Mới nhậm chức, Thủ tướng Liz Truss có nguy cơ mất ghế

Thủ tướng Anh Liz Truss. Ảnh: Reuters.

Một nhóm nghị sĩ cấp cao sẽ gặp nhau vào ngày 17/10 để thảo luận về tương lai của thủ tướng. Một số người muốn bà từ chức trong vòng vài ngày và những người khác nói rằng bà "đang tại vị nhưng không nắm quyền kiểm soát". Một số người đe dọa sẽ công khai kêu gọi bà Truss từ chức sau khi chương trình cắt giảm thuế của bà bị “phá sản”, Guardian đưa tin.

Trong khi đó, đồng minh trong nội các của bà Truss tối 15/10 cảnh báo các nghị sĩ rằng họ sẽ thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu, và rằng đảng Bảo thủ sẽ “hết cửa” nếu họ lật đổ nhà lãnh đạo thứ hai chỉ trong vài tháng.

Lời kêu gọi bà Truss từ chức

Khoảng 15-20 cựu bộ trưởng và nghị sĩ cấp cao khác đã được mời tham dự "bữa tối của những người trưởng thành", do nhóm ủng hộ hàng đầu của ông Rishi Sunak - đối thủ lớn nhất của bà Truss trong cuộc đua vào ghế thủ tướng Anh vài tuần trước đó - triệu tập, nhằm lên kế hoạch về cách thức và thời điểm loại bỏ bà Truss và đưa ông Sunak và Penny Mordaunt lên vị trí lãnh đạo.

“Họ sẽ phải ngồi xuống và giải quyết mọi việc. Bây giờ điều này đang trở thành một nhiệm vụ giải cứu cho đảng Bảo thủ và nền kinh tế", một nguồn thạo tin nói.

Một người khác tán thành động thái của các nghị sĩ: “Mọi thứ đang chuyển động, nhưng phức tạp và khó khăn hơn nhiều so với dự tính”.

Thủ tướng Anh Liz Truss tại một cuộc họp báo ở London, ngày 14/10. Ảnh: Reuters.

Một nghị sĩ đảng Bảo thủ kỳ cựu đã kêu gọi bà tự nguyện từ chức vào tuần trước. “Bà ấy phải thu đủ can đảm để thoát khỏi điều này, để làm điều đó một cách có trật tự - và bà ấy sẽ được cảm ơn nếu làm vậy”, ông nói.

“Nếu tôi là bà ấy, tôi sẽ thừa nhận các chính sách của mình không hiệu quả và bản thân không phù hợp để tiếp tục. Tôi nghĩ rằng bà ấy tốt nhất nên ngồi lại với ông Graham Brady (Chủ tịch Ủy ban 1922 của các nghị sĩ đảng Bảo thủ) và thảo luận về cách chúng tôi có thể có người thay thế trong một hoặc hai ngày”, người này nói thêm.

Một số người tin rằng bà Truss có thể giữ được vị trí nếu vượt qua được tuần tới.

Tân Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt nhận định bà Truss đã sai lầm khi thông báo một loạt khoản cắt giảm thuế lớn mà không giải thích chi tiết về các giải pháp kéo theo. Ông Hunt hôm 15/10 nói rằng chính sách của bà Truss “đã đi quá xa, quá nhanh”.

Khi bác bỏ các kế hoạch kinh tế mà bà Truss đưa ra, ông nói rằng một số loại thuế sẽ tăng trong khi chi tiêu công bị kìm hãm. “Không có lựa chọn nào dễ dàng, sẽ rất khó khăn. Rất nhiều điều mà mọi người đang hy vọng sẽ không xảy ra", ông nói.

Việc đảo ngược thêm các điều khoản khác trong cái gọi là “ngân sách nhỏ” (mini-budget) của bà Truss sẽ tiếp tục được xem xét.

Trong ngày 17/10, ông Hunt và bà Truss sẽ thông qua kế hoạch cho báo cáo tài chính trung hạn vào ngày 31/10. Ông Hunt được phép xem xét lại trường hợp áp thuế đối với các công ty năng lượng. Có thông tin cho rằng ông có kế hoạch trì hoãn việc cắt giảm thuế thu nhập, một phần quan trọng khác trong gói kinh tế của bà Truss.

Bỏ phiếu bất tín nhiệm để tìm kiếm cơ hội

Các đồng minh còn lại của bà Truss đang cố bảo vệ thủ tướng bằng cách thúc giục bà tiến hành bỏ phiếu bất tín nhiệm thay vì đồng ý từ chức. Theo quy định của đảng, bà Truss được bảo vệ khỏi cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong vai trò lãnh đạo trong một năm, nhưng quy tắc đó có thể được thay đổi.

Tuy nhiên, cả bà Theresa May và ông Boris Johnson trước đây đều đã được ông Graham Brady, Chủ tịch Ủy ban 1922 của các nghị sĩ đảng Bảo thủ, thuyết phục từ chức mà không qua cuộc bỏ phiếu nào.

"Nếu chúng ta thay đổi lãnh đạo một lần nữa, đảng này coi như xong. Khi cả Philip Hammond (cựu Bộ trưởng Tài chính Anh) và Nadine Dorries (Bộ trưởng Văn hóa Anh) nói rằng nếu chúng ta thay nhà lãnh đạo một lần nữa thì sẽ phải có một cuộc tổng tuyển cử, đó không phải là sự hù dọa”, một bộ trưởng trong nội các của bà Truss nói.

Ông Jeremy Hunt, tân Bộ trưởng Tài chính Anh. Ảnh: Reuters.

“Nếu tôi là bà Liz, tôi chắc chắn sẽ mạo hiểm với một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đầu tiên”.

Tuy nhiên, sự ủng hộ dành cho bà Truss cũng đang bốc hơi chính bên trong nội các, với nhiều thành viên giữ liên lạc chặt chẽ với những người chỉ trích thủ tướng. Một nghị sĩ nói rằng sẽ "thật kỳ cục" nếu bà Truss lại xuất hiện lần nữa ở Hạ viện để trả lời chất vấn sau một loạt cú quay đầu bẽ bàng, việc sa thải đồng minh Kwasi Kwarteng, và từ bỏ kế hoạch kinh tế của bà.

Kể từ khi công bố dự định cắt bỏ và giảm bớt một số loại thuế bao gồm bãi bỏ thuế suất 45% đối với các khoản thu nhập trên 150.000 bảng Anh (162.000 USD) trong kế hoạch “Ngân sách ngắn hạn” của mình vào cuối tháng 9, Thủ tướng Truss đã phải đối mặt với áp lực lớn từ dư luận Anh, yêu cầu bà hủy bỏ những kế hoạch trên.

Trong khi đó, đồng bảng Anh và thị trường trái phiếu của nước này đã phải chịu tác động tiêu cực sau khi kế hoạch cắt giảm thuế của bà Truss được công bố. Theo Al Jazera, Ngân hàng Trung ương Anh đã buộc phải áp dụng những biện pháp mua lại trái phiếu chính phủ với số lượng lớn để ổn định thị trường tài chính.

Hồng Ngọc