Mô hình trụ sở tập trung sẽ giảm đầu tư lãng phí?

Đầu tư xây dựng khu hành chính tập trung phải đủ 3 yêu cầu

Trong dự thảo Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước (sửa đổi) vừa được Chính phủ trình Quốc hội sáng nay (31/10) có quy định, trụ sở làm việc được đầu tư xây dựng theo một trong hai mô hình: Trụ sở làm việc độc lập hoặc khu hành chính tập trung.

Theo đó, khu hành chính tập trung là tổ hợp trụ sở làm việc được quy hoạch và xây dựng tập trung tại một khu vực để bố trí cho nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị cùng sử dụng.

Việc quy hoạch, đầu tư xây dựng khu hành chính tập trung chỉ được thực hiện khi đáp ứng đầy đủ cả 3 yêu cầu: (1) Đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm, giảm chi phí hành chính và thuận tiện trong giao dịch cho các tổ chức và công dân.

(2) Đáp ứng mục tiêu, yêu cầu hiện đại hóa công sở; phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị; phù hợp với định hướng biên chế được phê duyệt và tiêu chuẩn, định mức sử dụng trụ sở làm việc.

(3) Nguồn kinh phí xây dựng khu hành chính tập trung được bố trí từ nguồn thu do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc tại vị trí cũ và các nguồn vốn khác theo quy định của pháp luật. Các cơ quan, tổ chức, đơn vị được bố trí trụ sở làm việc tại khu hành chính tập trung có trách nhiệm bàn giao lại trụ sở làm việc tại vị trí cũ cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trình bày báo cáo thẩm tra của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ông Nguyễn Đức Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách (TCNS) cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban TCNS đề nghị áp dụng mô hình quản lý trụ sở tập trung (giao một bộ làm đầu mối quản lý thống nhất trụ sở của các cơ quan nhà nước thuộc trung ương; mỗi tỉnh, thành phố giao một đầu mối để quản lý thống nhất trụ sở của các cơ quan nhà nước thuộc địa phương).

Điều này được cho là sẽ tăng cường hiệu quả trong đầu tư, bố trí sử dụng, khả năng điều hòa tài sản Nhà nước và hạn chế việc đầu tư dàn trải, manh mún, gây lãng phí nguồn lực nhà nước như hiện nay. Mô hình quản lý này đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng hiệu quả.

Phát biểu về nội dung này tại phiên thảo luận tại tổ sáng nay, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch HĐND TP.HCM cho rằng, quản lý tập trung hay trụ sở tập trung là khác nhau. Hiện có một số mô hình khu hành chính tập trung, nên phải có đánh giá tác động như thế nào từ thực tế.

"Có ý kiến đề nghị giao một bộ làm đầu mối quản lý các trụ sở ở trung ương, tôi chưa hình dung quản lý thế nào, đẻ thêm bộ máy, cần làm rõ thêm", bà Tâm băn khoăn. Đồng thời cho biết: "Trước đây, Chính phủ có ý tưởng xây khu tập trung cho các cơ quan trung ương có cơ quan đại diện ở phía nam nhưng không thực hiện được vì các bộ không ai muốn, ai cũng có một trụ sở riêng".

Trụ sở xây xong bỏ trống, thu hồi được không?

Ông Nguyễn Đức Hải cũng cho biết, một số ý kiến trong Ủy ban TCNS nhất trí với dự thảo luật tiếp tục duy trì thực hiện quản lý trụ sở làm việc theo mô hình phân tán như hiện nay, song đề nghị rà soát, bổ sung quy định về các biện pháp, chế tài đối với những cơ quan, đơn vị sử dụng trụ sở không đúng mục đích, đầu tư lãng phí, không phù hợp với công năng, nhu cầu sử dụng.

Trong trường hợp ngân sách nhà nước bố trí cho đầu tư trụ sở làm việc không đáp ứng được yêu cầu, cho phép áp dụng hình thức đầu tư đối tác công - tư để huy động các nguồn lực của xã hội cùng Nhà nước đầu tư, thỏa mãn nhu cầu về trụ sở làm việc phục vụ công tác quản lý nhà nước.

Ủy ban TCNS cho rằng, "việc quản lý đầu tư theo mô hình khu hành chính tập trung, phân tán hay đối tác công tư cần có mô hình cụ thể, có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, tăng cường tối đa tính công khai, minh bạch để mang lại hiệu quả cao nhất, tránh xây dựng phô trương, hình thức, lãng phí, không công bằng trong khi có những công trình khác cần thiết, cấp bách hơn cần được xây dựng để phục vụ nhân dân".

Theo đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, vấn đề thu hồi tài sản không sử dụng để lãng phí là câu chuyện muôn thuở. TPHCM có nhiều trụ sở bỏ trống không phải 2 năm mà mấy chục năm không làm gì cả, nhưng không thu hồi được.

"Hội đồng nhân dân đi giám sát thấy thực tế này và đề nghị thu hồi để làm bệnh viện, trường học nhưng không được. Kể cả Thành phố đưa đất, ứng vốn để xây dựng nhưng sau đó đề nghị giao lại trụ sở cũng không được", bà Tâm chia sẻ và đề nghị luật phải chế tài đủ mạnh để xử lý.

Tại dự thảo luật nêu, việc đầu tư xây dựng trụ sở làm việc có thể được đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP), tuy nhiên, theo đại biểu Hồ Đức Phớc, Tổng Kiểm toán Nhà nước (đại biểu đoàn Nghệ An) cần bỏ quy định này khỏi dự thảo.

"Tôi sợ rằng sau này quy định này dễ bị lợi dụng và không an toàn. Hãy hình dung cơ quan Nhà nước giống một gia đình. Nhà chúng ta tự xây, chứ mời người khác đến xây rồi chia cho người ta một phần, cùng chung sống với nhau thì với trụ sở cơ quan Nhà nước tôi e rằng không bảo đảm tính uy nghi và bí mật, sau này sẽ lợi dụng. Một số khu đất vàng lại bắt đầu kêu gọi doanh nghiệp vào đầu tư, để các cơ quan Nhà nước có khi 2, 3 tầng, còn 6, 7 tầng bán ra ngoài, không loại trừ việc lợi dụng để cán bộ có thẩm quyền giải quyết có lợi ích trong này", ông Phớc bày tỏ.

Vị đại biểu cho rằng, đã là trụ sở Nhà nước thì không áp dụng hình thức công-tư, "có tiền thì xây to, không có tiền thì xây nhỏ" để bảo đảm cơ quan nhà nước hoạt động ổn định.

Tổng kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cũng đề nghị bỏ các điều mục quy định cho phép các cơ quan Nhà nước được sử dụng các văn phòng, trụ sở, hội trường, xe cộ… để cho thuê.

"Tôi cho rằng không nên, vì nếu nếu làm như vậy thì sẽ chạy theo lợi ích. Đã chạy theo lợi ích thì khi lập dự toán, đáng ra công trình chỉ làm 2 tầng thì người ta sẽ lập ra 5 tầng, đáng ra 2.000m2 nhưng lập dự toán 5.000 m2 để cho thuê. Cho thuê thì sau này sử dụng tiền này như thế nào? Nó sẽ không an toàn trong quá trình sử dụng", ông Phớc nêu quan điểm.

Đại biểu tỉnh Nghệ An Hồ Đức Phớc chia sẻ về quan niệm "thế nào là tài sản Nhà nước?". Ông Phớc cho biết, đối với các dự án BOT, khi cơ quan Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán một số dự án, cả hai Bộ Kế hoạch Đầu tư và Bộ Giao thông vận tải đều phát văn bản phản đối kiểm toán, cho rằng đây là tài sản tư nhân chứ không phải tài sản công.

Theo đó, các trạm BOT là do tư nhân bỏ ra đầu tư, chỉ được xác lập tài sản công sau khi hết hạn, nghĩa là sau 20 năm hay sau 22 năm tùy theo hợp đồng.

"Chúng tôi không đồng tình, đây là tài sản phục vụ lợi ích công cộng, do Nhà nước chỉ định tư nhân làm và được hoàn trả bằng quyền thu phí, thì phải xác định đây là tài sản Nhà nước. Thứ hai, khoản phí thu được theo Thông tư 15 của Bộ Tài chính thì đây là do Nhà nước quản lý. Kiểm toán có quyền kiểm toán. Đây là khái niệm, tôi cho rằng cần bổ sung, cần dự tính đến trong tương lai", Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu quan điểm.

Dân trí