LS Trương Anh Tú: 'Lần đầu trong lịch sử tố tụng Việt Nam có bị can bị khởi tố về tội Lừa dối khách hàng'

Ngày 10/7, VKSND TP. Hà Nội cho biết đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can đối với Lê Thanh Thản, Chủ tịch Tập đoàn Mường Thanh.

Theo đó, ngày 5/7/2019, Cơ quan điều tra Công an TP. Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và gửi đến VKSND TP. Hà Nội để xem xét phê chuẩn.

Sau khi xem xét toàn bộ hồ sơ tài liệu, thấy có đủ căn cứ theo quy định của pháp luật, ngày 8/7/2019, VKSND TP. Hà Nội phê chuẩn quyết định khởi tố bị can của Cơ quan điều tra Công an TP. Hà Nội đối với Lê Thanh Thản, Chủ tịch Tập đoàn Mường Thanh.

Ông Lê Thanh Thản bị khởi tố về tội Lừa dối khách hàng

Trước đó, sáng 9/7, Cơ quan điều tra Công an TP. Hà Nội, dưới sự giám sát của VKSND TP. Hà Nội đã tiến hành khám xét và thu giữ nhiều tài liệu tại Trụ sở Công ty này tại bán đảo Linh Đàm (Hà Nội). Theo quyết định phê chuẩn khởi tố bị can thì ông Lê Thanh Thản bị khởi tố về tội Lừa dối khách hàng quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015.

Trước những thông tin về sự việc này, phóng viên báo Người Đưa Tin đã có cuộc trao đổi với Luật sư Trương Anh Tú (Chủ tịch Công ty TAT Law firm, Đoàn luật sư TP. Hà Nội) về một số nội dung liên quan.

VKSND TP. Hà Nội vừa phê chuẩn quyết định khởi tố bị can đối với Lê Thanh Thản, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Mường Thanh về tội Lừa dối khách hàng theo quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015. Với tội danh đó ông Lê Thanh Thản sẽ đối diện với mức án nào, thưa luật sư?

Về tội danh và hình phạt thì cuối cùng cơ quan điều tra, các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ có quyết định và tôi thiết nghĩ chúng ta chưa bàn đến tội danh này sẽ bị xử phạt bao nhiêu năm tù.

Tuy nhiên, theo quan sát và ghi nhận tố tụng của cá nhân tôi, đây là lần đầu tiên trong lịch sử tố tụng Việt Nam khởi tố một bị can với hành vi và tội danh Lừa dối khách hàng.

Với thông tin mà báo chí đưa dựa trên những nguồn tin từ cơ quan điều tra cũng như Viện kiểm sát thì Công ty của ông Thản và cá nhân ông Thản rất có thể đã có hành vi sai phạm là xây dựng vượt tầng, phá vỡ quy hoạch được duyệt dẫn đến những người dân mua những khu nhà đất xây dựng trái phép và không được cấp sổ đỏ, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà. Đây là một thiệt thòi rất lớn cho người dân. Nhưng với những hành vi vi phạm này thì thực tế, ông Thản sẽ bị xử lý ở góc độ lừa dối khách hàng khi mà không thể cung cấp được cho họ sổ đỏ.

Luật sư có thể nói rõ hơn về hành vi vi phạm của ông Lê Thanh Thản?

Như tôi vừa nói, tức là, khi anh bán nhà đương nhiên phải có sổ đỏ, sổ hồng. Nhưng mà bây giờ người dân đã mua nhà và đến ở nhiều năm vẫn không có sổ đỏ hay sổ hồng thì đó là hành vi lừa dối.

Luật sư Trương Anh Tú.

Đa phần các dự án được chuyển sang cơ quan điều tra đều vướng vào 2 sai phạm lớn là xây dựng vượt tầng - phá vỡ quy hoạch được duyệt và có các sai phạm trong quá trình chuyển nhượng, thâu tóm dự án. Luật sư có thể cho ý kiến về vấn đề trong công tác quản lý xây dựng các dự án này?

Sai phạm của các dự án mà ông Thản là điều thấy rõ. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhìn thấy rằng, thời gian dài trong giai đoạn những lãnh đạo trước đây ở TP. Hà Nội đã có những biểu hiện buông lỏng quản lý trong trật tự xây dựng và trong công tác quy hoạch đô thị.

Về bản chất, với những khối nhà của ông Thanh Thản, hình ảnh trên vệ tinh chúng ta cũng có thể nhìn thấy. Vậy cớ gì lãnh đạo địa phương tại thời điểm xây dựng lại không phát hiện ra sai phạm để kịp thời xử lý ngay? Đây là điều rất đáng trách.

Thưa luật sư, ông Lê Thanh Thản bị khởi tố với tội danh Lừa dối khách hàng thì có bị tạm giữ, tạm giam hay không?

Về cơ bản đây là tội phạm ít nghiêm trọng được quy định trong Bộ luật Hình sự Việt Nam, và với những tội phạm này cùng lý lịch rất tốt của ông Lê Thanh Thản thì không cần tạm giam trong quá trình điều tra mà chỉ cần cấm đi khỏi nơi cư trú, hay nói cách khác là chỉ cần tại ngoại để phục vụ quá trình điều tra.

Mặc dù VKSND TP.Hà Nội đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, tuy nhiên, khi trả lời phóng viên, ông Thản cho biết ông đang đi công tác ở Phú Quốc và không hề biết thông tin mình bị khởi tố. Vậy, theo quy trình tống đạt quyết định khởi tố thì cơ quan luật pháp được thực hiện ra sao?

Quá trình phê chuẩn thì cần thời gian tố tụng nhất định cho các cơ quan tiến hành tố tụng gửi quyết định phê chuẩn đó để thông báo tống đạt cho bị can biết. Và theo tôi được biết, lệnh khởi tố ông Lê Thanh Thản mới được ký ban hành, có lẽ chưa đủ thời gian để tống đạt thông tin đến Doanh nghiệp tư nhân xây dựng số 1 tỉnh Điện Biên cũng như cá nhân ông Thanh Thản.

Xin cảm ơn luật sư!

Luật sư Lâm Văn Quang, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội

"Mặc dù hành vi lừa dối khách hàng xảy ra khá phổ biến nhưng thực tế cho thấy hầu như hành vi này rất ít khi bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo tôi, nguyên nhân của thực trạng này là do:

Thứ nhất, hiện nay đối tượng xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng không chỉ có cá nhân mà còn có pháp nhân, nhưng pháp luật hình sự ở Việt Nam chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự cá nhân mà không truy cứu trách nhiệm hình sự pháp nhân là một hạn chế lớn trong xử lý hành vi xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng nói chung và hành vi lừa dối khách hàng nói riêng bằng pháp luật hình sự.

Thứ hai, mặc dù trong BLHS đã quy định Tội lừa dối khách hàng tại Điều 198 nhưng thực tế hầu như không có vụ việc nào bị xử lý hình sự nếu chưa gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng, trong khi hậu quả của của việc sử dụng hàng kém chất lượng thường diễn ra từ từ, trong một thời gian tương đối dài; sự suy giảm sức khỏe của người tiêu dùng diễn ra từ từ và đến khi hậu quả thiệt hại xảy ra thì rất khó để quy kết nguyên nhân.

Thứ ba, khi bị lừa dối khách hàng vẫn ngại va chạm và tiếp xúc với cơ quan bảo vệ pháp luật.

Thứ tư, lừa dối khách hàng là một trong những hành vi khá phổ biến hiện nay. BLHS quy định hành vi khách quan của tội này là cân, đong, đo, đếm, tính gian, đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác trong quá trình mua, bán hàng hóa. Trong khi để thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng đối với người tiêu dùng thì không chỉ có hàng hóa mà còn có các loại hình dịch vụ. Dịch vụ cũng là một loại đối tượng của tội phạm xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, nhưng trong BLHS, đối tượng của tội phạm xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng là dịch vụ chưa được đề cập, dẫn đến tình trạng rất nhiều hành vi lừa dối khách hàng, cung cấp dịch vụ kém chất lượng, xâm hại nghiêm trọng đến quyền lợi của người tiêu dùng nhưng lại không phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật hình sự do chưa có quy định".

Ông Lê Thanh Thản (SN 1949, ở Diễn Châu, Nghệ An). Đầu những năm 90, ông Thản thành lập Xí nghiệp Xây dựng tư nhân số 1 Lai Châu (sau đổi thành Doanh nghiệp Tư nhân xây dựng số 1 Lai Châu và nay là Doanh nghiệp Tư nhân xây dựng số 1 tỉnh Điện Biên), có trụ sở tại Điện Biên.

Ông Lê Thanh Thản nổi tiếng với biệt danh “đại gia điếu cày”, vì có thói quen hút điếu cày, nhưng đi xe ô tô hạng sang. Ông Thản được biết đến là một trong những "đại gia" tên tuổi trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản với phân khúc nhà ở thương mại trung bình, giá rẻ, kết hợp với hệ thống khách sạn Mường Thanh có mặt tại nhiều địa phương trên cả nước.

Thu Huyền