cả nhà ấm êm.

Chúc cho nhà cao, vườn rộng, nhiều của cải, làm ra nhiều lúa gạo:

Trồng lúa khắp ruộng/trồng lúa đến cuối đồng/một bụi được một bó/Một sải được một bồ.

Chúc gia đình chăn nuôi giỏi, lắm trâu nhiều bò, chúc trồng được nhiều bông, nuôi nhiều tằm, dệt ra nhiều vải:

Nuôi bò cho đầy núi/nuôi trâu cho đầy nương
Một cây dâu cho ba nong tằm/Một cây bông cho chín sải vải

Sang năm mới, người Thái còn chúc nhau đẹp lời ăn, tiếng nói, để có sức lôi cuốn thu phục lòng người, giáo dục con cháu. Lời nói hay, nói đẹp là chiếc cầu nối để mọi người xích lại gần nhau, cầu chúc cho mọi người làm ăn phát tài, vui vẻ, để cho:

Ruộng sâu xanh mạ
Ruộng xa xanh cây
Lúa nương nhìn hút mắt
Lúa ruộng chặt tiếng cười

Hình ảnh so sánh rất gần gũi, nhưng rất khoáng đạt:

Gạo chảy về sân như thác đổ
Kẻ khó đội mưa đến nhờ
Tôi tớ nhà giàu dắt trâu đến đổi

Năm mới mọi người cầu mong cho mọi nhà đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, mọi người sống vui vẻ, thủy chung, đoàn kết, yêu thương nhau... Nội dung lời chúc đầu năm mới của người Thái là những lời chúc tốt đẹp mang đậm tính nhân văn, nó được cụ thể hóa bằng những hình ảnh sinh động, rất gần gũi với cuộc sống của người dân miền núi.

Vũ Ba Lan