Mối nguy đáng báo động nhưng ít người để ý về nắng nóng

Nick Obradovich lại mất ngủ, khiến anh trở nên dễ gắt gỏng.

Đó là tháng 10/2015, khi San Diego trải qua mùa thu trong một đợt nắng nóng lịch sử. Thành phố, vốn thường khô ráo và mát mẻ, đã ghi nhận 3 đêm tháng 10 nóng nhất vào thời điểm đó.

Obradovich sống cùng vợ trong một căn hộ không có điều hòa - điều không có gì lạ với thời tiết khu vực ôn hòa quanh năm. Anh cho biết nhiều nơi khác cũng không có điều hòa, đặc biệt là ở những không gian sống đơn sơ - nơi mà sinh viên mới tốt nghiệp như anh có đủ khả năng trang trải.

Obradovich đối phó với cái nóng bằng cách đắp một chiếc khăn ướt lên người khi cố gắng ngủ thiếp đi, nhưng sau đó cảm thấy quá lạnh. Anh chuyển qua đắp chăn nhưng sau đó lại quá nóng.

Nó giống một phiên bản của câu chuyện “Goldilocks và gia đình nhà gấu” nhưng “không có mức độ 'vừa phải' ở đây”, anh nói.

Khoảng một tuần trong đợt nắng nóng, Obradovich phải vật lộn để ngủ. Việc thiếu ngủ khiến anh quá mệt mỏi để duy trì thói quen tập thể dục hàng ngày. Anh và các sinh viên tốt nghiệp không thể tập trung vào công việc của họ, theo Washington Post.

“Tôi trở nên gắt gỏng hơn. Bạn bè của tôi cũng gắt gỏng hơn một chút. Tất cả đều có cái nhìn khắc nghiệt về mọi thứ bởi chúng tôi mất ngủ”, Obradovich, hiện là điều tra viên chính tại Viện Phát triển Con người Max Planck, cho biết. Vào thời điểm đó, anh đang học tiến sĩ khoa học chính trị tại Đại học California, San Diego.

Theo nghiên cứu, người dân mất trung bình 44 giờ ngủ mỗi năm trước tình trạng nóng lên toàn cầu do biến đổi khí hậu. Ảnh: Reuters.

Giấc ngủ con người ngắn đi

Obradovich sau đó quyết định điều tra xem liệu việc ngủ không ngon do nhiệt gây ra của anh có phổ biến hay không.

Phát hiện sau đó gây chú ý: Con người đang mất đi giấc ngủ trong môi trường ấm lên, đặc biệt là vào đầu đêm.

Tình trạng nóng lên toàn cầu do biến đổi khí hậu đang khiến giấc ngủ của nhiều người trên thế giới bị ngắn đi. Các mô hình cũng dự đoán chất lượng giấc ngủ ngon sẽ giảm hơn nữa khi nhiệt độ tăng, đặc biệt là ở cộng đồng người già và thu nhập thấp.

Trong nghiên cứu theo dõi giấc ngủ 47.000 người trưởng thành ở 68 quốc gia, Obradovich và các đồng nghiệp đã tìm thấy sự thay đổi đáng chú ý về thời lượng ngủ khi nhiệt độ ban đêm tăng trên 10 độ C. Vào những đêm trên 30 độ C, trung bình mọi người ngủ ít hơn khoảng 14 phút.

Trong khoảng thời gian dài hơn, sự mất mát rất rõ ràng. Họ ước tính mọi người mất ngủ trung bình 44 giờ mỗi năm và khi tình trạng ấm lên tiếp tục diễn ra, sẽ có thêm nhiều người khó tìm được một đêm ngon giấc.

Nhiệt độ ban đêm ấm lên nhanh hơn nhiệt độ ban ngày ở nhiều nơi trên toàn cầu. Đến năm 2100, các cá nhân trên toàn thế giới có thể mất khoảng 50-58 giờ ngủ mỗi năm.

“Ngay bây giờ, chúng ta đang không hoàn toàn thích nghi với khí hậu nơi chúng ta sống”, Obradovich nói. Nhiệt độ nóng hơn “gây hại cho giấc ngủ của chúng ta trên diện rộng và mối liên kết đó đó ngày càng tăng. Nó trở nên đáng kể hơn khi nhiệt độ càng cao”.

Nhiều người thường coi việc ngủ là điều hiển nhiên, nhưng không ngủ đủ giấc có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề nghiêm trọng, như sức khỏe tâm thần kém, béo phì, bệnh tim hoặc thậm chí tử vong sớm.

Chẳng hạn, Rebecca Robbins, bác sĩ và giảng viên tại Trường Y Harvard, cho biết huyết áp của con người giảm xuống mức thấp nhất trong ngày khi chúng ta ngủ. Nếu không có sự sụt giảm tự nhiên đó, mọi người có nhiều khả năng bị tăng huyết áp, có thể dẫn đến huyết áp cao, đau tim hoặc đột quỵ.

Tỷ lệ mất ngủ ở phụ nữ cao hơn khoảng 1/4 so với nam giới, tỷ lệ này tăng gấp đôi ở những người trên 65 tuổi và cao gấp 3 lần ở những quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Ảnh: Stokkete/Shutterstock.

Một minh chứng khác là tác động của việc giảm chất lượng giấc ngủ mỗi năm trong khoảng thời gian tiết kiệm ánh sáng ban ngày vào mùa xuân ở Mỹ - khi hầu hết người dân vặn đồng hồ sớm một giờ và có thể mất ngủ trong đêm đó.

Trong tuần tiếp theo, bà Robbins trích dẫn các trường hợp đau tim, tai nạn xe hơi và thương tích tại nơi làm việc tăng vọt.

“Khi chúng ta không đạt được các mục tiêu về sức khỏe giấc ngủ, rất nhiều thứ bắt đầu không ổn”, bà nói. “Chỉ sau một hoặc hai đêm, điều này có thể nhanh chóng trở nên rắc rối, gây căng thẳng cho các cơ quan quan trọng của chúng ta, làm tăng nguy cơ dẫn đến những kết quả bất lợi và tình trạng mạn tính”.

Chưa thể thích nghi

Nhiệt độ phòng ngủ lý tưởng để mọi người chìm vào giấc ngủ tương đối mát - từ khoảng 17 độ C đến hơn 20 độ C.

Obradovich và các đồng nghiệp nhận thấy nhiệt độ nóng lên bất thường ảnh hưởng lớn nhất đến thời gian ngủ bằng cách trì hoãn việc bắt đầu chìm vào giấc ngủ. Nhóm nghiên cứu cũng nhận thấy những nơi ấm hơn bị mất ngủ nhiều nhất, cho thấy cơ thể của nhiều người chưa thích nghi được với vị trí địa lý của họ.

Các quốc gia có thu nhập thấp hơn cũng bị ảnh hưởng nặng nề khi Obradovich đưa ra giả thuyết do thiếu điều hòa không khí. Nhưng anh có kế hoạch điều tra thêm.

Các dự đoán cho thấy sự nóng lên toàn cầu cũng sẽ gây ra tình trạng mất ngủ lớn nhất ở Trung Đông, Đông Nam Á và Australia. Vào cuối thế kỷ XXI, người dân ở những vùng ấm nhất dự kiến mất thêm 3 đêm ngủ mỗi năm do nhiệt độ ban đêm tăng cao hơn.

Tình trạng mất ngủ sẽ gia tăng hơn nữa khi Trái Đất ấm hơn và sẽ khác nhau theo độ tuổi và giới tính. Ảnh: Reuters.

Trong khi xu hướng ấm lên ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ, Kelton Minor - đồng tác giả của nghiên cứu về giấc ngủ với Obradovich - cho biết cơ thể con người dường như thích nghi với cái lạnh tốt hơn là quá nóng.

“Mọi người dường như ngủ nhiều hơn khi trời lạnh”, Minor, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Columbia, cho biết. “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy mọi người có thể thích nghi giấc ngủ với nhiệt độ lạnh tốt hơn nhiều so với nhiệt độ nóng”.

Obradovich cho biết phát hiện trên có thể giúp cộng đồng hoặc các nhà hoạch định chính sách cải thiện tốt hơn môi trường ngủ cho người dân, chẳng hạn giúp làm mát phòng ngủ hiệu quả hơn.

Ở cấp độ cá nhân, bà Robbins cho biết mọi người cũng cần giữ thói quen ngủ tốt. Chẳng hạn, giảm thời gian sử dụng màn hình từ 15 đến 20 phút trước khi chìm vào giấc ngủ vì ánh sáng xanh từ điện thoại di động hoặc máy tính có thể mô phỏng ánh nắng mặt trời, làm mất nhịp sinh học.

Bà gợi ý thiền trước khi đi ngủ có thể giúp mọi người thư giãn, thoải mái và dễ đi vào giấc ngủ hơn.

Điều quan trọng là phải có giờ đi ngủ nhất quán, nếu không cơ thể chúng ta có thể bối rối không biết khi nào nên tỉnh táo hoặc mệt mỏi, bà nhấn mạnh.

“Vẫn còn niềm tin dai dẳng rằng rằng: 'Tôi sẽ ngủ khi tôi chết' - một thái độ đối với giấc ngủ”, bà Robbins nói. “Còn rất nhiều việc phải làm để cải thiện quan điểm chung của chúng ta về giấc ngủ”.

Minh An