Một góc nhìn mới về Trần Khánh Dư

Một cảnh trong vở diễn.

Nghệ sĩ Ưu tú Từ Diệu Hương, Trưởng Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh, chia sẻ: “Chúng tôi xây dựng vở chèo theo hướng dã sử, đi sâu khai thác đời tư của Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư, từ cái nhìn nhân văn. Thực tế chiến công của ngài, tuồng, cải lương và ngay cả nhiều vở chèo khác đã đi trước khai thác hết rồi. Chúng tôi khai thác câu chuyện tình đẹp của ngài và công chúa Quỳnh Trân để mong đem đến cho khán giả hình ảnh một Trần Khánh Dư khác nhân văn hơn. Vở chèo sẽ hóa giải những cái định kiến chưa tốt về ngài. Do tính chất dã sử đó nên tất yếu vở chèo có nhiều hư cấu, thậm chí có những đoạn chưa có trong chính sử hoặc là khác với những điều sử sách đã ghi”.

Cũng theo bà Từ Diệu Hương, với những điểm vừa nêu, vở chèo này đã được đánh giá là rất sáng về nội dung tư tưởng. Và khi đi hội diễn, Đoàn đã thống nhất sử dụng tên vở là “Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư” thay vì “Danh tướng sáng trời Nam” như trước đó để sát hợp hơn với nội dung tư tưởng. Thực tế, vở chèo đã tiết giảm rất nhiều chi tiết liên quan đến chiến trận của Trần Khánh Dư ở Vân Đồn, gia tăng những chi tiết về tình duyên ngang trái, trắc trở của ông. Và tới đây, khi mang vở đi công diễn phục vụ khán giả ở các địa phương, nhiều chi tiết tiếp tục sẽ được tiết giảm. Ví dụ, những chiếc thuyền chiến cỡ lớn sẽ được lược bỏ, chỉ còn 2 chiếc thuyền con. Vừa giảm bớt không khí chiến trận vừa dễ vận chuyển đạo cụ đi công diễn.

Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh nhận nhiều huy chương, bằng khen cho vở diễn và cá nhân tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2019. Ảnh: Nguyễn Khoa(CTV).

Hướng khai thác nội dung tư tưởng, đề tài này đã quyết định việc lựa chọn tác giả kịch bản, đạo diễn, diễn viên. Từ ý tưởng này, Đoàn đã đặt hàng tác giả kịch bản Lê Thế Song và nhận được sự hợp tác nhiệt tình. Đạo diễn, NSND Lê Hùng là người rất có kinh nghiệm dàn dựng các vở chèo lịch sử. Ông đã gia giảm nhiều chi tiết lịch sử, hư cấu nhiều làm cho vở chèo mềm mại bớt đi tính chất khói lửa chiến tranh. Đạo diễn cũng đã mạnh dạn đổi mới trong việc xử lý không gian sân khấu, đạo cụ, trang trí, âm nhạc và cả những mảng miếng mới đưa vào chèo. Cụ thể, có chi tiết ông đã gia tăng tính hài kịch cho chèo như cho quan khâm sai đi sào lên bờ để tuyên chiếu cho Trần Khánh Dư. Lớp diễn này đã lấy được nhiều tiếng cười của khán giả. Nhìn một cách toàn cục, vở chèo đã làm người xem xúc động, thương cảm với cuộc đời thăng trầm và duyên tình lận đận của Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư.

Về diễn viên chính, nghệ sĩ Vùng mỏ Phạm Ngọc Long là người có kinh nghiệm đóng vua quan nhà Trần và thực tế nhiều lần đóng Trần Khánh Dư tại các lễ hội ở Quảng Ninh. Tuy nhiên, diễn viên Ngọc Long chủ yếu chỉ thể hiện hình tượng Trần Khánh Dư mà hiếm khi có lời thoại đặc biệt là lời ca. Đặc biệt diễn viên nghệ sĩ Thu Hằng đóng thị nữ Quỳnh Vân còn mới mẻ hơn khi lần đầu được giao vai chính dù mới chỉ 20 tuổi. Cái sự “liều” khi giao vai đó đã đem lại sự mới mẻ trong cách thể hiện Trần Khánh Dư trên sân khấu chèo. Và thực tế, cả hai diễn viên này thể hiện sự lựa chọn của Đoàn là đúng đắn khi họ đoạt 1 huy chương vàng, 1 huy chương bạc tại hội diễn. Cùng với đó, diễn viên Lệ Quyên vào vai công chúa Quỳnh Trân cũng đã đoạt huy chương bạc.

Trong bối cảnh vừa bước vào tự chủ chưa lâu, rất khó khăn về kinh phí hoạt động, trang thiết bị, đạo cụ và nhất là nhân lực (cả đoàn có 47 người ở 3 loại hình kịch, chèo, cải lương) như hiện nay, Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh đoạt được 4 huy chương tại hội diễn vừa qua là một nỗ lực rất đáng ghi nhận. Đặc biệt, đoàn đã đem đến cho công chúng một vở diễn mới với một góc nhìn mới, hấp dẫn hơn, nhân văn hơn về một nhân vật lịch sử từng gắn bó với vùng đất Quảng Ninh.

Huỳnh Đăng