Luật im lặng giúp 'bố già' Italy ẩn mình giữa cộng đồng 10.000 người

Thật khó tin rằng tại thị trấn Campobello di Mazara nhỏ bé của Sicilia - nơi mọi người đều biết nhau và biết cả những bí mật, không ai hoài nghi về một người đàn ông đột nhiên xuất hiện, không gia đình, bạn bè hay người thân chuyển tới hơn một năm trước.

Gu ăn mặc hoàn hảo trong những bộ quần áo hàng hiệu, người ta có thể bắt gặp người này uống một tách espresso tại quán cà phê địa phương vào hầu hết buổi sáng, ăn tối trong tiệm bánh pizza, đi dạo trên phố, mua sắm và chào hỏi thân mật hàng xóm.

Cho đến tận hôm 16/1, người ta mới biết đó là Matteo Messina Denaro - “bố già” cuối cùng của nhóm mafia Sicilia và là trùm băng đảng bị truy nã gắt gao nhất cả nước, BBC đưa tin.

Người Sicilia có một câu nói, tạm dịch là: “Ai ít nói sẽ sống lâu trăm tuổi”. Câu nói này đề cập đến omerta - luật im lặng, quy tắc đầu tiên của mafia - trong 3 thập niên qua đã bảo vệ Denaro và hàng chục trùm mafia khác, theo Guardian.

“Tôi không thể phủ nhận cảm giác cay đắng và không thể tin nổi khi biết Matteo Messina Denaro sống ngay tại Campobello”, Thị trưởng Giuseppe Castiglione cho biết. “Thật không may, có những công dân ở đây chọn cách ‘vùi đầu vào cát’, tảng lờ vấn đề”.

Sống như một người tự do ở Campobello

“Ông trùm của những ông trùm” Denaro liên quan tới những vụ án kinh hoàng nhất do mafia Sicilia gây ra.

Denaro bị kết án khi vắng mặt với mức án tù chung thân vì liên quan tới vụ sát hại các công tố viên chống mafia Giovanni Falcone và Paolo Borsellino vào năm 1992. Ông cũng phải đối mặt với bản án chung thân vì liên quan tới các vụ đánh bom ở Florence, Rome và Milan khiến 10 người thiệt mạng vào năm sau đó.

Vào năm 1993, Messina Denaro được cho là đã tổ chức vụ bắt cóc bé trai 12 tuổi Giuseppe Di Matteo, trong lúc bố cậu bé chuẩn bị làm chứng chống lại mafia. Giuseppe bị siết cổ đến chết, và thi thể của cậu bé bị phi tang bằng acid.

Denaro - từng tuyên bố “một mình lấp đầy cả nghĩa trang” - lẩn trốn từ năm 1993. Năm này qua năm khác, giới chức Italy không ngừng tịch thu tài sản và bắt giữ hơn 100 đồng phạm của ông.

Tuy nhiên, mỗi khi giới điều tra tưởng đã đạt đến đích cuối cùng, Denaro lại biến mất và xuất hiện trên khắp thế giới. Nhiều người cho biết đã nhìn thấy ông ở Tây Ban Nha, Anh, Đức và Nam Mỹ.

Chưa rõ ông trùm này làm gì trong suốt 30 năm qua và đến những quốc gia nào. Một điều chắc chắn là vào năm 2021, ông quyết định chuyển đến thành trì Sicilia ở tỉnh Trapani, ẩn náu ở Campobello, cách quê Castelvetrano 5 phút và cách nhà mẹ 11 phút lái xe.

Cảnh sát Carabinieri đứng gác gần nơi ẩn náu của Matteo Messina Denaro tại thị trấn Campobello di Mazara hôm 17/1. Ảnh: Reuters.

Denaro mua một căn hộ khiêm tốn không xa trung tâm thị trấn, cách biển khoảng 3 km về phía tây nam của Sicily. Hợp đồng căn hộ lấy tên là Andrea Bonafede, người bị Denaro lấy danh tính khi đang chạy trốn.

“Thỉnh thoảng tôi thấy ông ta ở quán bar vào buổi sáng”, người hàng xóm Piero Indelicato cho biết. “Ông ta là một người thân thiện. Nhưng tôi không bao giờ tưởng tượng được đó là Denaro”.

Một người hàng xóm khác nói: “Tôi không biết ông ta là ai. Tại sao tôi phải nghi ngờ chứ? Đối với tôi, ông ấy là một quý ông, luôn nói 'chào buổi sáng và chào buổi tối'”.

Khi cảnh sát từ khắp nơi trên thế giới nỗ lực lùng sục ông trùm này, Denaro sống như một người tự do ở Campobello.

“Tôi không biết ông ấy là ai”, chủ cửa hàng mỹ phẩm ở góc phố cạnh căn hộ của Denaro cho biết. “Tôi không nhớ đã gặp ông ấy ở đây. Có lẽ tôi đã nhìn thấy ông ấy ở đâu đó trong thị trấn”.

Vẫn tươi cười sau khi tới nhà tù

Trưởng công tố viên Maurizio De Lucia bày tỏ một số nghi ngờ.

“Có nhiều câu hỏi liên quan đến việc một người như Denaro không được chú ý khi sống ở Campobello”, ông nói. “Nhưng chúng tôi biết mọi người sẽ sốt sắng cung cấp thông tin cho chúng tôi”.

Các nhà điều tra cho biết nhiều chính trị gia và doanh nhân đã bảo vệ Denaro suốt 30 năm chạy trốn. Tuy nhiên, ông cũng được bảo vệ bởi omerta - luật ứng xử tồn tại trên khắp miền Nam Italy, yêu cầu im lặng trước sự thẩm vấn của chính quyền hoặc người ngoài.

Trong 14 năm, Giacomo Di Girolamo - một nhà báo người Sicily - bắt đầu chương trình phát thanh hàng ngày trên Rmc 101 bằng cách đặt câu hỏi: “Matteo, anh đang ở đâu?”.

Di Girolamo - sinh ra và lớn lên trên cùng mảnh đất với Denaro - biết áp lực khi phải sống ở những nơi dưới cái bóng của mafia.

“Mọi người cam chịu”, ông nói. “Ở những nơi này, mafia hoạt động như ‘nhà nước’ phúc lợi. Khi các ông trùm bị bắt, chính quyền không lấp đầy khoảng trống đó và người dân mất niềm tin vào chính quyền".

"Ở một nơi như Campobello - dân số 10.000 người - có khoảng 50 người ăn mừng vì Denaro bị bắt. Hàng chục người khác sợ bị bắt vì bảo vệ ông. 9.000 cư dân còn lại đơn giản là cam chịu sống tại một khu vực bị chính quyền bỏ rơi”, ông nói thêm.

Nhà tù nơi trùm mafia bị truy nã gắt gao nhất Italy bị giam giữ ở L'Aquila. Ảnh: Reuters.

Denaro dường như vẫn giữ lối sống xa hoa. Cảnh sát tìm thấy quần áo hàng hiệu, giày đắt tiền, nước hoa và cà vạt Yves Saint Laurent trong nhà ông vào tối 16/1.

Sau khi trùm mafia bị bắt, hiến binh Italy hôm 17/1 phát hiện boongke mật tại nhà ông trùm này. Ngay sau đó, cảnh sát Italy cũng tìm thấy boongke thứ hai, lối vào giấu sau tủ quần áo. Cảnh sát tìm ra đồ trang sức, đá quý và đồ dùng bằng bạc trong căn phòng bí mật trên.

Trùm mafia Matteo Messina Denaro sẽ là một trong số khoảng 160 tù nhân ở nhà tù Costarelle, gần thành phố L'Aquila. Đây là nhà tù lớn nhất trong các nhà tù có hệ thống an ninh cấp độ tối đa ở Italy, với những hạn chế đặc biệt áp dụng cho nhóm tù nhân nguy hiểm nhất, Reuters đưa tin ngày 18/1.

Các công tố viên đã điều tra ít nhất 4 người sau khi ông bị bắt, trong đó có 2 bác sĩ.

Một số nhân chứng cho biết trong những giờ đầu tiên trong tù, Denaro vẫn bình tĩnh và tươi cười. Denaro có 30 năm để chỉ định người kế vị, giấu tiền và thủ tiêu bằng chứng các giao dịch bất chính. Trong hai ngày, các nhà điều tra đã lục tung từng ngóc ngách nơi ẩn náu của ông ở Campobello để tìm kiếm các tài liệu mật.

Cảnh sát hy vọng tìm thấy “kho lưu trữ bí mật” của mafia Totò Riina, người đã chết vào năm 2017. Theo một số nguồn tin, Denaro đã đánh cắp kho lưu trữ được cho là chứa đựng bí mật của những vụ giết người suốt 40 năm qua.

Cuộc tìm kiếm Denaro có thể đã kết thúc, nhưng nhiệm vụ khám phá bí mật chỉ mới bắt đầu.

Phương Linh