Mobile Money có đủ khả năng làm thay đổi cục diện ngành Fintech Việt Nam?
Việc Mobile Money tham gia vào ngành công nghệ tài chính (Fintech) liệu có thay đổi mạnh mẽ cục diện của lĩnh vực này không, khi ví điện tử và dịch vụ ngân hàng điện tử hiện đang chi phối thị trường?
Tôi cho rằng cục diện của thị trường Fintech sẽ không thay đổi nhiều so với hiện tại bởi vì ví điện tử, ứng dụng ngân hàng di động (Mobile Banking) và Mobile Money có phân khúc thị trường cũng như khách hàng khác nhau.
Mục tiêu của Mobile Money là phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt ở nông thôn và vùng sâu vùng xa nơi dịch vụ ngân hàng còn hạn chế. Thêm vào đó, Mobile Money không liên quan đến hoạt động tài chính ngân hàng vì nhà cung cấp Mobile Money không được cung cấp dịch vụ cho vay, huy động vốn cũng như trả lãi cho số tiền trong Mobile Money.
Một điểm khác biệt về phân khúc thị trường còn thể hiện ngay trong hạn mức giao dịch theo quy định của Chính phủ: Ví điện tử tập trung vào đối tượng khách hàng ở các thành phố lớn nên hiện có hạn mức giao dịch tối đa 100 triệu đồng/tháng, trong khi Mobile Money cung cấp dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt cho khách hàng vùng sâu vùng xa nên hạn mức giao dịch tối đa chỉ 10 triệu đồng/tháng.
Theo tôi, các công ty Fintech và ngân hàng vẫn còn nhiều dư địa để gia tăng mức độ sử dụng dịch vụ hiện nay. Khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Cimigo năm 2019 cho thấy ngay cả ở khu vực thành thị cũng mới chỉ có 30% người dân sử dụng Mobile Banking và 29% sử dụng ví điện tử để thanh toán.
Trong khi theo kết quả nghiên cứu mới nhất của đơn vị này năm 2020, nhóm dân số phát triển nhanh nhất là từ 0-12 tuổi ở nông thôn và 50 tuổi trở lên ở thành phố. Với khả năng tiếp cận Internet và công nghệ nhanh chóng của thế hệ trẻ cũng như thu nhập cao của cư dân thành thị, thị trường khách hàng dịch vụ số tiềm năng cho các công ty Fintech và ngân hàng vẫn còn rất lớn.
Ví điện tử tập trung vào đối tượng khách hàng ở các thành phố lớn trong khi Mobile Money cung cấp dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt cho khách hàng vùng sâu, vùng xa.
Các nhà mạng nắm ưu thế?
Lợi thế rõ ràng hiện tại của các hãng viễn thông là trước mắt chỉ có ba nhà mạng lớn được phép triển khai Mobile Money (gồm Viettel, VNPT, Mobifone). Về lý thuyết, các công ty Fintech đã có sẵn giấy phép cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán ví điện tử cũng có thể tham gia thí điểm cung cấp dịch vụ Mobile Money. Nhưng trước hết họ phải xin giấy phép thiết lập mạng viễn thông công cộng di động mặt đất sử dụng băng tần vô tuyến điện. Đây không phải là việc đơn giản.
Các nhà mạng hiện đang sở hữu dữ liệu khách hàng rất lớn, trung bình mỗi người dân sở hữu 1,3 thuê bao di động (theo số liệu của Cục Viễn thông vào tháng 1/2020) nên lợi thế của họ càng được khuếch đại lên nhiều. Tôi cho rằng các công ty Fintech, đặc biệt là các công ty có ứng dụng ví điện tử phổ biến như Momo hay ZaloPay, có thể bắt tay với nhà mạng nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng.
Nhà mạng cũng đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để triển khai Mobile Money. Chẳng hạn như Viettel đã thử nghiệm Mobile Money trên 40 ngàn khách hàng nội bộ. Theo nghiên cứu của Cimigo năm 2019, nhà mạng này còn có nhiều kinh nghiệm triển khai thương mại tại thị trường nước ngoài cũng như kinh nghiệm với ví điện tử, với mức độ nhận diện thương hiệu ViettelPay đạt 54% chỉ sau Momo (88%) và ZaloPay (63%).
