Mời người tài phải tới gõ cửa, đừng 'ban phát'!

Nghệ sĩ Quyền Linh phản biện tại hội nghị - Ảnh: Trung Hiếu

Chiều 5.9, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc VN TP.HCM tổ chức hội nghị phản biện xã hội dự thảo đề án về chính sách thu hút, bồi dưỡng và phát triển người có tài năng đặc biệt đối với các lĩnh vực TP.HCM có nhu cầu giai đoạn 2018 - 2022.

Trước khi các đại biểu phản biện, với vai trò bên xây dựng đề án, ông Trương Văn Lắm, Giám đốc Sở Nội vụ TP, cho hay rất khó để nêu được định nghĩa, khái niệm ai là người tài, ai là người có tài năng đặc biệt. Tuy nhiên, dự thảo đề án về chính sách thu hút, bồi dưỡng và phát triển người có tài năng đặc biệt mà Sở Nội vụ xây dựng có những điểm đáng chú ý là người tài được thu hút có thể có học hàm, học vị hoặc không có những bằng cấp trên nhưng được xã hội công nhận; lĩnh vực thu hút là văn hóa, xã hội, khoa học, thể dục thể thao… Bên cạnh đó, việc thu hút người có tài năng đặc biệt không ràng buộc vào bộ máy nhà nước, có thể hợp tác với TP ở một lĩnh vực nào đó chứ không nhất thiết “sáng cắp ô đi chiều cắp ô về”, ngày làm 8 tiếng…

Tránh chủ trương “rải thảm”, bên dưới “rải đinh”

GS-TS Phạm Văn Biên, Hội Sinh học TP.HCM, cho rằng đề án không mới nhưng nói được tính thời sự vì TP đang thực hiện Nghị quyết 54 về cơ chế đặc thù. Tuy nhiên, TP cần làm thực chất, tránh tình trạng như một vài nơi chủ trương thì “rải thảm” nhưng bên dưới “rải đinh”.

Ông Biên nêu TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng từng chi hàng ngàn tỉ đồng để mời người tài về làm việc nhưng kết quả thu hút không như kỳ vọng. Thậm chí ở Đà Nẵng nhiều người thuộc diện tài năng đi học về sẵn sàng trả lại chi phí đào tạo để không tham gia dự án.

Còn TP giai đoạn 2014 - 2017 mời gọi người tài, thu hút được 15 chuyên gia (2 người VN, 5 người nước ngoài và 8 Việt kiều) nhưng đến nay chỉ còn 10 người và quá trình làm việc cũng không suôn sẻ. Một ví dụ khác, trong năm 2015 - 2016 TP mở “ngân hàng ý tưởng” kêu gọi Việt kiều đóng góp ý tưởng để xây dựng, phát triển TP. Đã có 47 ý tưởng gửi đến nhưng 2 năm qua chưa có ý tưởng nào được hiện thực hóa, một số ý tưởng cứ chuyển từ “ngăn kéo này sang ngăn kéo khác”.

“Ngoài ra, do từng lĩnh vực có đặc thù khác nhau nên cần phải có từng dự án tách riêng ra, chứ không nên nhập chung. Đọc đề án này không thấy bóng dáng nghệ sĩ (NS) Kim Cương đâu”, ông Biên nói và chỉ tay về phía NS Kim Cương đang ngồi dưới hội trường.

Phải đến từng nhà mời gọi

GS-TS Chu Phạm Ngọc Sơn, Phó chủ tịch Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật TP, nhắc lại sau năm 1975 một số lãnh đạo TP đến gõ cửa từng nhà khoa học với mong muốn họ đóng góp cho đất nước. Thu hút người tài không nên quan trọng vào bằng cấp mà quan trọng là người tài đó có công trình có ứng dụng thực tế với đời sống, góp phần xây dựng đất nước hay không.

Khi được mời góp ý, NS Quyền Linh (Hội Điện ảnh TP) chỉ vào NS xiếc Quốc Cơ ngồi cạnh và khẳng định đây là người có tài năng đặc biệt. Từ đó, NS Quyền Linh khẳng định rất dễ nhận ra người có tài năng đặc biệt, dù nhóm người này rất ít. Anh cũng cho rằng: “Tìm kiếm nhân tài không phải cách làm thi tuyển mà phải đến từng nhà gõ cửa, mời gọi. Việc mời gọi phải thật trân quý chứ gửi bằng văn bản nhân tài sẽ không đến đâu”.

Ông Châu Minh Tỷ, nguyên Giám đốc Sở Nội vụ TP, băn khoăn thời gian thu hút nhân tài đến năm 2020 có quá ngắn và theo tư duy nhiệm kỳ? Ông cũng nhấn mạnh đối với người tài đặc biệt thì phải đi tìm, mời gọi. “Đi tìm, mời gọi chưa chắc đã được chứ nói gì thi tuyển. Tôi thấy dự thảo có vẻ rất nặng nề vấn đề này”, ông Tỷ đánh giá.

Mức thưởng tối đa 1 tỉ đồng/người

Dự thảo đề án nhằm thu hút người tài năng đặc biệt vào các lĩnh vực: khoa học công nghệ, hoạch định chính sách và xây dựng hạ tầng đô thị, dịch vụ công, văn hóa nghệ thuật và TDTT... Theo đó, ngoài chính sách tiền lương, mức hỗ trợ ban đầu... TP quy định chính sách tiền thưởng để khuyến khích phát huy tài năng được phân chia theo các nhóm đặc thù. Cụ thể, mức thưởng khi thực hiện sản phẩm, công trình cụ thể không thấp hơn 50 triệu đồng/người và tối đa 1 tỉ đồng/công trình. Với nhóm nhiều thành viên, thưởng không thấp hơn 30 triệu đồng/người và tối đa 1,5 tỉ đồng/công trình. Các vị trí còn lại mức thưởng đối đa 1 tỉ đồng/người... Người tài năng đặc biệt cũng được xem xét cho hưởng lợi nhuận từ kết quả thương mại hóa sản phẩm, được bố trí nhà công vụ hoặc hỗ trợ tiền thuê nhà không vượt quá 7 triệu đồng/tháng...

Mức thưởng tối đa 1 tỉ đồng cũng được quy định tại chính sách thu hút và phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đối với lĩnh vực TP có nhu cầu trong giai đoạn 2018 - 2022, được UBND TP.HCM ban hành hôm qua. Cụ thể, khi có thành tựu nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, chuyên gia, nhà khoa học sẽ được thưởng 1 tỉ đồng/người/công trình, 1,5 tỉ đồng/tổ nghiên cứu/công trình. (Trung Hiếu - Đình Phú)

Trung Hiếu

Hà Ánh