Luận tội Tổng thống Trump hay không: 'Thế khó' lưỡng Đảng Mỹ sau báo cáo Mueller

Công tố viên đặc biệt Robert Mueller (ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)

Trong khi vị công tố viên đặc biệt từ chối khởi tố người đứng đầu nước Mỹ tội cản trở pháp luật, ông cũng không hoàn toàn "giải tội" cho Tổng thống Trump mà để lại những nghi vấn cho Quốc hội. Báo cáo của Mueller cung cấp những bằng chứng mới về sự can thiệp của ông Trump vào cuộc điều tra, từ đó đặt ra thách thức cho các nhà lập pháp Mỹ về cách phản ứng thích hợp nhất. Nguy cơ cho cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều khá rõ ràng nếu họ né tránh trách nhiệm hoặc hoặc kéo dài cuộc điều tra.

"Trách nhiệm giờ đây thuộc về Quốc hội", hạ nghị sỹ Jerrold Nadler, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện – cơ quan có quyền khởi xướng tiến trình luận tội viên chức chính phủ đương chức, cho biết.

Trách nhiệm giờ đây thuộc về Quốc hội.

Hạ nghị sỹ Mỹ Jerrold Nadler

Tuy nhiên, giới lập pháp sẽ làm đến mức nào thì hiện vẫn chưa rõ. Các nghị sỹ Cộng hòa sẵn lòng để qua một bên cuộc điều tra mà ông Trump từng gọi là "cuộc đi săn phù thủy". Còn đối với Đảng Dân chủ, một mặt cho rằng các chứng cứ của Mueller nghiêm trọng hơn rất nhiều so với bảng tóm tắt 4 trang của Bộ trưởng Tư pháp William Barr; mặt khác họ lại tỏ ra do dự trước bước tiếp theo (tiến trình luận tội), bất chấp một số áp lực từ cánh tả nội bộ Đảng muốn thấy ông Trump rời Nhà Trắng.

Trong một tuyên bố chung với nhà lãnh đạo phe Dân chủ ở Thượng viện Chuck Schumer, Chủ tịch Hạ viện Nacy Pelosi cho hay: "Trong khi chúng tôi tiếp tục xem xét bản báo cáo, một điều rõ ràng là Bộ trưởng Tư pháp Barr đã đưa ra kết luận rằng, Tổng thống không cản trở luật pháp, còn bản báo cáo của Mueller lại bỏ qua điều đó".

Trong một lá thư gửi tới phe Dân chủ của Hạ viện sau đó, bà Pelosi khẳng định: "Quốc hội sẽ không im lặng".

Hiện tại, Đảng Dân chủ đang dồn tập trung vào các bước điều tra tiếp theo. Hạ nghị sỹ Nadler yêu cầu ông Mueller điều trần; và hôm thứ Sáu (19/4), ông đã phát đi trát đòi công bố toàn bộ bản báo cáo. Tuần tới, cả Thượng và Hạ viện sẽ nghe điều trần từ Bộ trưởng Tư pháp Barr – người hiện đang phải đối mặt với các cáo buộc từ phe dân chủ rằng, đã bóp méo nội dung bản báo cáo theo hướng có lợi cho ông Trump.

Hạ nghị sỹ Jerrold Nadler, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện (ảnh: AP Photo/Mary Altaffer)

Tuy nhiên, theo AP, cho dù là bản báo cáo đầy đủ hay phiên điều trần công khai của ông Mueller, gần như chắc chắn tình thế khó xử của Đảng Dân chủ cũng sẽ chưa được giải quyết. Ông Mueller đã đặt ra một vài kịch bản, trong đó bao gồm việc Tổng thống Trump chỉ đạo người khác gây ảnh hưởng hoặc ngăn chặn tới cuộc điều tra, sau khi chỉ định vị trí công tố viên đặc biệt vào tháng 5/2017. Ông Trump cũng từng khẳng định, ông coi cuộc điều tra là một cú đánh mang tính sống còn – "sự chấm dứt cho sự nghiệp Tổng thống của tôi".

Mueller tỏ ra không thể quyết định phải làm gì với những chứng cứ của mình, không thể buộc tội hay giải tội; cùng với những hướng dẫn của Bộ Tư pháp rằng, truy tố một Tổng thống đương nhiệm có thể ảnh hưởng tới chức năng của ngành hành pháp.

"Chúng tôi kết luận, Quốc hội có thẩm quyền ngăn chặn một Tổng thống sử dụng sai quyền lực của mình để bảo vệ tính toàn vẹn của pháp luật", bản báo cáo nêu rõ.

Nếu công tố viên đặc biệt tìm thấy chứng cử giải tội cho Tổng thống, ông ấy đã nói ra. Nhưng ông ấy lại không làm vậy mà để vấn đề đó cho Quốc hội Mỹ.

Hạ nghị sỹ Adam Schiff

Theo Hạ nghị sỹ Adam Schiff, Chủ tịch Ủy ban tình báo, các hành động được đề cập trong bản báo cáo "cho dù là phạm tội hay không, là sự cảnh báo nghiêm trọng về Tổng thống Mỹ. Và rõ ràng, ông Mueller muốn Quốc hội cân nhắc các kết quả và tác động".

"Nếu công tố viên đặc biệt tìm thấy chứng cử giải tội cho Tổng thống, ông ấy đã nói ra. Nhưng ông ấy lại không làm vậy mà để vấn đề đó cho Quốc hội Mỹ", nghị sỹ Dân chủ phân tích.

Trong khi đó, Đảng Cộng hòa muốn gây dựng hình ảnh một Đảng Dân chủ cố chấp không muốn từ bỏ nhận định rằng ông Trump liên kết với Nga để thay đổi kết quả bầu cử. "Những gì bạn đang thấy là sự tuyệt vọng chưa từng có tiền lệ từ cánh tả", Nghị sỹ Mark Meadows, một trong những cố vấn cấp cao của ông Trump, viết trên Twitter. "Mọi thứ đã kết thúc rồi".

Một số chính trị gia Cộng hòa khác lại tỏ ra cân nhắc hơn. Lãnh đạo phe đa số Thượng viện Mitch McConnell – một trong số ít các nghị sỹ bị nhắc tới trong bản báo cáo, chia sẻ với các phóng viên: "Còn quá sớm để bắt đầu bình luận".

Theo Mueller, cựu Công tố viên Nhà Trắng Don McGahn từng tiếp xúc với một số người (trong đó có ông McConnell) nhân danh Tổng thống, khi ông Trump cố gắng ngăn Bộ trưởng Tư pháp bấy giờ là Jeff Session kháng cáo ở giai đoạn đầu cuộc điều tra.

Về cơ bản, bản báo cáo Mueller hé lộ 10 lĩnh vực có khả năng cản trợ pháp luật của ông Trump, từ quyết định sa thải Giám đốc FBI James Comey cho tới nỗ lực dừng cuộc điều tra. Trong một số trường hợp, các chi tiết cho thấy ông Trump chỉ có thể được kiềm chế nhờ các cố vấn và người thân cận xung quanh.

"Nếu chúng tôi có sự tự tin sau một cuộc điều tra về việc, Tổng thống rõ ràng không phạm tội cản trở luật pháp, chúng tôi sẽ nói rõ", bản báo viết. "Tuy nhiên, chúng tôi không thể đưa ra nhận định đó. Các chứng cứ chúng tôi có được về hành động và dự định của Tổng thống cho thấy các vấn đề phức tạp, ngăn cản chúng tôi đưa ra kết luận chắc chắn rằng việc phạm tội đã không xảy ra".

Đối với Đảng Dân chủ, những dòng trên đồng nghĩa với việc bật đèn xanh để tiếp tục những gì mà ông Mueller đã bắt đầu. Hạ nghị sỹ Jamie Raskin, một thành viên của Ủy ban Tư pháp đánh giá, bản báo cho thấy ông Trump "gần như chắc chắn cản trở luật pháp" và chính sự can thiệp từ các nhân viên của ông đã ngăn ngừa các hành động cụ thể.

Tuy nhiên, điều gì xảy ra tiếp theo có thể sẽ… chả có kết luận nào nữa, đặc biệt khi phe Dân chủ tỏ ra không sẵn lòng tiến hành luận tội mà không có sự ủng hộ từ cả hai đảng. Cuộc điều tra có thể cung cấp những tiết lộ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự nghiệp của Tổng thống; nhưng đồng thời lại "châm ngòi" cho làn sóng ủng hộ ông Trump khi ông tái tranh cử. Hoặc cuộc điều tra cũng sẽ đẩy Quốc hội Mỹ đi xa hơn những gì mà nhiều thành viên thực sự mong muốn.

Minh Đức