Minh bạch thông tin kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất cấp tỉnh

Cần minh bạch trong việc thông tin kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất cấp tỉnh . Nguồn: UNDP Việt Nam.

Sáng 1/7, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) tổ chức Tọa đàm “Đánh giá việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh”.

Theo Luật Đất đai năm 2013 và Luật Tiếp cận thông tin năm 2016, quy hoạch đất đai và kế hoạch sử dụng đất của địa phương phải được đăng tải công khai bằng các hình thức khác nhau, kể cả trực tuyến, để công chúng biết. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận với các bản quy hoạch đất đai và kế hoạch sử dụng đất của địa phương vẫn còn hạn chế. Ở cấp độ quốc gia, chỉ khoảng 1/5 số người được hỏi trả lời rằng họ đã biết về quy hoạch đất đai của địa phương kể từ năm 2011.

Sự bất cân xứng thông tin về các quy hoạch đất đai của địa phương là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến xung đột đất đai. Kết quả từ phân tích dữ liệu Chỉ số Quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) và Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) liên quan đến quản trị đất đai cho thấy, sự thiếu minh bạch trong lập và thực hiện quy hoạch và kế hoạch thu hồi đất, khung đền bù đất do Nhà nước xác định thấp có thể là những nguyên nhân chính dẫn đến xung đột đất đai, đặc biệt ở các khu vực đô thị, ở Việt Nam.

Phát biểu tại tọa đàm, bà Diana Torres, Trưởng Phòng Quản trị và Tham gia, UNDP Việt Nam cho biết: "Thiếu công khai thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng và thu hồi đất đai, kết hợp với định giá đất đai ở mức thấp và hành vi trục lợi của một bộ phận công chức địa chính có thể là những nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn đất đai ở Việt Nam, đặc biệt ở những khu vực ngoại vi các thành phố lớn. Khi thông tin liên quan đến đất đai được chia sẻ công khai và người dân có cơ hội đóng góp ý kiến cho dự thảo kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất, nguy cơ tham nhũng và mâu thuẫn trong lĩnh vực đất đai sẽ giảm đi, niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương sẽ tăng lên".

"Thiếu công khai thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng và thu hồi đất đai, kết hợp với định giá đất đai ở mức thấp và hành vi trục lợi của một bộ phận công chức địa chính có thể là những nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn đất đai ở Việt Nam".

Bà Diana Torres, Trưởng Phòng Quản trị và Tham gia, UNDP Việt Nam

Theo kết quả “Nghiên cứu thực chứng hướng tới thúc đẩy việc tiếp cận thông tin đất đai của người dân” do UNDP tại Việt Nam và Trung tâm CEPEW phối hợp thực hiện từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2022 cho thấy, có 27/63 UBND tỉnh, thành phố đã đăng tải bảng giá đất cấp tỉnh giai đoạn 2020-2024 (chiếm 42,9%) và có 337/704 UBND cấp huyện trên toàn quốc đã đăng tải kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2021 (chiếm 47,9%).

Tuy nhiên, việc đăng tải thông tin của các cơ quan Nhà nước còn thiếu đồng bộ, các tài liệu đính kèm thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện thường được đăng rải rác ở một số chuyên mục khác nhau trên các cổng, trang thông tin điện tử làm cho người dân gặp khó khăn trong tìm kiếm thông tin một cách đầy đủ.

Kết quả tìm kiếm cho thấy, chỉ có 17% cơ quan đăng tải đầy đủ kế hoạch sử dụng đất cấp huyện đáp ứng yêu cầu đăng tải cả 4 loại tài liệu gồm (1) thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất, (2) quyết định phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và (3) báo cáo thuyết minh, và (4) bản đồ kế hoạch sử dụng đất hoặc đăng tải ba loại tài liệu quan trọng nhất ngoại trừ thông báo công khai kế hoạch sử dụng đất.

Đáng chú ý, kết quả khảo sát cũng cho thấy, trong số các yêu cầu cung cấp thông tin gửi tới 561 văn phòng UBND cấp huyện thì chỉ có 98 cơ quan cung cấp thông tin (chiếm 17,5%), 15 cơ quan từ chối cung cấp thông tin (chiếm 2,7%), 46 cơ quan có phản hồi nghiên cứu viên nhưng không cung cấp thông tin (chiếm 8,2%) và có tới 402 cơ quan không phản hồi (chiếm 71,7%).

Mặt khác, đã có 12/63 tỉnh thành phố thực hiện tốt nhất việc đăng tải thông tin kế hoạch sử dụng đất trên trang thông tin điện tử cấp huyện, đó là các tỉnh: Bắc Kạn, Sơn La, Nam Định, Đà Nẵng, Phú Yên, Gia Lai, Tiền Giang, Trà Vinh, Đồng Tháp, Hậu Giang, Sóc Trăng và Cà Mau. Trong đó, ba tỉnh Gia Lai, Tiền Giang, và Trà Vinh có tất cả các huyện thực hiện tốt việc công khai thông tin.

Trước các tồn tại đó, nhóm nghiên cứu đã gửi một số khuyến nghị tới cơ quan Nhà nước, trong đó đặc biệt nhấn mạnh sự cần thiết phải nhanh chóng triển khai thực thi các yêu cầu của Luật Tiếp cận thông tin 2016. Đây là một văn bản luật quy định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân và quy định quy trình công khai thông tin và cung cấp thông tin theo yêu cầu của người dân.

Việc thực hiện tốt những quy định này sẽ góp phần thực hiện tốt các quy định về công khai thông tin đất đai được quy định trong pháp luật về đất đai nhằm góp phần tăng hiệu quả quản trị đất đai và giảm xung đột đất đai.

Bà Ngô Thị Thu Hà, Giám đốc Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) phát biểu tại tọa đàm. Nguồn: UNDP Việt Nam.

Tại tọa đàm, bà Ngô Thị Thu Hà, Giám đốc Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) cho rằng: "Người dân, báo chí và các tổ chức xã hội đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy minh bạch thông tin, trong đó có thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất. Thông tin đất đai càng minh bạch sẽ giúp cho Nhà nước quản trị nguồn tài nguyên quan trọng này tốt hơn và tăng niềm tin của người dân vào các cơ quan nhà nước".

Trước đó, pháp luật về đất đai và tiếp cận thông tin của Việt Nam đã có những quy định cụ thể về trách nhiệm, quy trình, hình thức và thời hạn công khai thông tin bảng giá đất cấp tỉnh và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện cũng như cung cấp những nội dung thông tin này theo yêu cầu của người dân.

Quốc hội Khóa XIV cũng đã có nghị quyết về việc Chính phủ cần tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về đất đai, quy hoạch đô thị của tổ chức và công dân cũng như khuyến khích và tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân, tổ chức xã hội - nghề nghiệp tham gia phản biện xã hội đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai.

Thu Thảo